Multilingual Turkish Dictionary

Azerbaijani Explanatory Dictionary

Azerbaijani Explanatory Dictionary
GÖRƏCƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax görəcəkli.

GÖRƏCƏKLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

görəcəkli günlərim (gün-lərimiz) varmış
gözlenilmeyen pis bir ha-dise baş verdikde ve ya bir xeber eşidildik-de deyilir. [Meşedi Sefer:] Qoca vaxtımda görəcəkli günlərim varmış. Ə.Haqverdiyev. [Sona xanım:] Yazıq mənim canım,
. görə-cəkli günlərim varmış. Ə.Haqverdiyev. Allah, görəcəkli günlərim varmış. B.Vahabzade.

GÖRƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

əd.
Neticesi qabaqcadan belli olmayan bir işe başlarken deyilir. Yaz görək nə çıxır.
[Sitare Gülzara:] Gəl toyumuz barəsində niyyət eləyək, gedək bayıra, qulaq asaq, görək kim nə eşidir. C.Cabbarlı. [Vezir:] Səbr ediniz, görək bu işin çarəsi nədir? ü.Hacıbeyov.
Fellerden sonra gelerek narazılıq, ya-xud tekidlik çaları verir. Sən bir dayan görək. Qoy görək. De görək, nə deyirsən?

GÖRƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax görəsən. [Durna:] Indi ya-zıq Aydəmirin halı görən nə olar? C.Cabbarlı.
Vurdu onu yol üstündə; Hansı zalım ovçu görən? M.Dilbazi. Görən nə düşündü, gö-rən nə andı? B.Vahabzade.

GÖRƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. məh. Sıra ile otlama (qoyun haqqında). □ Görən atmaq (bağlamaq)
bax görənimək. Qoyun laləlikdə görən at-mışdı. H.K.Sanılı.

GÖRƏNİMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Görenimek"denf.is.

GÖRƏNİMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. məh. Sıra ile otlamaq
(qoyun haqqında). Qoyunlar güneylərdə görəniyir, keçilər
. kolların başını dişləyir. Ə.Veliyev.

GÖRƏSƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

əd. Sual, endişe, maraq bildirir. Görəsən, niyə gəlmədi? Görəsən, onun axırı necə oldu? Görəsən, xəstə sağalacaqmı?
Fikirləşir ki, görəsən, uşaq sözdə-söhbətdə də atasına çəkib, ya yox? "M.N.letif." Gö-rəsən, atası [Buğacı] niyə tək çağırmışdı?! M.Rzaquluzade.

GÖRƏSİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Görmeli, görülmeli, görül-mesi lazım gelen. Görəsi bir işim yoxdur.
0 Görəsi gözü olmamaq
zehlesi get-mek, nifret beslemek. Əgər həqiqəti bilmək istərsiniz, Cəmilə xanımın ərindən zəhləsi gedirdi, onu görəsi gözü yox idi, könülsüz tikə kimi qəbul edirdi. E.Sultanov.

GÖR-GÖTÜR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Gördüyü, heyatında rast geldiyi müsbet şeyleri menimseme, öyren-me; tecrübe qazanma. Kiri, kiri, dünya gör-götürdür. Mir Celal.

GÖRK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Göstermek işi, nümayiş, gös-teriş. □ Görk etmək
göstermek, nezere çatdırmaq. [Katib:] Danışıqların düz olsa, Hümmətin bu hərəkətlərini açıb hamıya görk eləyəcəyik. B.Bayramov. Görk üçün
göstermek üçün, nümayiş etdirmek üçün, zahiri görünüş üçün. Məzar üstə çoxu ağlar görk üçün; Ağlayırsan
sağlığımda ağla sən. M.Araz.

GÖRKƏM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Xarici, ümumi görünüş. Xarici görkəm. Yaxşı, səliqəli görkəmi var. Görkəmini dəyişmək.
Tanrı elə görkəm vermişdi ona; Görənlər az qala cadulanırdı. Şehriyar.
Insanın daxili veziyyetini, hissiyyatını, xasiyyetini eks etdiren sifeti, zahiri siması, görünüşü. Zəhmli görkəm. Ciddi görkəm. Xəstə görkəm.
[Meryem] gah sərt bir görkəm alıb Səlimə acıqlanır, gah özündən

