Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

ARAYATI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərfi məh. Arada bir gece yat-maqla (bir günlükden uzaq olan yol haqqında).

ARAYICI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sifi. ve is. Axtaran, arayan.

ARAYIŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Arama, axtarma işi.
Bir şey haqqında şifahi ve ya yazılı melumat. Arayış almaq. Arayış vermək. Arayış üçün müraciət etmək. Arayışa möhür vurdurmaq. Arayış kitabçası (melumat ki-tabçası).
[Demirov] teleiona yaxınlaşıb arayış bürosu vasitəsilə teatrın teleion nömrəsini öyrəndi. S. Rehimov.

ARÄYIŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fiars.] klas. Bezek, zinet. Olub arayişi-baği-səadət cəhlpərvərlər; Neçin arifi yaşar dünyada bədbəxtanə, bilməm ki?
M.Hadi.

ARAZBARI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Azerbaycan musiqisinde tebiet ve insan gözelliyini vesf eden lirik xarakterli, gümrah ve nikbin tesirli vokal-instrumental pyes. Aşıq Cəfiər və balabançı
. məclisin ortasında dayanırlar və keçirlər arazbarı çalğısına. Ə.Haqverdiyev.

ARBİTR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[lat.] b a x münsif.

ARBITRÄJ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[fir.] Münsifler mehkemesi; idareler, müessiseler, teşkilatlar arasındakı mübahiseni hell eden idarenin adı. □ Bey-nəlxalq Arbitraj
dövletler arasındakı mübahiseli meseleleri sülh yolu ile hell et-mek üçün beynelxalq münsifler mehkemesi.

ARÇAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. bot. Ardıc (ağac). Arçan ağacı daşa dönmüş, iəqət torpaq olmamışdır. S.Vurğun. Buxarıda alışır; Quru arçan odunu. R.Rza.

ARD : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Arxa, dal. Yükü ardına almaq. □ Ardına (ardınca) düşmək
dalınca düşmek, izlemek. Pul ardına düşmək. Ovçu tülkünün ardına düşdü. Iş ardına düşmək.
Bir şeyin arxa, dal terefi, gerisi, geri terefde olan yer. Evin ardı. Dəyirmanın ardı bağçadır.
Günəş çəkilirkən dağlar ardına; Ufiüqlər qarardı, sular qarardı. S.Vurğun.
Başlanmış bir şeyin davamı, dalı, mabedi, sonu. Məqalənin ardı məcmuənin gələn nömrəsində dərc olunacaqdır. Söhbə-tin ardı sabaha qaldı. Hekayənin ardı uzun olacaq. □ Ardı kəsilmək
arası kesilmek, dalı kesilmek, qurtarmaq, bitmek. Ardı (ardı-arası) kəsilməmək
bitmemek, qurtarmamaq, sonu-axırı görünmemek. Dağların ardı-arası kəsilmir, zəncir kimi bir-birinə hörülmüş, bir-birini qucaqlamış kimi durur. A.Şaiq.
◊ Ardı açılmaq
1) paxırı açılmaq, teq-sirinin, eybinin üstü açılmaq, ifşa olunmaq; 2) yorulmaq, taqetden düşmek, üzülmek. Ardı atmaq
ayaq yoluna düşmek, qarın ağrısına düşmek, ayağı işlemek. Ardı bu-rulmaq
berk arıqlamaq, zeiflemek, yeri-yerken taqetsizlikden ayaqları dolaşmaq. Ardı çıxmaq
1) berk arıqlamaq, zeifle-mek, berk yorulmaq; 2) lap qocalmaq, elden düşmek, ölümü yaxınlaşmaq.

ARDIC : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. bot. Serv ağacı fesilesinden olub, çox zaman qayalıqlarda biten iyne-yarpaqlı, hemişeyaşıl kol, ya ağac. Ardıc növləri dekorativdir.

ARDICIL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sii. Müeyyen bir fikri, mes-leki teqib ederek, dönmeden onun ardınca geden. Ardıcıl inqilabçılar. Ardıcıl mate-rialistlər. Ardıcıl inqilabi xətt yeritmək. // Is. menasında. Nəiminin ardıcılları.
zəri Arası kesilmeden, bir-birinin
ardınca, müntezem suretde.
.Oğlu Tapdı-
ğın həyatı ardıcıl surətdə gəlib onun [Ağca-
nın] gözü qabağından keçirdi. Ə.Əbülhesen.
Beləliklə, musiqi əsərlərindəki ağır və
yüngül səslərin ardıcıl və müntəzəm surətdə
təkrar edilməsi musiqinin bərabər ölçülü
ayrı-ayrı taktlara (xanələrə) bölünməsini
əmələ gətirir. Ə.Bedelbeyli.
sii. Mentiqli, mentiqe esaslanan, qanu-
nauyğun. Ardıcıl mühakimə. Ardıcıl nəticə-
lər çıxarmaq. Ardıcıl materializm nəzəriyyəsi.

ARDICILLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Müeyyen bir fikri, mesleki dönmeden teqib etme, axıra qeder onun ardınca getme. Fikirdə ardıcıllıq.
Bir-birinin ardınca gelme, arası kesil-
meden davam etme. Hadisələrin ardıcıllığı.
- Səhər gimnastikasında iiziki hərəkətlərin ardıcıllığı böyük əhəmiyyətə malikdir. Zergerli.
Mentiqlilik, mentiqe esaslılıq, qanuna-
uyğunluq. Mühakimənin ardıcıllığı.
Ədəbi,
nəzəri tənqid ardıcıllıq, prinsipiallıq tələb
edir. S.Rehimov.

ARDINCA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zəri Dalınca, arxasınca, izince; izleyerek, teqib ederek. Ardınca getmək. Bir-birinin ardınca gəlmək. Günlər, həitə-lər, aylar bir-birinin ardınca gəlib keçir.
- Hər qandə şam olursə, ardıncə sübhdəm-dir. Nesimi. Xurşidi-mey ardınca səni hər gecə ta sübh; Ey mah, nə layiqdi ki, səyyarə desinlər. S.Ə.Şirvani. Əcnəbi müsaiir Bakı-nın məşəqqətli ruzgarına adət etmədiyindən tozun qorxusundan gözlərini yumub, Məşədi Əsgərin ardınca ahəstə-ahəstə gedirdi. S.M.Qenizade.

AREÄL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [lat.] Müxtelif qebilden olan şeylerin (dil, xalq, heyvan, bitki ve s.) yayıl-dığı erazi. Arealın müqayisəli öyrənilməsi.

ARENA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [lat.]
Sirk sehnesi. Müasir sirkdə arena manej adlanır.
Fealiyyet gösterilen yer.
biol. Orqanizmin mövcud olduğu bütün
yerlerin mecmusu. Həyat arenası.

ARƏSTƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sifi. [fiars.] köhn. Bezenmiş, be-zekli, düzelmiş. □ Arəstə olmaq
bezek-düzeyi, yaxud nizam ve qaydası hazır olmaq. [Xan:]
.Zalım uşaqlarının kefii kefi deyil, bir əlamətdi; məclis arəstə, saqi hərə-kətdə.. N.Vezirov.

ARƏSTƏLƏŞDİRMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

fi. köhn. Bezeye-rek hazır etmek, düzeldib hazırlamaq.

ÄRFA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[alm.] mus. üzerine simler çekil-miş böyük üçbucaq çerçive şekilli barmaqla (mizrabsız) çalınan musiqi aleti; ceng. [Insanlar] kamanların altına çanaqlar qayı-rıb, kirişlərin də sayını artırmaq yolu ilə nəticədə aria və ariaya bənzər cəng musiqi alətlərini ixtira edirlər. Ə.Bedelbeyli.

ARFAÇALAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ARFAçI is. Arfa çalan çalğıçı.

ARGAC : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. toxuc. Xalçada, gebede ve ümumiyyetle toxunan şeylerde enine geden ip (əriş müqabili). Arğac sapı sarıyan maşın quruldu.
Xoşqədəm diz üstə oturub, sağ əlinin baş və şəhadət barmağı ilə iərşin köhnəlmiş arğaclarını qurdalaya-qurda-laya davam etdi. Ə.Veliyev.
0 Arğac keçmək
birisinin işine per vurmaq, zerer vermek, yaxud onun düzel-mesine mane olmaq üçün xelveti söz demek, elaltından işlemek, qarışdırmaq.

ARĞACLAMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Arğaclamaq"danfi.is.

ARGACLAMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

fi. toxuc. Xananın arğa-cını keçirmek.

ARĞACLANMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Arğaclanmaq"danfi.is.

ARĞACLANMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch. toxuc. Xanaya arğac keçirilmek.

ARĞACLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. toxuc. Arğac üçün yararlı. Arğaclıq ip.