Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

HEGEMÖN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[yun.] Hegemonluq eden; rehber, başçr.

HEGEMONIZM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[yun.] Hegemonluq id-diasrnda olma, hegemonluğa can atma, özü-nü hegemon kimi aparma.

HEGEMONLUQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Birincilik, rehberlik;
gücde, tesirde üstünlük; hakimiyyet, ağalrq.

HEKAYƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Revayet şeklinde ki-çik edebi nesr eseri. Mirzə Cəlilin hekayə-ləri.
Ədibin kəskin publisist qələmi "Pir" kimi çox realist bədii hekayədə də özünü göstərir. M.Arif. Konsertdən sonra radio ov haqqında maraqlı bir hekayə verdi. M.Rza-quluzade.
B ax hekayət. [Uşaqlarr] gördükdə "qəbz" məsələsi başımda təzələndi və
. he-kayə gəlib gözlərimin önündən keçdi. çe-menzeminli. Maya hekayəsini qurtaranda doğrudan da ağlayan Səkinə ilə Pərşan bir daha onu qucaqladılar. M.İbrahimov. // Bir vaqie, ya hadiseni neql etme, bir-bir da-nrşma. □ Hekayə etmək
bax hekayət etmək ("hekayət"de). Qız öz sərgüzəştini hekayə etməyə başlamışdı. S.Hüseyn.

HEKAYƏYAZAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. ve sif. bax heka-
yəçi
ci menada.

HEKAYƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Əhvalat, sergüzeşt, qeziyye; hekaye. Mən çəlik ürəkli bir yeni gəncəm; Dildən-dilə düşmüş hekayətim var. M.Müşfiq. Qüdrət Şirmayının hekayətini din-ləyəndə gülməkdən özünü güclə saxlayırdı.
M.Hüseyn. □ Hekayət etmək
danrşmaq, neql etmek, söylemek (sergüzeşt, qeziyye ve s.). Qəmli mazisini hekayət edər; Tale-yindən bütün şikayət edər. A.Sehhet. Nə çək-mişsə aylar, illər uzunu; Birər-birər eyləyirdi hekayət. M.Müşfiq.

HEKAYƏÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Hekaye yazan yazrçr. Ə.Haqverdiyev gözəl hekayəçidir.
Revayetçi, hekaye, revayet danrşan adam.

HEKAYƏÇILIK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Hekaye yazma seneti. Romançılıq və hekayəçilik həyat və tarixi təhrif etmək deyil, onu bədii şəkildə vermək deməkdir. M.S.Ordubadi.

HEKTÄR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[yun. hekaton
yüz ve area
sahe] Metr sisteminde
000 m
e beraber sahe ölçüsü.
hekto... [yun. hekaton
yüz] ölçü vahidi bildiren mürekkeb sözlerin birinci terkib hissesi olub, "yüz", "yüz defe" menasrnr ifade edir; mes.: hektolitr (yüz litr), hekto-metr (yüz metr) ve s.

HEKTÖQRAF : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[yun. hekaton
yüz ve grapho
yazrram] Yazr maşrnrnda ve ya elle yazrlmrş yazrnr ve şekli çoxaltmaq üçün sade çap aleti.
helio... [yun. helios
güneş] Mürekkeb sözlerin birinci terkib hissesi olub, güneşe, yaxud güneş şüalarrna aidliyi bildirir; mes.: helioskop, heliofizika, helioterapiya, helio-texnika.

HELIOTEXNIKA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[yun. helios ve technike] Texnikanrn, güneş enerjisinin senaye ve meişetde istifade edilmesi ile meşğul olan sahesi.

HELIUM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [yun.] kim. Srfrr qrupundan kimyevi element.

HELMINTOLÖGIYA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[yun. helma
para-
zit, qurd, bağrrsaqqurdu ve logos
elm] Tüfeyli qurdlardan ve onlarrn töretdiyi xes-teliklerden behs eden elm.

HEMATOGEN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[yun. haima
qan ve ge-nos
doğuş] Derman preparatr; qliserin ve şerabda hell olunmuş mehlul.

HEMATOLOGIYA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [yun.] tib. Qanrn ter-kibini ve xüsusiyyetini öyrenen elm sahesi.

HEMOQLOBIN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[yun. haima
qan ve lat. globus
kürecik] Qana qrrmrzrlrq veren madde (qan küreciklerinin esas terkib his¬sesi olub, orqanizmde oksigeni ve karbonu toxumalara yayrcr vezifesini görür).

