Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

HAZIRLAMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Hazrrlamaq"dan f.is.

HAZIRLAMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
İşletmek ve ya isti-fade üçün yararlr hala salmaq, hazrr etmek. Avtomaşını yola hazırlamaq. Vannanı hazır-lamaq. Yorğan-döşəyi hazırlamaq.
Mələk penisillin iynəsini vuraraq bankaları hazır-layırdı. M.İbrahimov. Şahmar yola düşmək üçün yenidən hazırladığı çamadanı da gö-türüb babasının yanına keçdi. B.Bayramov. // Her hansr meqsed üçün öyretmek, lazrmi bilik vermek, telim etmek. Kadr hazırlamaq. Mütəxəssislər hazırlamaq. Uşağı birinci sinfə hazırlamaq.
Indi də diş həkimləri hazırla-maq üçün texnikum düzəldirlər. C.Memmed-quluzade. Müəllim olmaq bir zövq isə müəl-lim hazırlamaq min bir zövqdür. S.Rehimov.
Bir şeyi yerine yetirmek, heyata keçir-mek üzerinde çalrşmaq, elleşmek. Rolunu hazırlamaq. Tamaşa hazırlamaq. Layihə ha-zırlamaq.
Xörek ve s. bişmiş bişirmek, bişmiş hazrr etmek. Xörək hazırlamaq. Qəlyanaltı hazırlamaq. Uşaq üçün südlüsıyıq hazırla-maq.
Müşgünaz çayı dəmə qoyub mətbəxdə Ənvər üçün xörək hazırlayırdı. Ə.Veliyev. // çay qoymaq. Gülsənəm arvad səhər tez-dən qalxıb sobanı qalamış və oğlu üçün çay hazırlamışdı. M.Hüseyn. // Süfre salmaq, ye-mek-içmek üçün lazrm olan her şeyi süfre üzerine qoymaq. Süfrəni də nə zamandır; hazırlamış evdə nənə. M.Dilbazi.
Sonradan işletmek üçün tedarük etmek, ehtiyatrnr görmek, hazrr etmek. Heyvanlar üçün yem hazırlamaq. Qışa odun hazırla-maq.
[Mehriban]
.Zeynalın sevdiyi içkini bazardan aldırıb hazırlar və süfrəyə gətirərdi. S.Hüseyn. Uşaq qələm və mürəkkəb-kağız hazırlayıb nə yazacağını gözlədi. Ə.Veliyev.
Bir iş görmek niyyetinde olmaq, bir şey etmeye hazrrlaşmaq, bir şey qurmaq. Hiylə hazırlamaq. Tələ hazırlamaq.

Qayrrmaq, düzeltmek. Dərman hazırla-maq. Metaldan detallar hazırlamaq. Fabrik üsulu ilə məmulat hazırlamaq.
[Tapdrq] iki gün əlləşdi. Ancaq şananın barmaqlarını hazırlaya bildi. Ə.Veliyev. Aslan və yoldaş-larının hazırladığı maket orada idi. M.Rza-quluzade.
Qabaqcadan düşünüb yazmaq, tertib et-mek, hazrr etmek. Ərizə hazırlamaq. Rəisin adına məktub hazırlamaq. // Qabaqcadan dü-şünüb nezerde tutmaq, hazrr etmek, yadda saxlamaq. Cavab hazırlamaq.
Elə bil Zey-nal cavabını qabaqcadan hazırlamışdı. B.Bayramov.
Olmuş ve ya gözlenilen acr bir hadise xeberini derk etmek üçün birinde qabaq-cadan müvafiq ehval-ruhiyye yaratmaq.

HAZIRLANMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Hazrrlanmaq"dan f.is.

HAZIRLANMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Hazrrlamaq"dan
məch. Patronlaryoxlanıldı, qumbaralar, pu-lemyotlar hazırlandı. Ə.Veliyev. // Hazrrlrq işleri aparrlmaq. Bayrama hazırlanmaq. Qo-naqları qarşılamağa hazırlanmaq.
Hələ Novruza və çərşənbələrə hazırlanmaq daha da böyük bir maraq təşkil edərdi. çemen-zeminli.
f. Hazrr olmaq, özünü hazrrlamaq, ha-zrrlaşmaq. Bayrama hazırlanmaq.
Vaxt keç-mişdi, çayçı, dükanının qapılarını içəridən bağlayıb yatmağa hazırlanırdı. S.Hüseyn. Məhərrəm cavab vermək üçün hazırlandı. H.Nezerli.
məch. Qayrrlmaq, düzeldilmek. Əlavə çoxlu ehtiyat hissələri hazırlandı.
Bu his-sələr hazırlandıqca bir-birinin ardınca za-voda göndərilirdi. H.Seyidbeyli.

HAZIRLAŞDIRILMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Hazrrlaşdrrrlmaq"-
dan f.is.

HAZIRLAŞDIRILMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch. Hazrr edil-
mek, hazrr hala salrnmaq.

HAZIRLAŞDIRMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Hazrrlaşdrrmaq"dan f.is.

HAZIRLAŞDIRMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Hazrr etmek, ha-zrr hala salmaq. Müəllimim mənə söylədiyi kimi, mən də onlara cürbəcür hekayələr söy-lərdim və onları gələcək həyata hazırlaşdır-mağa çalışardım. T.Ş.Simurq.

HAZIRLAŞMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Hazrrlaşmaq"dan f.is.

HAZIRLAŞMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Bir iş görmek ve ya bir yere getmek üçün hazrrlrq görmek, hazrr-lanmaq, özünü hazrr etmek. Yola düşməyə hazırlaşmaq. Köçməyə hazırlaşmaq.
.Bir istəkan çay içib, bir tikə çörək yeyib hazır-laşdım evdən çıxmağa. C.Memmedquluzade. [Qehreman:] Hər iki tərəf qəti hücuma ha-zırlaşırdı. H.Nezerli.
Oxuyub öyrenmek, bir şey üzerinde işlemek, çalrşmaq. Fizikadan hazırlaşmaq. Mühazirələrə hazırlaşmaq. Universitetə gir-məyə hazırlaşmaq.
Bütün qrup bir neçə bri-qadaya bölünür, briqadanın rəhbərliyi ilə dərsə hazırlaşırdı. Mir Celal. [İkram] kəndə getməsəydi dostu Məmməd onun yanına gə-ləcək, fizikadan imtahan vermək üçün oxu-yub yaxşı hazırlaşacaqdılar. Ə.Əbülhesen.

HAZIRLATMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Hazrrlatmaq"dan f.is.

HAZIRLATMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

icb. Hazrr etdirmek. Tikinti materialları hazırlatmaq. Qış üçün yem hazırlatmaq.

HAZIRLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Bir iş görmek üçün ha-zrrlaşma, hazrr olma. Yaz əkininə hazırlıq.
[Ceyranrn] fikrinə gəlir ki, [Eldar] bəzi hazır-lıqlar üçün evə getmişdir. S.Hüseyn. Ehtiyat xala bütün gecəni oğlu ilə, onun səfər ha-zırlığı ilə məşğul oldu. Mir Celal. □ Ha-zırlıq aparmaq
bax hazırlıq görmək. [Atabey:] Sabahdan başlayaraq ordunun hə-rəkəti üçün hazırlıq aparmalısınız. M.S.Ordu-badi. Hazırlıq görmək
bir iş üçün lazrmi tedarükler görmek. Yola hazırlıq görmək. Bayrama hazırlıq görmək.
Kor padşah bir gün vəzir-vəkilini çağırıb, əmr elədi ki, ha-zırlıq görsünlər. (Nağrl). [Zahidoğlu] şofer Bağdadı çağırıb səfər üçün hazırlıq görməyi ona tapşırdı. S.Rehimov.
Meşğele, ders, mütalie prosesinde elde edilen bilik ehtiyatr. Imtahanda hazırlığını nümayiş etdirmək. Hazırlığı olmamaq. Ha-zırlıq dərəcəsi.
Tedarük edilmiş şey; tedarük. Taxıl hazırlığı. Pambıq hazırlığı.
Novruz öz at-ları və özü üçün Culfadan hazırlıq götürə-cəkdi. M.S.Ordubadi.

HAZIRLIQLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Hazrrlrğr (
ci menada)
olan. Hazırlıqlı kadrlar yetişdirmək. Hazır-lıqlı tələbə.

HAZIRLIQSIZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Hazrrlrğr (
ci me-nada) olmayan. Hazırlıqsız tələbə.
[Mürsel] çətin suallara tutulan hazırlıqsız bir məktəbli vəziyyəti almışdı. Mir Celal. // zərf Qabaq-cadan hazrrlaşmamrş, hazrrlaşmadan, hazrr olmadan. Hazırlıqsız imtahana girmək. Ha-zırlıqsız cavab vermək.
Qabaqcadan hazrrlrğr görülmemiş, qa-baqcadan hazrrlanmamrş, qabaqcadan ted-birleri görülmemiş. Hazırlıqsız iclas.

