Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

GURUPPULTU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax guppultu.
.Orada
bir belə məqalə var idi:"Milləti-islamiyyənin inhitatı", yəni "müsəlmanların yuxarıdan guruppultu ilə aşağı düşməyi". C.Memmed-quluzade.

GUŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[fars.] klas. Qulaq. Barmağında xa-təm, guşində tənə; Gireh-gireh zülfün tökə gərdənə. M.P.Vaqif. □ Guş etmək klas. ¬qulaq asmaq. [Zeyd:] Harun, guş et, bir dəm; Leylayə mən bəndəm. ü.Hacıbeyov.

GUŞƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.]
Künc, bucaq. Otağın guşəsi.
Onlar uçuq toyuq hinini palçıqla-yır və həyətin bir guşəsinə yapılmış təzəkləri qalağa yığırdılar. M.İbrahimov. [Selim] başqa bir guşəyə yeridi. B.Bayramov. // Tin, künc. Binanın guşəsi. □ Guşə bağlamaq
iki divarın kesişdiyi yeri hörmek, tini tik-mek. Baş tərəfdəki guşə bağlayan ustanın oxumağı ayrı bir zövq verirdi. S.Rehimov.
Hisse, teref, cehet. Axşam vaxtları Xan-saraq şəhərinin məğrib tərəfi behiştin bir guşəsini yada salır. C.Memmedquluzade.
Qelebelik, izdihamlı yerden uzaq olan sakit yer. [Molla İbrahimxelil:] Məgər mən öz ixtiyarımla belə abadanlıqdan xaric, xəl-vət guşəyə özümü çəkmişəm?. M.F.Axund-zade. [Rza:] Mən yavaşca evdən çıxıb Ul-duzla həyətin xəlvət bir guşəsinə çəkilmiş-dim. M.İbrahimov.
Böyük bir şeyin içinde müeyyen meq-sed üçün ayrılmış xüsusi yer, hisse. Qəzetin tənqid guşəsi.
Bax, bu ikinci otaqdakı pər-dəli guşələri görürsünüz, burada səs verəcək-siniz. Mir Celal.
mus. Melodiyanın, neğmenin en tesirli hissesi, desgahlarda bitkin ve aydın melo-dik quruluşa malik vokal-instrumental epi-zod. Xanəndələr onun guşələrini əzbər edib məclislərdə oxuyurdular. Ə.Haqverdiyev. Muğam
hər guşəsi sirli, soraqlı; Yola bənzəyir. B.Vahabzade.
◊ Qırmızı guşə
siyasi ve medeni ma-arif işleri üçün ayrılmış, kitab, plakat ve s. ile techiz olunmuş otaq, yer. Zavodun qır-mızı guşəsi.

GUŞƏBƏND : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] köhn. Bir şeyin, ya tikilinin guşelerini birleşdirmekden ötrü metal ve ya başqa materialları birleşdirmek-den ötrü metal üçbucaq şeklinde bend; künye.

GUŞƏDAŞI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Tikilerken binanın tin-
lerine qoyulan ve başqa bütün daşların qo-yulması üçün esas olan daş. Guşədaşı yerdə qalmaz. (Ata. sözü).
məc. kit. Əsas, başlıca ideya, çıxış nöqtesi.

GUŞƏNİŞİN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] Cemiyyetden, adamlardan qaçan adam; asket, zahid. □ Guşənişin olmaq
bir yerde qapanıb
qalmaq, evden bayıra çıxmamaq. [Şah:] Mən ona Mazandaran hökumətini vermişəm, gedib əyləşib orada, olub guşənişin. Ə.Haq-verdiyev. // Sif. menasında. Guşənişin bir adamdır; Xeyrə, şərə yaramaz. M.Müşfiq.

GUŞƏNIŞINLIK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Guşenişin adamın
halı; asketlik, zahidlik.

GUVULDAMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Guvuldamaq"dan f.is.

GUVULDAMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Guvultu sesi çıxar-maq, uğuldamaq. Budur şimal yeli qopub guvuldar; Sürükləyib buludları vıyıldar. A.Sehhet. Daşlar səslənir, qalın meşələr guvuldayır. S.Rehimov.

GUVULTU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Geniş saheni ehate eden dehşetli ses; uğultu.