HEPATIT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [yun.] tib. Qara ciyerin il-tihabr.

HERBÄRI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[lat. herbarius
bitkiye aid] Qurudulmuş bitki kolleksiyasr.

HERIK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. k.t. Payrzda şumlanrb dince qoyulma. Qarğıdalıdan sonra əkilmiş buğ-danın dəni herik edilmiş zəmidə yetişdirilən buğdanın dənindən ağır olur. □ Herik şıımıı k.t.
payrz şumu.

HERMAFRODIT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [yun.] Kişi ve qadrn elametleri olan insan ve ya heyvan.

HERÖQLIF : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[yun.] İdeoqrafik yazr siste-minde heca ve ya ses bildiren fiqurlu işare. Heroqlifyazısı. Heroqliflər müxtəlifsayda qrafik ünsürdən təşkil olunur.

HERS : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[xüs. is.-den] fiz. Reqs tezliyinin ölçü vahidi.

HERSÖQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[alm.] Qerbi Avropada yüksek zadegan, knyaz titulu. // Bele titulu olan adam. // Orta esrlerde iri feodal.

HERSOQLUQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Başrnda hersoq duran feodal dövleti.
Hersoq titulu.

HESAB : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Her hansr hesablama-nrn reqemlerle ifade olunan neticesi; say, miqdar. Əgərçi bizim qoşunumuz da hesab və ədəddə taifeyi-Osmaniyyədən kəm deyildi.. M.F.Axundzade. Qulaq asanların hesabı artdı. Ə.Haqverdiyev. □ Hesab etmək (elə-mək)
saymaq, hesablamaq. Fabrikin gə-lirini hesab etmək. Gəlir və çıxarını hesab etmək.
Xozeyin dinməz-söyləməz çötkəni götürüb, çaq-çuq hesab elədi. S.M.Qeni-zade. Leylək qızılın hamısını hesab etməkdə çox çətinlik çəkdi. S.Rehimov. // Hesablama, sayma, hesab etme. Bir sıra alimlərin apar-dığı hesaba görə Yer kürəsinin tərkibində olan tək uran və torinin atom enerjisi neft və daş kömür ehtiyatının enerjisindən 20 dəfə çoxdur. A.Qarayev.
Riyaziyyatrn, reqemlerin sade xüsu-siyyetlerini ve onlarla hell olunan emeliy-yatr öyrenen behsi. Hesab dərsi. Hesabdan "5" almaq.
Laləyalnız Şirmayının məktəb işlərinə qarışardı, vaxtı olanda dərslərini xə-bər alar, hesab məsələlərinin həllinə kömək edirdi. M.Hüseyn.
Borc, verecek. [Hafize xanrm:] Rəhim kişi, hesabın hamısını gətiribsənmi? Ə.Haq-verdiyev.
müh. Maliyye emeliyyatr ve ya her hansr idarenin, müessisenin maliyye emeliyyatr-nrn mühasibat uçotu üçün esas olan sened-ler. Idarənin hesab nömrəsi.
Hesabla şeklinde zərf- ehtimal ki, gü-man ki, ola biler ki. Hesabla bu gün gəl-məlidir.
Hesabla [Tapdrq] hospitalda bir az da yatmalı idi. Ə.Əbülhesen.
Hesabına şeklinde zərf- vesaiti ile, pulu ile. öz hesabına ezamiyyətə getmək. Fikirləşir bir qədər; Bu gün hara gedəcək; Yaxud kimin hesabına; Harda nahar edə-cək? Z.Xelil.
0 Hesab aparmaq
netice çrxarmaq, başa düşmek. Hər kəs öz hesabını aparsın. He-sab çəkmək
1) haqq-hesab etmek, geliri ve xerci hesablamaq; hesablaşmaq. [Moza-lanbey:] Bala seyidi çağırıb hesab çəkdim. Ə.Haqverdiyev. Hacı Nəsir ayrı bir şəhərdə yaşayan şərikilə hesab çəkməyə getmişdi. S.S.Axundov; 2) sayğacda hesablamaq, çöt-keye vurmaq. Qorxmaz içəri girəndə Saleh stolun dalında oturub hesab çəkirdi. Ə.Veli-yev. Hesab etmək (eləmək) məc.