kənar edirdi. H.Seyidbeyli. □ Görkəm al-maq
daxili veziyyeti ve hissiyyatı zahiri görünüşünde ifade etmek. Sərhəng Firidu-na baxıb ciddi və bir az da sərt görkəm aldı.. M.İbrahimov.
Göz önünde açılan tebiet menzeresi; menzere, görünüş. Meşənin görkəmi.
Hər yamacın bir baharı; Hər dağın bir görkəmi var. M.Müşfiq. Baharın öz görkəmi; Qışın da özxətti var. S.Rüstem. Dağyolu həryer-də bir görkəm alır; Meşədən keçərək, çay-dan keçərək. H.Arif.
Bax görk. Aqrotexniki tədbirlərdən elə-belə görkəm üçün danışırdılar. (Qezet-lerden).

GÖRKƏMLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Bu ve ya başqa cür görünüşü, görkemi, siması olan; görünen. Xəstə görkəmli. Sağlam görkəmli.
Onların əvəzinə Tapdıq, özünə yaxınlaşan kərtənkələ görkəmli birisini və onun bıçaq kimi süngü-sünü gördü. Ə.Əbülhesen. Hər ikisi qızların bir-birindən qəşəngdi; Biri sakit görkəmli, biri ciddi, ürkəkli. M.Dilbazi. // Gözegelimli. Görkəmli oğlan.
Müsbet xüsusiyyetlerine göre başqala-rından seçilen; yaxşı. Görkəmli usta.
[Qüd-ret:] Görkəmli mühəndislərin qəlbini oxu-maqda çətinlik çəkdikcə trest bu vəziyyətdən çıxmayacaqdır. M.Hüseyn. [Semed] idarənin ən görkəmli işçilərindən idi. H.Seyidbeyli.
Böyük xidmetleri olan; meşhur, tanın-mış. Görkəmli bəstəkar. Görkəmli alim.
Mirzə o zamanın görkəmli şairləri
Zakir Qarabaği və Seyid Əzim Şirvani ilə dostluq edir və yazışırdı. Ə.Haqverdiyev.
Böyük ehemiyyetli; mühüm. Görkəmli nəticələr çıxarmaq.
Buna nə ruhaniyyət ali-mi olmaq, nə də filosoflar içində görkəmli yer tutmaq kömək edə bilməzdi. M.S.Ordubadi.
Her terefden görünen, hamının gördüyü. Danışıqdan aydın oldu ki, o bizim idarədə görkəmli yerdən asılı bir şəkli
Həcərin ağ boya ilə işlənmiş şəklini istəyir. S.Rehimov.
Görmeli, maraqlı, baxmalı, diqqetela-yiq. Ədəbi görüşlərlə yanaşı, biz Volqoqra-dın görkəmli yerləri, abidələri və mədəniy-yət ocaqları ilə tanış olurduq. M.İbrahimov.

GÖRKƏMLİLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Görkemli adam ve
ya şeyin hal ve keyfiyyeti.
Meşhurluq.

GÖRKƏMSİZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Xarici görünüşü, gör-kemi yaxşı olmayan, qeşeng olmayan, göze xoş gelmeyen; nezeri celb etmeyen, nezere çarpmayan, görkemce maraqsız. Görkəmsiz adam.
Axtar qısaboylu, gödəktüklü, boz rəngli, görkəmsiz tula idi. S.S.Axundov.
Nezeri celb etmeyen, göze çarpmayan. Görkəmsiz mənzərə.

GÖRKƏMSİZLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Görkemi, xarici gö-rünüşü yaxşı olmayan, göze xoş gelmeyen adam, ya şeyin hal ve keyfiyyeti.

GÖRKƏZMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Görkezmek"den f.is.

GÖRKƏZMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

dan. bax göstərmək.
Əhməd də özünü yalandan heç bir şeydən xəbəri olmayan kimi görkəzib, guya təəccüb eləyirdi. (Nağıl). Aç üstün qabağın zər qə-sabənin; Zülfün təxtəsini görkəz, bəri bax! M.P.Vaqif.

GÖRMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Görmek"den f.is. Görmə qabi-liyyəti. Görmə siniri.

GÖRMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Gözleri ile qavramaq. öz gözü ilə görmək. Evi görmək. Hadisəni öz gözümlə gördüm.
[Telli:] Vallah, xanım, elə görməmişdən ərə getmək lazımdır, yoxsa əvvəl görəndə daha sonra yaxşı olmur. ü.Hacıbeyov. // Görme qüvvesine malik olmaq. Gözüm zəif görür. çeşməklə yaxşı görürəm.
Tesadüf etmek, rastlaşmaq. Nə vaxtdır onu görmürəm.
[Selim:] Gəzdim, dolan-dım, uğradım hər yerə; Mən böylə bir qadın görmədim hələ. H.Cavid. [Balaş:] Heç bil-mirəm nə edim? Qonaqlar da [Atakişini] görmək istəyir. C.Cabbarlı. // Şexsen görüş-mek. Müdiri görməyə getmək. //Yoluxmaq, yoxlamaq, baş çekmek. Xəstəni görməyə getdi. Qız görmək üçün gedib.
Ceyran, oğlunu görmək bəhanəsilə hər gün Eldarın evinə gedir. S.Hüseyn.
Başa düşmek, anlamaq, duymaq, hiss etmek. özüm görürəm ki,
..
Qəssab Alı gördü ki, bu müştəri lap göydəndüşmədi. "Koroğlu". Əşrəf gördü ki, hesabdarlıq Naz-lının çox xoşuna gəlir. S.Rehman. // Hesab etmek, hiss etmek, tapmaq. Mən burada pis bir niyyət görmürəm.
Görmeye nail olmaq, qismet olmaq, nesib olmaq. Oğlunun toyunu görmək. Yaxşı günlər görmək.
Səlma da aqibət xoş bir gün görür. H.Cavid. Uzaq deyil, bu gün-sabah görəcəyik o günləri; Yenə qanad aça-caqdır eşq adlanan gözəl pəri. S.Vurğun.
Tesevvürüne getirmek, fikren tesev-vür etmek, xeyalına, gözünün qabağına ge-tirmek.
.Qəhrəman öz uşaqlıq günlərini gö-rürdü. S.Rehimov. Qambayev dəhşətli sonun yaxınlaşdığını görürdü. S.Rehman.
Müeyyen etmek, belli etmek, aşkara çıxarmaq. Aşkardı ki, hər iş sahibi ilin axı-rında
. dəftərləri qoyar qabağına və başlar hesab etməyə ki, görsün qazancı nə olub və zərəri nə olub. C.Memmedquluzade.
çatmaq, bes elemek, kifayet etmek. Bu çörək iki günə bizi görər.
[Bedel:] Əvvəla, Rəhim xandan gətirdiyimiz sursat neçə müddət bizi görər? Ə.Haqverdiyev.
dan. Görüşüb danışmaq, görüşüb mes-lehetleşmek, razılığını almaq. Onu görmək lazımdır. Adam görmək lazımdır. // məc. dan. Qabaqca görüb rüşvet vermek. Koxanı gör, kəndi çap. (Ata. sözü). Dövlətli qabaqcadan vəziri görmüş imiş, vəzir də hökmü təsdiq edir. "M.N.letif."
Etmek, icra etmek, yerine yetirmek. [Mercan bey:] Qoymursan ki, mən öz işimi özüm görüm. ü.Hacıbeyov. Ballı
. çay təda-rükü görməyə başladı. A.Şaiq.
Şübhelenmek, teqsirlendirmek. Kim-
dən görürsən?
Mərd Allahından görər,
namərd yoldaşından. (Ata. sözü). [Oğur-
luğu] çayxana sahibi kəndlilərdən görürdü.
Mir Celal.
Keçirmek, çekmek, giriftar olmaq, uğ-ramaq. Kasıblıq görmək. çox çətinlik gör-mək. Xəstəlik görmək.
Bağın, əkinin xeyrini bəylər görəcəkmiş; Toxm əkməyə dehqanları neylərdin, ilahi?! M.Ə.Sabir.
Gezmek, yaşamaq, olmaq. çox yer görmək.
Əmr şeklinde gör
a) teeccüb, hey-ret bildirir. Gör nə gözəl oxuyur. Gör nə qə-dər adam var. Gör nə böyük ilandır. Gör necə özündən çıxır; b) bax gör, yoxla, öyren menasında. Gör o hara getdi. Gör bir şey öyrənə bilərsənmi? Gör bacara bilərsənmi? c) hede, qorxu bildirir. Gör ona nə toy tu-tacaqlar. Gör onun dərsini necə verəcəyəm.

