Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

ARAQARIŞDIRAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. ve is. Fitne-fesad
salan. [Pyotr:] [Vano] bəlkə araqarışdıran-lardandır, qəsdən göndərilib. S.Rehman.

ARAQ-ÇAXIR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

top. Spirtli içkiler.

ARAQÇƏKƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Araq çekmekle meşğul olan adam.
Araq çekmek üçün cihaz, alet ve s.

ARAQÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. dan.
Araqçeken, araq ha-zırlayıb satan adam.
çox araq içen, içkilerden en çox arağı seven adam.

ARAQÇIN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. ereq ve fars. çin] Qiy-metli parçadan, çox vaxt tirmeden ve s.-den tikilib, üstü gülebetin (zerli) ve ya ipek sapla naxışlanmış baş geyimi, tesek. [Xort-dan:] Restoran sahibi də başında araqçın, döşündə döşlük
. qazanlardan müştərilərin istədikləri xörəkləri çəkib verir. Ə.Haqver-diyev. [Molla Qafar] araqçını qaldırıb başına, sonra da gödək, boğazı naxışlı yun corablarını çıxarıb, ayaqlarına məs çəkdi. S.Rehimov.

ARAQÇINLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Başında araqçın olan, başına araqçın qoymuş.
.Başı araqçınlı, uzun arxalıqlı Vaqif nə isə sayır, həm də gözünün ucu ilə ona [Qızxanıma] baxırdı. çemenzeminli. Göy döşəkcə üstündə oturan ağ araqçınlı molla cəld ayağa qalxıb, əmma-məsini başına qoydu.. Mir Celal.

ARAQ-VARAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

araq-varaq eləmək
herterefli axtarmaq, axtarılmayan yer qoy-mamaq. [Dostum] bütün hökumət dairələ-rini bir-birinə çaxnaşdırmış, bütün şəhəri araq-varaq eləmişdi. Qantemir. Əlində zənbil bazardan qayıdan Xanım Balacayevə içəriyə girə-girə:
Ay qız, dünyanı araq-varaq eləmişəm,
dedi,
sən də soxulmusan bu stansiyaya, mırt vurursan? S.Rehimov.

ARALAMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Aralamaq"dan f.is.

ARALAMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Bitişik, yaxud yan-yana duran şeyleri kenara çekib bir-birinden ayırmaq, ayrı qoymaq. Pəncərənin pərdə-sini aralamaq. Kolları aralayıb yol açmaq.
Açmaq. Kitabı aralayıb baxmaq. Ağzını aralayıb bir söz demir.
Zorla başqa-başqa tereflere çekmek, kenara çekmek, aralaşdırmaq. Dalaşanları aralamaq.
Biz bir-birimizlə savaşardıq,
. yol adamları bizi gəlib aralardılar. C.Memmedquluzade.

ARALANDIRMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Aralandırmaq"dan f.is.

ARALANDIRMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

a x aralamaq.

ARALANMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Aralanmaq"danf.is.

ARALANMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Bir-birinden ayrıl-maq, uzaqlaşmaq. Atlılar aralanaraq hərə bir tərəfə getdi.
Aralanır buludlar, təra-vətlənir otlar. A.Sehhet. Sədrəddin bəydən aralanandan sonra, indi iki gün idi ki, muz-dur Məşədi Əsgər öz arvad və uşağı ilə rahatlanırdı. S.M.Qenizade. // Bir qeder kenara, yana çekilib yol açmaq. Adamlar aralanıb Tükəzbana yol verdilər.. B.Talıblı. // Uzaqlaşmaq. Ayrı düşmüş vətənindən, elindən; Həmdərdindən aralanmış könlümü. M.V.Vidadi. Kənddən bir qədər aralananda,
. səhər havası ilə nəfəs alanda özünü dünya-nın ən bəxtiyar adamı sayırsan. Mir Celal.
B a x ayrılmaq
ci menada. Xanpəri keçmiş xatirəsindən çətinliklə aralandı. Ə.Veliyev.
çatlamaq, aralar emele gelmek. Zəlzə-lədən evin divarları aralandı. // Qopmaq. çəkmənin altı aralanmışdır.
Bir az açılmaq, yarıaçıq hala gelmek. Qadınların çarşabları aralandıqda onların nəzmiyyə libası geydikləri görünürdü. M.S.Ordubadi. Vahid Nayıbovun ev qapısı həmişəki sakitliyi ilə aralandı və örtüldü.
Mir Celal.
məch. Başqası terefinden ayrılmaq.
Puldan bir qədər aralanıb topa ilə əlahiddə
qoyulmuşdu. S.M.Qenizade.

ARALAŞDIRILMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Aralaşdırılmaq"dan f.is.

ARALAŞDIRILMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch. Bir-birinden ayrılmaq, uzaqlaşdırılmaq, kenara çekilmek. ARALAŞDIRMA "Aralaşdırmaq"dan f.is.

ARALAŞDIRMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Dalaşanları bir-
birinden ayırmaq, uzaqlaşdırmaq, kenara çekmek. Molla aralaşdırır, ona da bir-iki yumruq dəyir. S.S.Axundov. Qoca qarılar harayçılıq edib bunları [dalaşanları] ara-laşdırardılar. H.Sarabski.

ARALAŞMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Aralaşmaq"dan f.is. ARALAŞMAQ f.
Ayrılmaq, ayrı düşmek, aralı düşmek, uzaqlaşmaq, elaqeni kesmek.
Seyrekleşmek.

ARALATDIRMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

icb. üçüncü şexs vasi-tesi ile aralatmaq. [Xan:] Mən onun başını bədənindən aralatdıraram, onda bilər ki, nökər bayatı deyib, xanı yuxudan oyatmaz. çemenzeminli.

ARALATMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

icb. Aralamağa mecbur etmek.

ARALI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf
Bir-birinden bir qeder uzaq, arada bir qeder mesafe qoyaraq. Xasay atlıların bir-birindən aralı getməsini məs-ləhət gördü. M.Hüseyn. Kəhər kövşənin ortasında, yoldan xeyli aralı uçuq bir xara-balığın səmtinə çatırdı. M.Ibrahimov. // Uzaq. Aralı gəzmək.
Ay ariflər, gəlin sizə söyləyim; Istəkli dostumdan aralı düşdüm. Aşıq Kerem. Lütf elə, Novruzu yetir Qəndaba; Yarı salma məndən aralı, dağlar! (Qoşma). Uzaqdasan... görməyirəm... bəlkə də bu an; Qar üstündə sürünürsən bizdən aralı. S.Vurğun.
Bir az açıq, yarıqapalı, yarıörtülü. Qa-
pını bir az aralı qoy, hava gəlsin. Pəncərə
aralı qalmışdı. Sandığın qapağı aralı qalır,
örtülmür.
Seyrek. Ağacları aralı əkmək.

ARALIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Iki şey arasındakı boşluq,
boş yer; iki yerin arası; ortalıq, orta, ara. Aralıqda qalan şeyləri götürün. Aralıqda gəzib işə mane olma. // Bir neçe otaq ve saire arasındakı açıq yer. Samovarı aralıqda qoy. Kömür yeşiyi aralıqdadır. // sif. Iki ve ya bir neçe şeyin arasında, ortasında olan. Aralıq malı arada yeyilər.
Əhməd aralıq peçini yandırdı. Mir Celal.
Dar dalan, dar küçe. Dalandar aralığı süpürdü. Bizim ev aralıqdadır. Qapı aralığa çıxır. // Sif. menasında. Fayton aralıq küçə-lərdən keçib irəliləməyə başladı. S.Rehman.
"Bu" sözü ile beraber: bu aralıq
bu zaman, bu vaxt, bu esnada, bu demde. Bu aralıq göy guruldamağa başladı.
Bu ara-lıq quşların civiltiləri hər şeydən əvvəl eşidilir. M.S.Ordubadi. Bu aralıq birdən-birə toyuğumu xatırlayıb, cəld hinin ağzına yüyürdüm. A.Şaiq. // "Bir" sözü ile beraber: bir aralıq
az zaman, bir müddet, bir anlığa, müveqqeti olaraq. Bir aralıq sakitlik düşdü. Bir aralıq səsini kəsdi.
Yerl. halda: aralıqda
ortalıqda, orta-da, arada. [Heyder bey:] Ondan ötrü Səfər bəy məsləhət gördü ki, götürüm qaçım. Toy xərciaralıqda itsin. M.F.Axundzade.
.Yarım saat çəkmədi, aralıqda beş-on köynək cırıldı və Hürzad tərəf döyülmüş, söyülmüş, geri çəkilib evdə qapandılar. çemenze-minli. [Sefer bey:] Əgər siz başlasanız bir-birinin ziddinə getməyə, aralıqda ziyan çəkən mən olaram. B.Talıblı.
0 Aralıq adamı
1) araçı, vasiteçi, ara-düzelden; 2) toyda, meclisde qonaqlara xidmet eden adam; 3) avara, veyil. Aralığa almaq
b a x araya almaq ("ara"da). Sal-manın bu hərəkətinə ciddi diqqətyetirən ca-vanlar onu aralığa aldılar. Ə.Veliyev. Ara-lığa atmaq
bax araya atmaq ("ara"da). Aralığa gəlmək
ortaya çıxmaq.
.Evlən-mək məsələsinin nə qədər çətin olduğu yenə də aralığa gəldi. S.S.Axundov. Aralığa gətirmək
ortaya getirmek, meydana atmaq. Bu inteligentlərin sözün gətirmə heç aralığa. M.Ə.Sabir. Aralığa söz qatmaq
kenar sözlerle aldatmağa, fikri yayındır-mağa çalışmaq. Aralığa tökmək
sirrin üstünü açmaq, ifşa etmek, açıb söylemek. Aralıq qarışmaq
bax ara qarışmaq ("ara"da). Aralıq get-gedə qarışırdı. Hər gün şəhərdən gələn bir-birinə zidd xəbərlər kənddə vəziyyəti dəyişirdi. Mir Celal. Aralıq sözü
bax ara sözü (söhbəti) ("ara"da). Aralıq vurmaq
b a x ara vur-maq ("ara"da). Baxma firibinə hərzəgu-ların; Aralıq vurmaqdı işi buların. Q.Zakir. Aralıqda qalmaq
b a x arada qalmaq
("ara"da).