HE : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"H" herfinin ve bu herfle işare olu-nan samitin adr.

HECA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Sözde bir defe nefes ver-mekle teleffüz olunan ses ve ya ses birleş-mesi. Sözü hecalara ayırmaq. "Atalıq" sö-zündə üç heca var: a-ta-lıq. □ Açıq heca qram.
axrrrnda samit olmayan heca. Qa-palı heca qram.
axrrrnda samit olan heca. Heca vəzni ədəb.
müeyyen miqdarda he-caya esaslanan şeir ölçüsü. Fərq etsə də əruzu hecadan qələt-qələt; Hər yerdə göstərər özünü "əhli-mərifət". Ə.Vahid.
heca-heca zərf Hecalara ayrraraq, heca-layaraq, hecalarla. Heca-heca oxumaq.

HECALAMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Hecalamaq"dan f.is.

HECALAMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Hecalarla, hecalara ayr-raraq oxumaq; höccelemek.

HEÇ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf [fars.]
Qetiyyen, esla, bil-merre, büsbütün. Bu barədə heç təsəvvürüm yoxdur. Bu hadisədən heç xəbərim yoxdur. Heç başa düşmədim ki, nə deyir. Onu heç sa-yan yoxdur.
[Meşedi İbad:] Heç başa düş-mürəm ki, bu nə işdir? U.Hacrbeyov. Babam derdi: "Keçən günə gün çatmaz"; Mənim könlüm bu sözlərə heç yatmaz. M.Müşfiq.
əd. Sual cümlelerinde cümlenin sual seciyyesini güclendirmek üçün işledilir. Heç xəbərin varmı ki, müdirimizxəstələnib? Heç görmüsən ki, ilin bu vaxtında qar yağ-sın? Heç belə küləkolar?
[Sekine xanrm:] Gülsəba, heç bilirsən ki, mənim bu bihəya qardaşım arvadı başıma nə iş gətiribdir? M.F.Axımdzade. [Natiq:] [Sona] heç səhər-lərXəzərə baxmısanmı? B.Bayramov.
Is. mənasında. Heç bir qiymeti, deyeri, hörmeti olmayan adam ve ya şey haqqrnda. Zəhmət çəkməyən adam heçdir. Bu onun qa-bağında heçdir.
Utanmazmı Füzulinin adını çəkən, özü bir heçkən. M.Müşfiq.
Puçluq, yoxluq, fanilik, ölüm bildirir. Barmağım beşdi mənim; Günlərim keçdi mə-nim; Cəfa çəkdim, yurd saldım; Axırım heçdi mənim. (Bayatr). [Rüstem bey] bir neçə də-qiqə bu halda dayandı, fərsiz gözlərini bir nöqtəyə dikdi və yenə mənasızyoxluğa daldı. Varlıq nəzərində heçə çevrildi. çemenzeminli.
Sual cümlelerinde bir şeyin, işin vax-tile ve ya hazrrda olub-olmadrğrnr, baş verib-vermediyini, edilib-edilmediyini müeyyen-leşdirmek üçün işlenir. Heç ova getmisən? Heç xaricdə olmusan? Heç ceyran əti yemi-sən? Heç papiros çəkmisən? // Her hansr bir vaxtda ve yerde; ezqeza, tesadüfen. Bu adamı heç görmüsən? Heç belə şey görməmişəm.
ara s. Əvvelki sual ve ya cavabdan fikri yayrndrrmaq meqsedile işledilir. Heç, elə bir şey yoxdur. Heç, başqa şey məni düşündürür. Heç, fikrim özgə yerdədir.
[Sultan bey:] Heç, bir gədə var idi, arşınmalı satardı. U.Hacrbeyov.
Heçdən şeklinde
1) ortada, elde heç bir şey olmadan, yoxdan, sonradan, yaxud çox cüzi, ehemiyyetsiz bir şeyden. Heçdən bir şey düzəldib ortaya çıxarmaq. Bu şeylərin hamısı heçdən yaradılmışdır. Heçdən dövlət qazanmaq; 2) heç bir sebeb, esas olmadan. Heçdən dava salmaq. Heçdən incimək.
0 Heç bir
inkar cümlelerinde inkarr güclendirmek üçün işlenir. Heç bir şübhə yoxdur. Heç bir hüququ olmamaq. Işdə heç bir irəliləyiş nəzərə çarpmır. Səhərdən heç bir iş görə bilməmişəm.
[Server:] Sən atana heç bir söz demə və söz açsa, deyinən ki, özün bilərsən. U.Hacrbeyov. Əşrəf həyatında hələ heç bir qəhrəmanlıq eləməmişdi. S.Rehman. Heç biri
toplu halrnda olan şeylerden, adamlardan ve s.-den biri de olsa (adeten inkar cümlelerinde). Heç biri xoşuma gəl-mədi. Heç biri suala əməlli cavab verə bil-mədi. Heç biri köməyə gəlmədi.
Heç biri dinib-danışmırdı. M.Hüseyn. Heç cür