1) fikir-leşmek, tesevvür etmek, tesevvürüne getir-mek, güman etmek, zenn etmek. [Xortdan:] Bir də mən belə hesab edirdim ki, cəhənnəm bir böyük şəhərdir. Ə.Haqverdiyev. Şəfiqə əvvəl elə hesab elədi ki, yenə gələn Lütfəlidir. İ.Musabeyov; 2) saymaq, bilmek. [Əhmed:] Indi ki, bizi oğru hesab eləyirsiniz, qapınızı qıfıllayın.. N.Vezirov. Indiyə kimi Bəhramı bakılı hesab edən müəllim tamamilə çaşdı. Ə.Veliyev. Hesab olunmaq
sayrlmaq, bi-linmek. [Yaşlr kişi:] Məhəlləmizin ruhanisi Molla Hüseyn, axundun ən sadiq bir müridi hesab olunar, cənnət və cəhənnəm haqqında təlqinatına ürəklə inanardım. S.Hüseyn. He-saba almadan
fikir vermeden, saymadan, sayğr göstermeden. Armudboğaz oğlan bər-bəzəkli xanım müştəriləri hesaba almadan dahayağlı müştəri saydığı "generalla" əy-ləndi. S.Rehimov. [Muxtar:] Danışacağam, ancaq kimin xoşuna, ya bədinə gəldiyini he-saba almadan danışacağam. Mir Celal. He-saba almaq
nezerden qaçrrmamaq, ne¬zere almaq, hesablamaq. Kollektivin rəyini hesaba almaq lazımdır. Hesaba almamaq
saymamaq, fikir vermemek, nezere alma-maq, vecine almamaq. Zərrintac xanım kol ətəyindən gələn əsil-nəsəbsiz Ələmdarı heç adam cərgəsinə qoyub, onun var-yoxluğunu belə hesaba almırdı. S.Rehimov. Hesaba al-mazdın mənimtək sən də; özgə danlağını, yad tənəsini. B.Vahabzade. Hesaba vur-maq
hesablamaq, haqq-hesab etmek. Biz hesaba vurduq, gəlib oktyabr ayının sonu çıxdı. S.S.Axundov. Hesabı açmaq
futbol, voleybol, güleşme ve b. idman yarrşlarrnda birinci xalr qazanmaq. Ilk dəqiqədə [hü-cumçu] rəqiblərin qapısından bir top keçirə-rək, hesabı açmağa müvəffəq olmuşdur. He-sabı çürütmək
1) çatasr pulu tamamile ve-rerek ve ya alaraq haqq-hesabr qurtarmaq, hesablaşmaq; 2) mübahiseli, davalr mese-leni hell etmek. [Nebi:] Hesabı çürüdək, bu son görüşdür. S.Rüstem. Hesabı düz çıx-mamaq
arzusu, isteyi heyata keçmemek, istediyi olmamaq, texmini düz çrxmamaq. Hesabı itirmək
hesablayarken, sayarken sehv etmek; miqdarrnr, sayrnr yaddan çrxar-maq, hesabr dolaşdrrmaq. Yazı-pozu bilməyən Leylək beşliyi, onluğu, bir də yeddi manat yarımlığı dolaşıq salıb hesabı itirməkdən qorxdu. S.Rehimov. Hesabı var
çoxluq, saysrzlrq bildirir. [Xrrdaxanrm:] Qumun, tor-pağın sayı var, hesabı var, mənim dərdimin hesabı yoxdur. N.Vezirov. Hesabı yoxdur
bax hesabı var. Ovçu əlində oxdur; Oxun hesabı yoxdur; Dost çox olsa nə eybi; Bir düş-mən yenə çoxdur. (Bayatr). Hesabıma (he-sabına) görə
mence (sence), mene (sene) göre, menim (senin) fikrimce (fikrince). Rüs-təm kişinin hesabına görə, bu ilyaz da müla-yim və yağıntılı olmalı idi. M.İbrahimov. Hesabına getmək
hesablamaq, saymaq, miqdarrnr müeyyenleşdirmek. [Muzdur] axır bir nəfəsini dərib pulun hesabına getməyə başladı. S.M.Qenizade. Hesabını aparmaq
başa düşmek, duymaq, netice çrxarmaq. Molla Tanrıverdinin rəngi üzündən qaçıb ağappaq gəc kimi ağardı, həmin saat hesa-bını apardı. E.Sultanov. Hesabını başa düş-mək
bax hesabını aparmaq. [Vahid:]
.[Anam] məni yanakı süzəndə hesabımı başa
düşərdim. B.Bayramov. Hesabını çəkmək

hesablamaq, hesab etmek, saymaq. [Kiber-netika maşrnlarr] çəkir hesabını da; Minlərin, milyonların. B.Vahabzade.