GUYA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

GUYA KI bağl. Sanki, ele bil. Guya bilmirsən.
.Axurun içində guya ki, fənə bürünmüş bir şey naçalnikin gözünə sataşdı. C.Memmedquluzade. Mirzə Mustafa cəsa-rətlə gəlib onun qabağında əyləşdi, guya ki, heç naməhrəm deyil. E.Sultanov. [Yusif:]
.Guya Gülgəz bacı Gülbənizə deyib ki, mə-nim ər evində oturmağım axırsız şeydir. İ.Hüseynov.

GUBRƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Bitkileri daha yaxşı qidalan-dırmaq ve mehsuldarlığını artırmaq üçün torpağa qatılan üzvi ve ya qeyri-üzvi madde. üzvi gübrə. Mədən gübrəsi. Torpağa gübrə vermək.

GUBRƏLƏMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Gübrelemek"den f.is. GUBRƏLƏMƏK f. Torpağa gübre vermek.
Tarlanı gübrələmək.

GUBRƏLƏNDIRILMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Gübrelendiril-
mek"den f.is.

GUBRƏLƏNDIRILMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch. Gübre
vurdurulmaq, gübre sepdirilmek.

GUBRƏLƏNDIRMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Gübrelendir-
mek"den f.is.

GUBRƏLƏNDIRMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

icb. Gübre vurmaq,
gübre vermek.

GUBRƏLƏNMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Gübrelenmek"den f.is. GUBRƏLƏNMƏK məch. Gübre vurul-
maq, gübre verilmek. Tarla gübrələndi.

GUBRƏLƏTMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Gübreletmek"den f.is. GUBRƏLƏTMƏK icb. Gübre verdirmek,
gübre vurdurmaq. Sahəni gübrələtmək.

GUBRƏLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Gübresi olan, gübre veril-miş, gübrelenmiş. Gübrəli torpaq.

GUBRƏSƏPƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. k.t. Torpağı gübrele-yen; gübreveren. Gübrəsəpən maşın. // İs. menasında. Gübrəsəpəni təmir etmək.

GUBRƏSIZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Gübre verilmemiş, güb-resi olmayan. Gübrəsiz torpaq.

GUC : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Canlıların ezelelerini gergin-leşdirme vasitesile fiziki hereketler etme qabiliyyeti; insanın (heyvanın) fiziki enerji-si, qüvvesi; qüvve. Görsün mən dəlinin indi gücünü. "Koroğlu". Gücüne bax, şələni bağ-la. (Ata. sözü). □ Güc almaq
güclenmek, qüvvetlenmek. Şəhriyaram, güc alıb, qüvvət alıb eşqimdən; Mən huma tək uçaram, sinəsi suzan gedərəm. Şehriyar. Güc etmək (elə-mək)
bax güc vermək
ci menada. Fə-lək zülmün gec elər; Gec olsa da, güc elər. (Bayatı). Güc gəlmək
bir işi güc işlede-rek görmek. Güc vermək
1) bir şeyi qal-dırmaq ve ya yerinden terpetmek üçün fiziki qüvve serf etmek; 2) gördüyü bir işi daha da güclendirmek. Danışığa güc vermək.
Güc verir, eylə ki, məcmuə yazanlar gələnə.. M.S.Ordubadi. Güc vurmaq
bax güc vermək
ci menada. [Şerebanı:] Sən güc ver! C.Cabbarlı. Gücdən düşmək
1) gü-cünü, qüvvetini itirmek, gücsüzleşmek; 2) etibarını, qüvvesini itirmek. Gücdən sal-maq
gücsüz etmek, taqetden salmaq. Xəstəlik onu gücdən saldı. Gücə salmaq