ARAM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] Sakitlik, qerar, rahatlıq, dinclik, sükut; sebir, dözüm. Hənuz vəsldir, ey mah, yoxdur aramın; Nə növ bəs keçəcək mən fəqirə hicranın? S.Ə.Şirvani. Xudayar bəyin bu fikrə düşəndən bir dəqiqə aramı yoxdu. C.Memmedquluzade. [Sara Beh-rama:] Bir aydır sənsiz aramım yoxdur, dün-ya başıma dar olubdur. C.Cabbarlı. □ Aram etmək (eləmək)
1) sakit etmek, rahat etmek. Axund onu [Seyidi] bir növ aram edib evinə təklifi etdi. Ə.Haqverdiyev; 2) sakit olmaq, rahat olmaq, dincelmek. Sənsiz, ey can, könlüm aram eyləməz. Nesimi. Aram olmaq
1) sakit olmaq, rahat olmaq, qerar tapmaq; 2) sebir etmek. [Molla Qafar:] Kərbəlayı, bir aram ol. Bu saat məsələni qurtarmaq lazımdır. S.Rehimov. Aram tutmaq (tapmaq)
sakit olmaq, rahat olmaq, qerar tapmaq, sebir etmek. Can neçün aram dutsun, həddən ötdü intizar. Xetayi. [Nuxalılar:] Ağa, sakit ol. Aram tut. Olacağa çarə yoxdur.
M.F.Axundzade.
aram-aram zəriYavaş-yavaş, asta-asta, aramla. Aram-aram danışmaq. Aram-aram oxumaq. Işi aram-aram gör.
Tabut gedir... Bu ağrıdan ürəklər də qana dönür; Cənazənin arxasınca aram-aram el sürünür. B.Vahabzade.
aramla zəriQaraca qız qalxıb aramla geyinməyə başladı. Sonra əl-üzünü yuyub, çay içməyə məşğul oldu. S.S.Axundov. "Mirzəyi" havasında bir vəzn ağır və aramla vurulur. Ə.Bedelbeyli.

ARAMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Aramaq"dan i.is.

ARAMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

i. Axtarmaq. Sən mükaiatını insanlığa xidmətdə ara; Əbədi zövqü, təsəl-lini həqiqətdə ara. A.Sehhet. Mühəndis yenə də öz dəitərçəsinin neit ilə yağlanmış vərəqlərini aramağa başladı. B.Talıblı. □ Arayıb axtarmaq
maraqlanmaq, soru-şub bilmek, xeber tutmaq. Yar məgər yarını yadına salmaz; Arayıb axtarmaz, qəminə qalmaz? Q.Zakir.

ARAMCA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərfi Aramla, aram suretde, ağır-ağır, yavaş-yavaş, yavaşca. [Bülend] aramca atın cilovunu çəkir, at da ehtiyatla rahat addımlayırdı. Ə.Əbülhesen.