Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

HƏRARƏTLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
İsti, qrzmar, yandrrrcr.
Hərarətli günəş. Hərarətli soba.
çıxarır zahirə şöhrətli Ural qatlarını; Rəngbərəng, canlı, hərarətli metal qatlarını. M.Müşfiq.
Herareti, istisi olan; qrzdrrmalr.
məc. Qrzğrn, ateşin, alovlu, ehtiraslr,
coşqun. Hərarətli nitq. Hərarətli salamlar.
- [Yaşlr kişi:] Mən [Şirinnazr] bir zaman nə
qədər də hərarətli bir məhəbbətlə sevib
əzizləmişdim. S.Hüseyn. Güllə səsi Xəlili
hərarətli, işıqlı aləmdən ayırıb, yovşanlı,
şoran düzə qaytardı. İ.Melikzade.

HƏRARƏTÖLÇƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax termometr. Hərarətölçənlə qızdırmanı ölçmək.
Həkim qız hərarətölçəni Heybətə verdi. M.Hüseyn.

HƏRAYLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Her ayda alrnan (veri-len), her ayda görülen (görülmeli olan), her ay üçün nezerde tutulan. Həraylıq maaş. Həraylıq plan. Həraylıq xərc.

HƏRB : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Müharibe, döyüş, savaş. Dünya hərbi.
O təmiz alnında gördüyüm vüqar; Vətəndaş hərbindən qalmış yadigar. S.Vurğun. Xəyalın qanadı yenə yüksəlir; Yadıma qanlı hərb illəri gəlir. N.Refibeyli. □ Hərb etmək
müharibe etmek. [Birinci işçi:] Hərb edib çarpışırıq sizlər üçün! çalışıb çarpışırıq sizlər üçün! H.Cavid.

HƏRBCU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. herb ve fars.
..cu] köhn. Dava etmeyi, vuruşmağr seven; dava axta-ran, müharibe axtaran.

HƏRBÇİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Herbi xidmetde olan adam, herbi xidmetçi; herbiyyeli. Hərbçilərin təlimi.
Ucqar stansiyalarda
. silahlı hərbçilərə rast gəlmək olur. Ə.Əbülhesen. Köhnə hərbçi Yusif başının üstündən uzanıb çəkilən işığı görcək Daşdəmiri tələsdirdi.. B.Bayramov.
Silahlanma ve müharibeye hazrrlaşma siyaseti yeriden adam; militarist. Imperia-lizm hərbçiləri.

HƏRBÇİLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Her hansr dövletin ye-ritdiyi silahlanma ve müharibeye hazrr-laşma siyaseti. // Bir ölkede herbçilerin si-yasi ağalrğr ve ölkenin bütün teserrüfatrnrn qesbkar müharibe meqsedlerine tabe edil-mesi; militarizm.

HƏRBƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] köhn.
Qrsa süngü, ba-laca nize.
Hede-qorxu, herbe-zorba. Yağı düş-mənin hərbəsi; Qaçırtmaz meydandan məni. "Koroğlu". □ Hərbə gəlmək
bax hərbə-ləmək. [Camal bey:] Mən sizə qaraqoyunlu deyiləm, mənə hərbə gələsiniz.. N.Vezirov.

HƏRBƏLƏMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Herbelemek"den f.is.

HƏRBƏLƏMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Qorxutmaq, hede-
qorxu gelmek, herbe-zorba gelmek. Istədim, yaxın gedəm; Yoldaşları hərbələdi. Aşrq Əlesger. Birdən Bülənd
. başını yuxarı qal-dırıb uzaqdan-uzağa qardaşını hərbələyərək yumruğunu havada salladı. Ə.Əbülhesen.

HƏRBƏ-ZORBA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Qorxutmaq, dehşete salmaq üçün edilen hereket ve ya deyilen söz; hede-qorxu, hede. □ Hərbə-zorba gəlmək
bax hərbələmək. Əsil deyişmə odur ki, bir məclisdə iki aşıq (şair) qarşı-qarşıya eyni rədif, eyni qafiyə və eyni şəkildə bədahətən şeir söyləsin, bir-birinə hərbə-zorba gəlsin, qıfılbənd desin, müva-fiq cavab alsın.

HƏRBİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [ər.]
Herbe, müharibeye aid olan, müharibe ile elaqedar olan. Hərbi vəziyyət.
Oz əlinlə öz yurduna ölüm dart-maq! Bu "yeni" bir hərbi məntiq! M.Araz. // Müharibe ehtiyaclarr üçün olan. Hərbi zavod. Hərbi sənaye.
Gurlayır dalbadal hərbi gəmilər; Soruşur parolu Hüseyndən şəhər. M.Rahim. Şəhərdə bütün əhalini ayağa qaldırmaq, düşmənin hərbi sursat və avadanlıq aparmasına yol verməmək lazım idi. S.Veliyev.
Orduya aid olan, orduda xidmetle ela-qedar olan; esgeri. Hərbi həkim. Hərbi məktəb. Hərbi xidmət. Hərbi mükəlləfiyyət.
Orduda xidmet eden adamla elaqedar olan; esgeri. Hərbi and. // Herbi xidmetçiye aid; esgeri. Hərbi forma (geyim).
Bir dəfə istirahət günü hərbi libası dəyişib sivil libas geyərkən [Zerqelem] məni tanımadı. Ə.Sadrq.
Orduda xidmet eden; herbçi, herbiy-yeli. Hərbi adam.

HƏRBİLƏŞDİRİLMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Herbileşdiril-
mek"den f.is. Nəqliyyatın hərbiləşdirilməsi.

HƏRBİLƏŞDİRİLMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch. Herbi eh-
tiyaclara, herbi telebata, herbi veziyyete uyğunlaşdrrrlmaq. Dəniz nəqliyyatı hərbi-ləşdirildi.

HƏRBİLƏŞDİRMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Herbileşdirmek"-
den f.is.

HƏRBİLƏŞDİRMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Herbi veziyyete,
müharibe şeraitine, herbi ehtiyac ve tele-bata uyğunlaşdrrmaq. Iqtisadiyyatı hərbiləş-dirmək. // Əhaliye müharibe işini öyretmek.

HƏRBİLƏŞMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Herbileşmek"den f.is.

HƏRBİLƏŞMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Herbi veziyyete,
herbi ehtiyac ve telebata uyğunlaşmaq, herbi ehtiyaclara xidmete keçmek.

HƏRBİYYƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] köhn.
Herbi ve
esgeri işlere baxan dövlet idaresi.
Herbi. Cuma Imanzadə
ci ildə Ba-kıda hərbiyyə məktəbini bitirmişdi. Ə.Əbül-hesen. [Ağagül Ağalarova:] Mən hərbiyyə nazirinə təcili raport gətirmişəm, ata! Ə.Memmedxanlr.

HƏRBİYYƏLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Herbi xidmetçi, esgeri xidmetde olan adam. üstüörtülü bir dam tapıb içəri girəndə hərbiyyəlilərlə dolu olduğunu gördü. Mir Celal.

HƏRCAYİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [fars.]
Avara, serseri, veyil, heç bir işle meşğul olmayan. Hərcayi adam.
Ələsgərəm, doğru yoldan azma-ram; Hərcayi gözələ tərif yazmaram. Aşrq Əlesger. Şəhərlərdə müxtəlif hərcayi və macəracu ünsürlərin baş qaldırıb, talanlar yaratmaq qorxusu yaranmışdı. M.İbrahimov. // Zərf mənasında. Boş-boş, avara-avara, veyil-veyil. Vəqt oldu çıxıb küçədə cövlan edəsiz siz; Hərcayi gəzib, hər yeri seyran edəsiz siz. M.Ə.Sabir. // İs. menasrnda. Hər-cayidən, müxənnəsdən, nadandan; Nə söz qaldı sənətkara dəyməmiş? Aşrq Əlesger. Hiyləgər, hərcayi, yaltaq, tamahkar; Xalq içində, dostyanında olar xar.. Aşrq Hüseyn.
Menasrz, boş. Hərcayi iş.
[Hacr:] Hər-cayi söz danışırsan! M.İbrahimov. Içəridən
. zarafatlaşan cavanların hərcayi sözləri eşidilirdi. İ.Hüseynov.

HƏRCƏHƏTLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax hərtərəfli. Hərcə-hətli inkişaf etmiş gənc. Hərcəhətli irəlilə-yiş. Hərcəhətli üstünlük açıq-aydın görün-məkdədir. Kənd təsərrüfatının hərcəhətli in-kişafı. Məsələni hərcəhətli yoxlamaq lazımdır.

HƏRC-MƏRCLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Əmin-amanlrq,
qayda-qanun olmadrğr veziyyet; qarrşrqlrq, nizamsrzlrq, qarmaqarrşrqlrq; anarxiya. Hərc-mərclik geniş Rusiyanın bir başından tutmuş o biri başına qədər dalğalanırdı. çemenze-minli. [Nizami:] çünki hazırkı hərc-mərc-liyi doğuran başlıca səbəb Toğrulun iş başın-da olmasıdır. M.S.Ordubadi.

HƏRÇƏND : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[fars.] Bir cümleni ona zidd olan ve ya onu aydrnlaşdrran başqa cümle ile qarşrlaşdrran bağlayrcr (hemin cümlenin ikinci hissesinde amma, ancaq, lakin, fəqət bağlayrcrlarrndan biri işlenir). Hərçənd qar yağır, lakin hava soyuq deyil.
[Uçitel] as-tanada ayaqqabısını soyunaraq onun müta-liəsinin qurtarmasını gözlədi. Hərçənd, bilirdi ki, molla Qurani-Kərimi oxumaqdan daha çox vərəqlərə baxır və özünü məşğul kimi göstərir. İ.Şrxlr.

HƏRÇİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf [fars.] Her ne qeder, ne qe-der. Hərçi səy etdisə, bir şey çıxmadı. Hərçi çalışdısa, şeri əzbərləyə bilmədi.
Mirzə Səfər hərçi çalışdısa, ikinci misra gəlmədi. Neçə dəfə təpiyini yerə çırpdı, şərabın ha-mısını içdi, misra gəlmədi ki, gəlmədi. Ə.Haqverdiyev. Aslan hərçi fikir etdisə, heç bir yerə gümanı gəlməyib, naçar qardaşının başını qucaqlayıb dedi.. C.Cabbarlr.
◊ Hərçi bada bad [fars.]
neticesi, aqibeti, ne ile qurtaracağr belli olmayan bir işe iqdam etdikde, girişdikde deyilen ifade. Molla "hərçi bada bad" deyib, girir dü-kana, bir tərəfdən döşənir halvanın üstünə. "M.N.letif." [Hamr:] Qəm yemə, hərçi badə bad; O olmasın, bu olsun. ü.Hacrbeyov.