Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

HƏZARPEŞƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars. hezar
min ve pişe
peşe] Müeyyen, konkret peşesi, seneti olmayrb, her cür işe el atan adam.

HƏZƏR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Saqrnma, uzaq olma, eh-tiyat etme, qorunma, çekinme, özünü göz-leme. Ondan həzər! (ondan özünü qoru! uzaq ol!). Əlhəzər, ondan həzər, oxutmuram, əl çəkin! Eyləməyin dəngəsər, oxutmuram, əl çəkin! M.Ə.Sabir. □ Həzər etmək (qılmaq)
saqrnmaq, qorunmaq, uzaq olmaq, özünü gözlemek. [Koroğlu dedi:] Durub mərd mey-danda göstərrəm hünər; Qənimlər nərəm-dən eyləyər həzər. "Koroğlu". Gəl ey həm-dəm, həzər qıl, eşqə düşmə; Bəladır xubları sevmək, bəladır! Xetayi.

HƏZƏRAT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. "hezret" söz. cemi] köhn. Hezretler, cenablar, ağalar. Qurbani həzəratın sözünü sındırmadı. "Qurbani". [Meşedi Qadir:] Ya şeyx, buyurun, həzəratı məsələdən agah edin. T.Ş.Simurq. // köhn. Bir meclisde, toplanrşda ve s.-de iştirak eden, hazrr olan adamlara xitab, müraciet meqamrnda işledilir
cenablar. [Rüstem bey:] Həzərat! Əhvalat özünüzə məlumdur. ü.Hacrbeyov. [Mansur:] Həzərat, bir fikrim vardır ki, bu şəhərdən gedəm. C.Cabbarlr.

HƏZİN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [ər.] Hüzn getiren, hüzn do-ğuran, hüznlü, kederli, yanrqlr. Musiqinin həzin təranələri.
Bu həzin bulaq şırıltısı Kazımın qulaqlarında
. ağır bir həyat faciəsi kimi təsirli idi. M.İbrahimov. Həzin nəğmə deyir indi bağça, bağ; Yadıma ya-xınlar, uzaqlar düşür. N.Xezri. // Hüzn, ke-der ifade eden. Həzin bir çöhrə. Həzin bir baxış.
[Settar] qapını açmaq istəyirdi ki, qulağına həzin və ürəkyandırıcı bir səs gəldi. P.Makulu.
həzin-həzin zərf Hezin, kederli bir su-retde, qemli-qemli, yanrqlr-yanrqlr. Həzin-həzin oxumaq.
[Sayalr xala] yuxuda gördü ki, Xasay xəstələnmişdir, həzin-həzin inil-dəyir. Ə.Veliyev. Beləcə vidalaşır iki əziz sevgili; Həzin-həzin hardasa çalınır uzaqda ney. Ə.Cemil.

HƏZM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Yeyilen şeyin hezm ciha-zrnda hell olunmasr. Həzm prosesi.
Qi-danın çeynənməsi, müxtəlif şirələr təsiri altında onun dəyişilərək həll oluna biləcək hala düşməsi həzm adlanır. "Zoologiya" □ Həzm cihazı
yeyilen şeyi hell eden beden üzvleri (ağrz boşluğu, qida borusu, mede ve bağrrsaqlar). Həzm etmək
medede hell etmek (yemek haqqrnda). Ye-diyini həzm edə bilmir. Həzm olmaq
me-dede hell olmaq (yemek haqqrnda).
.Xörək həzm olmaqdan ötrü, yəni əriyib bağırsaq-lardan keçib bədənə daxil olmaqdan ötrü su lazımdır. H.Zerdabi.
◊ Həzm etmək
1) dözmek, udmaq, qe-bul etmek. Adam hər sözü həzm edə bilmir.
.Hacı Səməd xanın həzm edə bilməyəcəyi bir vəziyyət törənmişdi. M.S.Ordubadi; 2) başa düşmek, derk etmek, ağlrna srxrş-drrmaq. Xudpəsənd xan bir zamanlar həmin bəylər, əyanlar qarşısında məğlubiyyətə dü-çar olduğunu hələ də həzm edə bilməmişdi. Ə.Memmedxanlr. Həzmi-rabedən keçir-mək zar.
1) yemek, udmaq. Qazanla və nimçələrlə plovu, halvanı, külçələri həzmi-rabedən keçirən dövlətlilər və mollalar idi. H.Sarabski; 2) məc. menimsemek, boğazrn-dan ötürmek, sahiblenmek, özüne mal et-mek. [Musa bey] dördyetimə bir-birinin da-lınca qəyyum olub, hamısının da var-yoxlarını həzm-rabedən keçirmişdi. Ə.Haqverdiyev.

HƏZRƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] köhn. Müqeddes sayrlan şexslerin adlarrnrn evveline getirilerek tezim ve ehtiram bildiren söz
cenab. Möcüzi-ləli-ləbin həzrəti-Isa nə bilir? Nazi-əndamını

Şirinü Züleyxa nə bilir? Q.Zakir. [Yusif:] Həz-rət Abbas haqqı, ay Səməd, mən elə bilirdim, bu oxumaq zad səni dəyişdirib. İ.Hüseynov. □ Həzrətləri şeklinde
keçmişde ehtiram ve sayğr elameti olaraq böyük ve hörmetli şexslerin adlarrndan sonra işledilirdi
cenab-larr (indi en çox diplomatik dilde işlenir). Burada müsəlman camaatı bir yerə cəm olub, əl qalxızıb imperator həzrətlərinə dua edirlər. C.Memmedquluzade. [Mehemmed:] Hərgah Atabəy həzrətləri icazə verərsə, mən iştirak edərəm... M.S.Ordubadi.

HƏZZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Xoş bir şeyden duyulan lezzet, neşe, zövq, sevinc hissi; yüksek mem-nunluq hissi, xoşlanma. Münəvvər xanım isə ağlaya-ağlaya deyirdi:- Oz həzzindən ötrü məni bir bəlaya giriftar elədin ki, axırı həlakətdir. M.S.Ordubadi. □ Həzz almaq (duymaq)
lezzet almaq, zövq almaq, neşe-lenmek, xoşlanmaq. Ruhnəvaz xanım Qur-banlının gəlməsindən heç bir həzz duymurdu. çemenzeminli. Rüstəm yaşamaq, qız nəvə-lərini böyütmək, təzə zəmanədən doyunca həzz almaq istəyirdi. S.Rehimov. Payız, qış və yaz ayları məktəbdə çalışan Əhməd yay məzuniyyətini ailəsi ilə birlikdə dağlarda keçirməkdən xüsusi həzz alardı. Ə.Veliyev.

HIÇQIRIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Sesini içine alrb ağlar-ken boğazdan çrxan qrrrq-qrrrq sesler; hrç-qrrtr. Qaraş yerində donub iztirab dolu lal gözlərlə atasının dalınca baxdığı halda, bu biri otaqdan Mayanın hıçqırıqlarını eşitdi. M.İbrahimov. Sanki ürəklərdə qırıldı bir tel; Ağlaşma, hıçqırıq gəzdi arada. N.Xezri.
Diafraqmanrn esebden srxrlmasr neti-cesinde qrrtlaqdan qeyri-ixtiyari olaraq çrxan qrrrq sesler; geyirme. [çopo:] [Qocanrn] başı yan tərəfə əyildi və bədənini də özü ilə çəkdi, son nəfəsini bir hıçqırıqla bəyan edə-rək söndü. çemenzeminli.

HIÇQIRIŞMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Hrçqrrrşmaq"dan f.is.

HIÇQIRIŞMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

qarş. Hrçqrrrqla ağlaş-maq. Məhbusun burnunun kəsilmiş olduğunu görən kəndlilər heyrətlə hıçqırışırdılar.
P.Makulu.

HIÇQIRMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Hrçqrrmaq"dan f.is.

HIÇQIRMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Derinden içini çeke-rek ağlamaq, hrçqrra-hrçqrra ağlamaq. Gül-yaz yaylığının ucunu gözlərinə gətirdi, çiy¬nini ata-ata hıçqırdı. S.Rehimov. [Bilqeyis] hıçqırır və göz yaşları axıdırdı. S.Veliyev.
Hrçqrrtr sesi çrxartmaq; geyirmek. Kəngərli iki-üç dəfə hıçqırdıqdan sonra xəbər aldı.. Ə.Veliyev.

HIÇQIRTI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax hıçqırıq. Rəhilənin hıç-qırtısını eşidən xəstə qadınların gözləri bizə zilləndi. M.Hüseyn. Bir himə bənd olan bir qərib kəsin; Könül hıçqırtısı, iç hönkürtüsü. B.Vahabzade.

HIQQANMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Hrqqanmaq"dan f.is.

HIQQANMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Gücenmek, zora düşmek. Kəngərli yoxuşa dirənmiş arıq yabı kimi hıqqandı. Ə.Veliyev. Balaca idim, sənəyi də götürə bilməzdim, hıqqanardım.. Mir Celal.

HIQQILDAMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Hrqqrldamaq"dan f.is.

HIQQILDAMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Lehlemek (ağrr fiziki
iş görerken). Gülpəri bu dəfə səhəngini bir az belinin yuxarısına itələyib hıqqıldadı.. M.Hüseyn. [Nubar] get-gedə yerindəcə hıqqıldayır. S.Rehimov.

HIRILDAMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Hrrrldamaq"dan f.is.

HIRILDAMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. dan. Şit-şit, boş-boş, menasrzca gülmek. Lovğalanıb, a görmə-miş, çox da belə fırıldama! Tərbiyəsiz uşaq kimi boş-boşuna hırıldama! M.Ə.Sabir. Məhəmmədhəsən əmi qabı çəkdi qabağına və istədi çörəyini batırsın qatığa, Əhməd başladı hırıldamağa. C.Memmedquluzade.

HIRILTI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

təql. Hrrrldayan adamrn çrxardrğr ses. Şahmar direktorundan ilk dəfə belə tə-rif eşitdiyinə görə sevinib, hırıltı ilə güldü. M.Hüseyn. Bir saat əvvəl eşidilən zarafat-ların, hırıltıların izi qalmadı. Mir Celal.

HİBRİD : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[lat.] Müxtelif cinsden, növden olan bitki ve ya heyvanlarrn hibridleşdi-rilmesi neticesinde emele gelen yeni orqa-nizm; melez. Hibridləşdirmə zamanı müx-təlif növdən olan fərdlər bir-birilə cütləş-dirilir və bunlardan alınan balaya hibrid deyilir. // Sif. menasrnda. Hibrid taxıl. Hib-rid qoyun. Hibrid toxum.

HİBRİDLƏŞDİRİLMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Hibridleşdiril-
mek"den f.is.

HİBRİDLƏŞDİRİLMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Hibridleşdir-
mek"den məch.

HİBRİDLƏŞDİRMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Hibridleşdirmek"-
den f.is. Oz xüsusiyyətlərinə görə az və ya çox fərqlənən müxtəlif orqanizmlərin cinsi üsul və ya vegetativ orqanlarını bir-birinə calamaq yolu ilə birləşdirilməsinə hibrid-ləşdirmə, bunun nəticəsində alınan yeni or-qanizmə isə hibrid deyilir. M.Qasrmov.

HİBRİDLƏŞDİRMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Müxtelif bitki ve ya heyvan növlerini keyfiyyetce yeni, yax-şrlaşdrrrlmrş cins, növ almaq üçün cütleş-dirmek; melezleşdirmek. Qabaqtəpə arısı yüksəkməhsuldar arı cinsi yetişdirmək üçün xeyli əlverişlidir və istiqamətli hibridləşdir-mək üçün qiymətli damazlıq materialdır. "Genc arrçrlara meslehetler".