Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

GÜZƏRAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] Dolanacaq, dirilik, yaşayış, heyat. Məktəbdə Səlimin güzəranı çox da gözəl keçməyirdi. İ.Musabeyov. [Nebi:] Nədir bu güzəran, nədir bu həyat? Xalqa divan tutur bir yığın cəllad! S.Rüstem. □ Güzəran etmək
dolanmaq, yaşamaq, keçinmek. Kəndin camaatı hamısı maldar-lıqla güzəran edir. Ə.Haqverdiyev. Bu kən-din əhli əkinçilik və çarvadarlıqla güzəran edərdi. S.S.Axundov.

GUZƏRANLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Bu ve ya başqa cür güzeran keçiren, dolanacağı, heyatı olan. Pis güzəranlı. Yaxşı güzəranlı. Xoş güzəranlı.
Heyatı yaxşı keçen, firavan yaşayan. Bulağın hər iki tərəfinin lap güzəranlısı (is.) belə ancaq qonaq olan zaman ağ dəmir çıraq yandırardı. S.Rehimov. // Güzeranı, heyatı yaxşı olan, varlı; yaşayışında çetinlik çek-meyen. Güzəranlı adam.

GUZƏRANLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Yaşayış, keçinecek, dolanacaq. [Hacı Nuru şair:]
.Hər kəsin öz sənəti özünə iksirdir və xoş güzəranlığına baisdir. M.F.Axundzade.
Yaşayış üçün lazım olan maddi nemet-ler. çəkirsə onlar gecə-gündüz nigaranlıq bizə nə! Tapmayır ac-yalavaclar güzəranlıq,
bizə nə! M.Ə.Sabir. O gün olaydı nə mənzil dərdi qalaydı; nə güzəranlıq dərdi. R.Rza.

GUZƏRANSIZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Güzeranı yaxşı olma-yan, dolanacağı pis olan, heyatı ağır keçen.

GUZƏRGAH : Azerbaijani Explanatory Dictionary

GüZƏRGƏH is. [fars.] klas. Keçilen yer, keçid, yol. Gəzmə, ey könlüm quşu, qafil fəzayi-eşqdə; Kim, bu səhranın güzərgəhlərdə çox səyyadı var. Füzuli. Amansız, qansız ovçuydu, güzərgah-larda tor qurdu; Dağılmış aşiyan qoydu, əlində ox-kaman keçdi. Şehriyar. // Gezinti yeri, gezmek üçün yer. Professor Kəngərli gün batıb sadaq qalxana qədər sahil güzər-gahında tənha gəzdi. B.Bayramov.

GÜZƏŞT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] Başqasının xeyrine olaraq bir şeyden ve ya öz fikrinden el çek-meye razılaşma, el çekme. // Alış-verişde qiymeti aşağı salma. // Bağışlama, keçme (borc, günah haqqında).
◊ Güzəşt etmək (eləmək)
1) b ax gü-zəştə getmək
ci menada. [Nergiz:] Mən səadəti öz doğma bacıma güzəşt eləyə bil-mədim.. B.Bayramov; 2) alış-verişde qiy-meti aşağı salmaq. [Konduktor] uzaqdan gələn yolçulara, görünür, güzəşt edirdi. Qan-temir; 3) köhn. keçmek, ötmek. Altmışı sin-nim eləyibdir güzəşt. Ə.Nezmi; 4) bağışla-maq, teqsirinden keçmek. Uşağa güzəşt et-mək.
[Nazir:] Fəqət mən bu dəfəlik sizə güzəşt edirəm. S.Hüseyn. Güzəştə getmək
1) başqasının xeyrine bir şeyden el çek-mek. Rəşid atasının kövrəldiyini və danı-şarkən səsinin titrədiyini hiss edib, istər-is¬təməz güzəştə getdi.. M.Hüseyn; 2) bax güzəşt etmək 2 ve
cü menalarda. Qiy-mətdə güzəştə getmək.

GUZƏŞTLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Güzeşt ile olan, güzeşt ile satılan, nisbeten ucuz. Güzəştli mövsümi bi-let.
Yanvarın
dən etibarən şəhərlərarası telefon danışıqları üçün yeni güzəştli qiy-mətlər müəyyən edilir.