qeti suretde, qetiyyen. Oğlan uşağı atasına su-vaşıb qışqırıq qopardı və heç cür ondan ay-rılmaq istəmədi. M.İbrahimov. Teymur qızı diqqətlə süzür, heç cür təslim olmaq istə-mirdi. H.Seyidbeyli. Heç də
esla, o cür yox, o qeder de. Heç də elə deyil.
Naşad əfəndi heç də mətləbə dəxli olmayan lüzum¬suz sözlər ilə [Mehribanrn] canını sıxırdı. S.Hüseyn. Arvadın bu hərəkəti Rüstəm ki-şiyə heç də xoş gəlmədi.. M.İbrahimov. Heç bir şey
1) bax heç nə. Heç bir şeydən qorxmur.
Hava qaranlıq olduğundan heç bir şey görünməyirdi. M.Hüseyn. Anası oğlu-nun sözündən heç bir şey başa düşmədi. Ə.Veliyev; 2) boş bir şey, cüzi bir şey, ehe-miyyetsiz şey. Heç bir şeyin üstündə dava salmaq. Heç bir vaxt (zaman)
qetiyyen, ebeda, esla, heç vaxt, bir de, daha. Bu ha-disə heç bir vaxt təkrar edilməyəcəkdir. Heç bir vaxt onu görməyəcəyik.
[Selim:] Haq-sızlıq əfv olunmaz heç bir zaman. H.Cavid. Heç etmək
yox etmek, heçe çrxarmaq, mehv etmek. Qurbani der: bəsdir məni puç etdin; Zəhmətimi, həm səyimi heç etdin. Qur-bani. Heç hənanın yeridir
yersiz, münasi-betsiz görülen bir iş ve ya deyilen bir söz haqqrnda. Heç kəs
heç bir adam, heç bir şexs. Heç kəs məni başa düşmür. Heç kəsə icazə verilmir. Sirri heç kəsə deməmək.
..Qəzetçi gərək heç kəsi özündən incitməsin. C.Memmedquluzade. Heç kəs Ağazala söz qaytara bilmir, onun qabağında dillənən olmur. Ə.Əbülhesen. Heç kəs heç kəsin ka-ğızını (kitabını) oxumur
qanuna riayet eden yoxdur, özbaşrnalrqdrr, intizamsrzlrqdrr, her kes istediyini edir. Heç kəsin toyuğuna kiş deməz (daş atmaz)
çox sakit, zerer-siz, ehtiyat gözleyen adam haqqrnda. Heç kəsin toyuğuna ömrümdə kiş demədim. B.Vahabzade. Heç kim heç kimsə
bax heç kəs. Onun heç kimsəsi yoxdur.
[Settar bey:] Səlbinazın heç olmasa anası var, qov-musan, gedib evlərinə, bunun heç kimi yox-dur. N.Vezirov. Heç kimin (kəsin) ərizəsini oxuyan yoxdur
bax heç kəs heç kəsin kağızını (kitabını) oxumur. Heç nə
bax heç zad. [Nureddini analrğr Gülperi] tez-tez söyərdi və heç nə üstündə döyərdi. S.S.Axundov. Vahidin heç nəyə meyli yox idi. Mir Celal. Heç olmaq
bax heçə çıxmaq. Bütün arzularım heç oldu. Heç olma(z)sa
arzu bildirir
barr, yaxşr olardr ki. Heç ol-mazsa bir az dincəl.
Hacı Rüstəm burada da çalışırdı ki, bir neçə şahı, heç olmasa bir neçə qəpik saldırsın. Ə.Haqverdiyev. [Əs-ger:] Bəs mən qızı harada görüm və nə
sayaq görüm ki, heç olmasa bir balaca bələd olum? U.Hacrbeyov. Heç saymaq
qetiyyen saymamaq, adam yerine qoymamaq, hesab-laşmamaq. Heç şey
bax heç bir şey. Heç şeyə baxan deyil. Heç şeydən qorxmur. Heç şeydən ötrü özündən çıxmır. Heç vaxt (za-man)
bax heç bir vaxt (zaman). Indi, ya heç vaxt. Heç zaman belə şeyə razı olmaq olmaz.
[Letife] heç vaxt beş-on dəqiqədən artıq gecikməzdi.. M.Hüseyn. Yox, Teymur bu adamı heç vaxt unutmayacaq. H.Seyid-beyli. Heç yanından ötməyib (keçməyib)
heç xeberi yoxdur, ne olduğunu heç bilmir, görmeyib, eşitmeyib. Mədəniyyətin heç ya-nından ötməyib (keçməyib). Heç yox
qe-tiyyen, esla. Heç zad
heç bir şey, heç ne. Əlində heç zad yoxdur.
Gecə yarısı Fey-zullahın arvadını, uşaqlarını ürəkqopma aza-rına salıb, evin altını üstünə çevirdilər, heç zad tapa bilmədilər. Ə.Haqverdiyev. [Mir-hadi:] Düzü, indiki həkimlər heç zad bilmir-lər. Qantemir. Heçə çıxartmaq
1) b a x heç etmək. Arzularını heçə çıxartmaq; 2) bü-tün ehemiyyetini, deyerini, leyaqetini redd etmek, yox etmek. Zəhmətini heçə çıxartmaq. Heçə çıxmaq
heç olmaq, puç olmaq, yox olmaq, itmek, baxmaq, heder getmek, ne-ticesiz qalmaq. Bütün zəhmətim heçə çıxdı. Heçə getmək
mehv olmaq, boşa çrxmaq, puç olmaq. Zəhməti heçə getdi.
.Mənim də gəncliyim heçə getməzdi. S.Veliyev.