Görək şeklinde
intizar, qeyri-müey-yenlik bildirir. Görək bu işdən nə çıxar? Görək axırı nə olar?
Görüm şeklinde
a) tekid, israr bil-dirir.
Ə, de görüm, niyə mürüvvətin yoxdur, hə?
.
deyə, Xəlil ani və sərt bir nəzərlə Şahmara baxıb, yenə gözlərini çəkdi. M.Hüseyn; b) arzu, istek bildirir. Görüm böyük oğlan olasan.
[Mesme:] O ki uşaq-ları oxutmaq, adam eləmək istəyir, onu görüm yüz yaşasın! Mir Celal.
Bir sıra isimlerden sonra gelerek mü-rekkeb feil ve müxtelif ifadeler emele getirir; mes.: məsləhət görmək, isti-soyuq görmək, yolunu görmək.
0 Gördüm deyən olmadı
heç kes gör-medi, tapılmadı, itdi, yoxa çıxdı. Cənnətəli Nurəddin ilə bərabər beş gün qohumunu ax-tardı, amma gördüm deyən olmadı. S.S.Axun-dov. Gördüyünü götürmək
gördüyü şeyi yadda saxlamaq, tez menimsemek, tez öy-renmek, zehnen qavramaq. Uşaq gördüyünü götürər.
Sarı qayda-qanunu nisbətən çox tez qavrayırdı və gördüyünü götürürdü. S.Rehimov. Görməyə gözü olmamaq
zehlesi getmek, qetiyyen xoşu gelmemek, nifret etmek.
.Vəzir-vüzəranın Molla Nəs-rəddini görməyə gözləri yox idi. "M.N.letif.".
görə-görə zərf Bir şeyi gördüyü halda, bildiyi halda, bile-bile. [Yusif:] Görə-görə özümü cürbəcür bəlalara giriftar edirəm.. N.Nerimanov. [Ferhad:] Ana, gərək sən də mənim kimi oğrunu görə-görə xalq sözünə qulaq asmaya idin. Ə.Haqverdiyev.
0 Göz görə-görə
göz gördüyü halda, hamının gözü qabağında, açıq-aşkar. Göz görə-görə oğurlamaq.
[Hacı Sultan]
.göz görə-görə başqasının udmasına razı ola bilmirdi. S.Hüseyn.

GÖRMƏLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Görülmesi lazım olan, görülmesi, yerine yetirilmesi vacib ve ze-ruri olan. Görməli iş.
məc. Görmeye, baxmağa deyer, diqqe-telayiq, en yaxşı. Şəhərimizin görməli yer-ləri. Görməli abidələr.
[Qızyeter Yar-memmede:] Bəri gəl, görməli şeylər var, sədr qaçmaz, lazım olanda özü səni tapacaq. M.İbrahimov. Su dağdan elə hücumla çıxır ki, köpüyə dönür, çıldırıb dördyana dağılır. Görməli yerdir. R.Rza.

GÖRMƏMİŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Birden-bire eline düşen şeye qarşı özünü saxlaya bilmeyerek acgöz-lük ve yersiz hereketler gösteren adam haq-qında. Qamış ola, camış ola; Ozü də görmə-miş ola. (Ata. sözü). Lovğalanıb, a görmə-miş, çox da belə fırıldama! Tərbiyəsiz uşaq kimi boş-boşuna hırıldama! M.Ə.Sabir. // Sif. menasında. Görməmiş adam.
görməmiş-görməmiş zərf 1) görmemiş adam kimi. [Bey:] Ə, kəs, görməmiş-görməmiş danışma! S.Rehimov; 2) görme-diyi, tanımadığı, bilmediyi, beled olmadığı halda. Görməmiş-görməmiş birisi haqqında danışmaq.

GÖRMƏMİŞLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Görmemiş adamın gösterdiyi yersiz hereketler, bir şeye qarşı görmemişcesine münasibet; acgözlük, ta-mahkarlıq. Belə bir görməmişliyi, ya şöh-rətpərəstliyi Mürsələ yaraşdıra bilmirəm.
Mir Celal.

GÖRMƏZ-BİLMƏZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf Görmeden, yax-şı tanımadan, öyrenmeden. [Mercan bey:] Əlbəttə, insan gərək arvada əvvəlcə aşiq ola, sonra ala. Yoxsa görməz-bilməz alırıq, sonra da peşman olub qovuruq. ü.Hacıbeyov.

GÖRMƏZLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Görmek qabiliyyetinden mehrumluq; görmeme, korluq. □ Görməz-liyə vurmaq (salmaq)
qesden özünü gör-meyen kimi göstermek.