GUZGU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Qarşısındakı şeylerin şekil-lerini eks etdiren, xüsusi suretde pardaq-lanmış şüşe lövhe; ayna. Bədənnüma güzgü. Cib güzgüsü.
Bir güzgüyə gər açıb gözü-nü; Güzgüdə görəydi öz-özünü. Füzuli. [Meşedi İbad] güzgüyə baxıb ora-burasını düzəldir. ü.Hacıbeyov.
məc. Her hansı hadiseni, prosesi özün-de eks etdiren şey. Folklor xalqın həyatının güzgüsüdür.
Şairin şeri yaşadığı xalqın simasını göstərən bir güzgü olmalıdır. M.S.Ordubadi. Mən səni gördükcə gözlərim yanır; Sən ey gəncliyimin güzgüsü, bahar! S.Vurğun.
◊ Güzgü kimi
aydın, parlaq, açıq, aş-kar, lekesiz, şeffaf, ayna kimi. Vaqifəm, yoxdur mənə cahi-zənəxdandan nicat; Gös-tərir əhvalımı aydın üzün güzgü kimi.
M.P.Vaqif.

GUZGÜÇÜ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Güzgü qayıran usta.

GUZGULU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Güzgüsü olan, üzerine güzgü keçirilmiş, güzgü salınmış; aynalı. Güzgülü şifoner.
[Züleyxa] güzgülü şkaf-dan ipəkpijamasını götürüb geydi.. M.İbra-himov.

H : Azerbaijani Explanatory Dictionary

Azerbaycan elifbasrnrn on birinci herfi. bax he.

HA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

Nida kimi aşağrdakr menalarda işlenir:
a) saqrndrrma, xeberdarlrq ve ya emr, tapşmq bildirir, habele diqqeti celb etmek üçün işledilir. Ona bir söz demə ha! özünü gözlə ha! Ora getmə ha!
[Mirrnet xanrm:] Ancaq mən olduğumu demə ha! U.Hacrbe-yov. [Turac:] Ey, düz-əməlli danış ha! I.Əfendiyev. Kəblə Abbasəli naqanı tuşladı:
Al gəlsin, vurdum ha! Mir Celal.
b) tekid, vaciblik, lazrmlrq bildirir. Bizə gələrsən ha! Xahişimi unutma ha!
[Ana:] Qızlar, mənim bu balamdan muğayat olun ha! (Nağrl).
c) heyranlrq, valehlik bildirir. Gözəldir ha!
ç) intonasiyadan asrlr olaraq, bezen söze,
cümleye istehza, rişxendlik çalarr verir. Amma yazmısan ha. Ay tutdun ha.
[Hatem:] Budu ha!.. [Düşmen] gəlib çıxıb ey.. Ə.Əbülhesen.
d) tekrar bildirir
ne qeder. Ha deyirəm,
təsir etmir.
Hər bir qəzeti əlimizə alsaq, gö-
rəcəyik ki, elə haman sözlərdir ki, ha eşidirik.
C.Memmedquluzade.

HA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

Ziddiyyet bildiren edat
ki. Nə olsun, adımız olubdur qoçaq; Ceyran ha deyilik ov-çudan qaçaq. H.K.Samh.

HA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

əvəz.
Qeyri-müeyyen zaman ve ya yer bildirir; hansr. Məşədi Əsgər dinməz-söyləməz qapıdan çıxıb yola düşdü. Ha tə-rəfə getmək lazım olduğunu özü də bilmirdi. S.M.Qenizade. Ha zamandansa Məsmə eşit-mişdi ki, dərmanların yaxşısı ələfiyyatdır.
Mir Celal.
Bir şeyin davamlrlrğrnr bildirir; ne qe-der. Keçəl ha ağladı ki, qovunu ver, lotubaşı vermədi. "Aşrq Qerib".
.Ənvər ha fikirləşdi, Ayaza layiq və münasib bir cavab tapmadı.
Mir Celal.
ha-ha ha-ha-ha nida. Qehqehe, gülüş bildirmek üçün ses teqlidi söz kimi işlenir. [Mübaşir Memmed Musa kişiye:]
.Yoxsa bir gözləmən var, ay lotu! Ha-ha-ha! Yəqin gözləmən var. M.Ibrahimov.

HABELƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf Bunun kimi, bu cür, bele; hemçinin. Irəvanda iyirmi min müsəlman uşağı var, bunların bir-iki yüzü ancaq dərsə gedir. Bakı, Tiflis, Naxçıvan, Şamaxı və qeyri şəhərlər də habelə. C.Memmedquluzade. Yağı, pendiri dəyər-dəyməzinə, cürbəcür ar-şın malına, sabuna, güzgüyə, saqqıza... və ha-belə şeylərə dəyişərlər... Ə.Haqverdiyev.

HACƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Ehtiyac, lüzum. Bu qədər söhbətə nə hacət. Təfərrüata hacət yox-dur.
Yox, yazmaram! Amma hələ qoyyazım; Hacət olsa, bundan belə yazmaram. M.Ə.Sa-bir. Uzün gördü şeyda könül məst oldu; Nə hacət ki, həşr olunca ayinə. M.V.Vidadi.
dan. Alet, karastr; silah.

HACI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] din. Mekkeni ziyaret etmiş müselmanlara verilen ad. Hacısan, məşhə-disən, sahibimizsən, ağasan; Istəyirsən həmi qırxıb bizi, həm də sağasan? Ə.Nezmi.
0 Hacılar yolu
bax kəhkəşan. Hacılar yolunda böyük bir ulduz; Uzaq üfüqlərə sayə salmışdı. S.Vurğun.

HACIBƏRİBAX : Azerbaijani Explanatory Dictionary

HACIMƏNƏBAX is. köhn. Qadrn paltarr tikilen bahalr elvan bir parçanrn xalq dilinde adr. [Minaye] bir neçə il əvvəl hacıbəribax deyilib arvadlar arasında çox modda olan, əlvan parçadan geydiyi qır-çınlı uzun tumanda
. çoxyaraşıqlı görünürdü. Ə.Əbülhesen.

HACIYATMAZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Aşağr terefi ağrr ol-duğu üçün hemişe dik duran uşaq oyunca-ğrnrn adr: gelincik.

HACILEYLƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

Bax leylək. Baharçağı hacıleyləklər; Qaranquşlar gələrmiş. R.Rza.
zar. Uzundraz, boyu heddinden artrq uzun adam haqqrnda. [Sekine Rüsteme:] Yu-xuma qara-qura gətirən sənin bu uçulmuş dayaqlarındır, bu hacıleylək Yarməmməd, bu goreşən, saman altdan su yeridən yastı Salmandır. M.Ibrahimov.

HAÇA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. ve sif. Ağacrn bucaq şeklinde ayrrlmrş gövdesi ve ya budağr, habele ha-çalanmanrn başlandrğr yer. Alçaq əncir ağa-cının əyri haçasında oturan iki nəfər qara, yanıq oğlan uşağı bir-birinə püstə qabığı atırdı. Mir Celal. Tut ağacının balkona enmiş haça budağı arasından sayrışan ulduzlar görünürdü. I.Hüseynov. // Umumiyyetle, haça şeklinde olan. Dağın haça zirvəsi.

- Giziroğlu Mustafa bəyin bir şeşpəri var idi ucu haça. "Koroğlu". Sinə dümağ, quy-ruq haça; Bir quş qondu bir ağaca. M.Dil-bazi. // məc. Ustüörtülü, ikibaşlr. Ataş [Mir-zenin suallarrndakr] haça mənanın fərqinə varmadan cavab verdi. Ə.Veliyev.

HAÇABAŞ(LI) : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Başr haça şeklinde olan. Haçabaş dağ. Haçabaş dəyənək.
Əllərində haçabaşlı, uzun çomaq tutmuş uşaqlar sağım yerindən xeyli aşağıda duran qoyun sürüsünə doğru yüyürdülər, bir dəstə sağmal qoyun ayırıb yuxarı sürdülər. M.Hüseyn.

HAÇABUYNUZ(LU) : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Buynuzu haça şeklinde olan. Haçabuynuz qoç. Haçabuy-nuz buğa.

HAÇADIRNAQ(LI) : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Drrnağr haça olan, qoşadrrnaq (inek, qoyun ve s. heyvanlar haq-qrnda). Yanında balası o haçadırnaq; Əlvan çiçəkləri ipçin yolardı; Məmələri dadlı südlə dolardı. H.K.Sanrlr.

HAÇADİL(Lİ) : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Dili haça şeklinde olan, dilinin ucu yarrq olan (ilan, kertenkele, qur-bağa ve s. haqqrnda). Qədimdən bizim eldə sınanmış bir məsəl var; "Ulduz görməsə öl-məz haçadilli ilanlar". R.Rza.