HEÇLlK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Yoxluq, fanilik, edem, möv-cud olmama (varlıq ziddi). ölüm bir iblisdir, həyat bir mələk! Varlığı izləyir heçlik kölgə-tək. S.Vurğun. [Mehemmed:] Varlığı heçliyə mən dəyişərdim; Əgər bu dünyada sən ol-masaydın. B.Vahabzade. // Mec. menada. Buludlar yığışır üstümə lay-lay; Içimdə bir boşluq, heçlik duyuram. S.Vurğun. // məc. Feza, boşluq. Seyr etdim o heçlikləri mən də; çırpındı könül matəm içində. H.Cavid. Sağır göy altında gələrək vəcdə; Sonsuz bir heçliyə eylədi səcdə. M.Müşfiq.
məc. Menasrzlrq, boşluq, naçizlik, mis-kinlik. Sadıq da, Xəlil də "danabaşlıların" həyatının bütün heçliyini, mənasızlığını gö-rür və dərk edir. M.İbrahimov.

HEÇ-PUÇ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] Heç bir ehemiyyeti, xeyri, menasr olmayan şey, boş şey. Məsələ heç-puç üstündə başlayan söhbətdə deyil. Y.Əzimzade. Əlikram əcəb başa düşürdü ki, Sənubərin dediklərinin hamısı heç-puç de-yildir.. B.Bayramov. □ Heçə-puça çıxar-maq
bax heçə çıxarmaq. Heçə-puça vermək (satmaq)
çox ucuz, çox aşağr qiy-mete satmaq. Malını heçə-puça satmaq.

HEÇ-HEÇƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf Her iki teref üçün uduş-suz ve ya meğlubiyyetsiz (müxtelif oyun-larda, yarrşlarda). Fit verilir, qurtarır oyun heç-heçə. M.Rahim.

HEGELÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Hegel felsefesi terefdarr (bax hegelçilik).

HEGELÇILIK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[xüs. is.
den] İdealist di-alektika nezeriyyesinin esasrnr qoymuş al-man filosofu Hegelin dünyagörüşü; Hegel felsefesi esasrnda teşekkül tapmrş idealist felsefi cereyanlarrn ümumi adr.