1) zor işletmekle bir şeyi elde etmek, yaxud elde etmeye çalışmaq, zorla bir şeye mec-bur etmek. Gücə salıb əlindən almaq.
Qa-lalar, ay qalalar; Laçın orda balalar; Laçın balasın verməz; Bəlkə gücə salalar. (Bayatı);
2) gücü çatmayan bir şeye güc vuraraq be-denin bir yerini zedelemek. Belini gücə salmaq. Gücü çatmaq
bir işi göre bilme-ye qüvvesi çatmaq, qüvvesi daxilinde ol-maq; bacarmaq. Ananın, göz yaşından sa-vayı heç nəyə gücü çatmırdı. M.Hüseyn. Gücü düşmək
bax gücü çatmaq. Indi deyin görüm, o qüvvətli qolların gücü düş-məyən hansı bir kamandır. M.S.Ordubadi. Gücü gəldikcə
bütün gücü ile, bacardığı qeder, var qüvvesi ile. [Eyvaz kişi] özünü itirmədi, sağ əli ilə sol qoluna dolanan ila-nın boğazından tutub gücü gəldikcə çayın içinə atdı. Ə.Veliyev.
Qüvvet, taqet. Əlinin gücü yoxdur.
□ Güc gətirmək
qüvvetlenmek, artmaq,
üstüne gelmek. Xəstəlik güc gətirdi. Güc-
dən düşmək
qüvveti getmek, taqetden
düşmek, zeifleşmek. Ustanın azarı günü-
gündən şiddətlənirdi, bəzən zəifləşib gücdən
düşürdü. çemenzeminli.
İşgörme qabiliyyeti, enerji. Maşının yük-qaldırma gücü. Suyun gücü.
El gücü, sel gücü. (Ata. sözü).
Bacarıq, qabiliyyet. Göstərir aləmə hər işdə bu gün öz gücünü; Kapital sahibinin göylərə çıxmaqda ünü. M.Müşfiq.
Qüdret, qüvvet. Dövlətin gücü. // Tesir qüvvesi. Sözün gücü. Dəlillərin gücü.

İnandırma qabiliyyeti, tesir qüvvesi. Təbliğatın gücü. Tərbiyənin gücü.
Sənətin gücü onun həyata təsir gücü ilə ölçülməlidir. S.Rehimov. Sözünün gücünü özü də bildi. B.Vahabzade.
Bir şeyin tezahür derecesi; intensivlik, gerginlik. Səsin gücü. Küləyin gücü. Partla-yışın gücü.
Maddi cehet, pul. Ev tikməyə gücüm yoxdur. □ Gücü çatmaq
maddi veziyyeti imkan vermek, bir işi görmek üçün pulu ol-maq. [Veys:] Beş misqallıq şeyə gücümüz çatmır! Ə.Əbülhesen.
üstünlük, qüvve. □ Güc gəlmək (gə-tirmək)
üstün gelmek, qalib gelmek. [Axır-da qız Melikmemmede dedi:]
.Bu devə güc gələ bilməyəcəksən. (Nağıl). Bizim Sədəf, Balakişi oğluna güc gəldi. İ.Əfendiyev.

Hüquqi cehetden qüvveye malik olma; selahiyyet. Müqavilənin gücü. □ Gücdən düşmək gücünü itirmək hüq.
qüvveden düşmek, daha mecburi olmamaq. Müqavilə gücdən düşdü. Qanun gücünü itirdi. Gücə minmək hüq.
qüvveye minmek, artıq hamı üçün mecburi olmaq. Qanun ayın birindən gücə minmişdir.
Yardım, kömek. [Naçalnik:] Bəy, mən gəlmişəm ki, Nəbini tutam. Bu işdə gərək mənə güc verəsən, mən sənsiz heç iş görə bilmərəm. "Qaçaq Nebi".
Mehsul yetirme, göyertme qabiliyye-ti (torpaq haqqında). Torpağın gücü. Torpaq gücdən düşüb.

Böyük istehsal qüvvesine malik olma; qüvve. Fabrikin gücü. Zavod bütün gücü ilə işləyir.
Gücdür şeklinde
çetindir, zordur. Gələn çox uzaqda olduğu üçün onun kim ol-duğunu fərq etmək gücdür. S.Hüseyn.
Güclə şeklinde zərf- zorla, çetinlikle, bütün qüvvesini toplayaraq. Güclə yerimək. Güclə danışmaq.
Qalalar, ha qalalar; Qaladan yol salalar; Analar bala verməz; Bəlkə güclə alalar. (Bayatı). Tavandan asıl-mış çırağın fitilini qaldıran olmadığından, otaq güclə işıqlanırdı. İ.Şıxlı.
Gücünə şeklinde
yiyelik halda olan isimlerden ve nisbet şekilçili şexs evezlik-lerinden sonra gelerek "...kömeyi ile,
..yardımı ile,
..arxalanaraq" menasında iş-ledilir. Biliyin gücünə...

GUC-BƏLA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf çox çetinlikle, böyük eziyyetle; zorla. Güc-bəla onları gətirib yola; Deyirəm:- Adıma vurmayın ləkə! S.Rüstem.
. Sarı keçi bir günü acgöz-acgöz çox yaman tıxdı, güc-bəla evə döndü. S.Rehimov.

GUCƏNDİRMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Gücendirmek"den f.is.