Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

HÖRMƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Böyüklere, yaşlrlara ve ya leyaqetine, xidmetine göre birine gösterilen ehtiram; sayğr. Böyüyə hörmət. Ata-ana hörməti.
Bizdə şeir də var, sənət də vardır! Şairə, sənətə hörmət də vardır... S.Vurğun. Ataya hörmət etməyən çocuğun; Anaya xidmət etməyən çocuğun; Nə olur kəndi nəfsinə xeyri; Nə də ondan vəfa görər qeyri! M.Ə.Sabir. □ Hörmət bəsləmək
ehtiram göstermek, hörmetini saxlamaq, hörmetli münasibet göstermek.
.[Student] təzə ailənin gənc üzvlərinə qarşı qəlbində bir hörmət bəsləməyə başladı. çemenze-minli. Hörmət etmək (göstərmək qoy-maq)
1) ehtiram etmek (göstermek), saymaq, sayğr göstermek, hörmetini saxla-maq. Arvad almanı dərvişin əlindən alıb, ona çox hörmət göstərib, sonra əlini döşünə qoyub, ondan razılıq elədi. (Nağrl). Qonuma-qonşuya göndərib xəbər; Bağban hörmət etdi əziz mehmana. M.Rahim. [Qetibe xatu-nun Toğrula yazdrğr mektubunda:] Xəlifə həzrətləri mənə bir hökmdara layiq hörmət göstərdi.. M.S.Ordubadi; 2) məc. dan. Yax-şrlrğrnrn evezini çrxmaq. Əgər xəbər düz çıxdı, [Koroğlu] o adama xələt verib, hör-mət elərdi. "Koroğlu". Hörmət qazanmaq
ehtiram edilmek, sayrlmaq, hörmeti, eti-barr, nüfuzu artmaq, hörmete çatmaq. In-sanlar biliklə hörmət qazanar; Bunu heç bir zaman unutma, zinhar! Şehriyar. Hörmət-dən düşmək
hörmetini, nüfuzunu, eti-barrnr itirmek. Hörmətdən salmaq
hör-metden düşmesine sebeb olmaq, nüfuzdan, etibardan salmaq, gözden salmaq. [Şamxal düşünürdü:] Bu nə idi? Kişiyə sataşan kim idi? Yoxsa onu tək görüb üstünə ayaq alır-dılar? Camaat arasında hörmətdən salmaq istəyirdilər? İ.Şrxlr. Hörmətə çatmaq
bax hörmət qazanmaq. Istərdim o da mən
kimi bir hörmətə çatsın; Azadə dolansın. M.Ə.Sabir. Hörmətə minmək
hörmeti artmaq, hörmet qazanmaq, hörmetli olmaq. Yenə də Kərbəlayı Hətəm xanla Hacı Səfiqulu bərk hörmətə minir. S.Rehimov. Hörmətini gözləmək (saxlamaq tutmaq)
bax hörmət etmək. Bir-iki gün ki sənə, ey nigar, mehmanəm; Nolur əgər tutasan hörmətin bu mehmanın? S.Ə.Şirvani. Dəf-tərxanada Mirzənin hörmətini gözlərdilər. çünki sair mirzələr bir abbası, altı şahı hər işə gələndən rüşvət alardı, amma Mirzə öz maaşına kifayət edib bir qəpik də olsun rüş-vət almazdı. Ə.Haqverdiyev. Lakin o olmuş-dur ilk köməyimiz; Ellər hörmətini saxlamış onun. N.Xezri. Hörmətini yerə vurmaq
1) bax hörmətdən salmaq; 2) edilen yaxşrlrğr yere vurmaq, nankorluq etmek.
Şeref, şan, heysiyyet. Abır, həya, hör-mət bilməyən gözəl; çəksə də üzünə pərdə, yaraşmaz! Aşrq Şemşir. çıxdın ağ günlərə, arzuna çatdın; Bu hörməti sənə bu dövran verdi. Aşrq Hüseyn.
məc. Güzeşt, merhemet, iltifat, xetir. Ona hörmət etdikcə başa çıxır.
Hörmətlə şeklinde zərf
hörmet
ederek, ehtiramla, sayğr ile. Onun arxasın-
ca şair də baxdı; Vüqarla, izzətlə, hörmətlə
dedi.. M.Rahim. Sona [ümidi] görəndə
hörmətlə salam verir
. yanaqlarına qızartı
çökürdü. B.Bayramov.

HÖRMƏTCİLLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Hörmetcil adamrn
xasiyyeti; hörmet etme, ehtiram besleme; hörmetkarlrq. Əlyarov qarının bu yaşda belə əlli-ayaqlı tərpənməyini, hörmət-cilliyini görəndə istər-istəməz yumşalıb gülümsündü. M.Hüseyn.

HÖRMƏTÇİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

HöRMƏTCİL sif. Adam-lara hörmet eden, onlara sayğr gösteren, hörmetkar. çox hörmətcil adamdır. Hör-mətcil gənc.
Hörmətcil çobanlarla vida-laşıb atları sürdü. R.Rza.

HÖRMƏTƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf [ər.] klas. Hörmet elameti olaraq, hörmet ederek, hörmetle, sayğr ile, ehtiramla. Ayinə hörmətən hər kəs susub, qızların oxumasına müntəzir idi. çemenzeminli. Yolçular da insafən [intelli-gentin] bu alimanə çıxışına hörmətən heç bir səs çıxarmadılar. Qantemir.

HÖRMƏTKAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. ve zərf [ər. hörmet ve fars.
..kar]
Hörmet ifade eden; hörmetli, ehtiramlr. Hörmətkar münasibət.
[çopo:] Gənclər hörmətkar bir nəzakətlə birinci pilləyə yanaşdılar. çemenzeminli.
.Qız bu dəfə mülayim və hörmətkar bir ifadə ilə cavab verdi.. İ.Əfendiyev.
Hörmetcil, hörmet eden.

HÖRMƏTKARLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax hörmətcillik.

HÖRMƏTLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Hörmeti olan, hörmete layiq olan; möhterem, sayğrlr. Hörmətli şəxs. Hörmətli müəllimimiz.
Hər igid hör-mətlidir; Mərd insanlar içində; Ilk sırada dayanan qəhrəmanlar içində. R.Rza. // Hör-metle müraciet zamanr işlenir. Hörmətli və-təndaş. Hörmətli yoldaşlar. Hörmətli dost.

HÖRMƏTSİZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Nezaketsiz, edebsiz, qaba, terbiyesiz, saymaz. Hörmətsiz müna-sibət.
[Qadrn:] Mən ona hörmətsiz bir söz deməkdən özümü saxlamaq üçün dönüb otaqdan çıxdım. M.Hüseyn.
Hörmeti, etibarr olmayan, etibardan düş-müş, sayrlmayan, bihörmet. Hörmətsiz adam. Pis əməllərin nəticəsində hörmətsiz oldu.

HÖRMƏTSİZLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Nezaketsizlik, edeb-
sizlik, ehtiramsrzlrq, sayğrsrzlrq, qabalrq, terbiyesizlik. Bizim kimi uşaq-muşaqlar xanım deməyə qorxardı, eyib idi, hörmət-sizlik sayılırdı. Qantemir.

HÖRUK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Hörülmüş qadrn saçr; saç burumu; hörme. Qızın xurmayı hörüyü.
[Yasemen]
. başını yumaq fikri ilə qara, uzun saçlarını hörükdən açıb döşünə tökdü. S.S.Axundov. Tükəzban xalanın
. əyildikcə yoğun hörükləri çiynindən sürüşüb sinəsinə düşürdü. İ.Şrxlr. □ Hörük etmək
hör-mek, hörük şekline salmaq. Gülşad göyzə-min krep-satindən yaxası düyməli, qollu, uzun don geymiş, hamar daradığı gur, sarı-şın saçını iki hörük edib kürəyinə atmışdı. Ə.Əbülhesen. // sif. Hörülmüş, hörük şek-linde olan. Topuqlarına qədər uzanan iri hörük saçından başqa onun heç bir köhnə Zeynəbliyi qalmayıbdır. Qantemir.
Otlamaq üçün buraxrlan heyvanrn uzağa qaçmamaq üçün ayağrndan bağlanan uzun ip. Inəyin hörüyü. Qoyunun hörüyünü dəyişmək.
Birdən baxdı ki, alaçıqlardan o tərəfdə çoxlu at var, [amma] hamısı hö¬rükdədi. "Aşrq Əlesger". Dumanlar dağılır ətrafa qat-qat; Arabir kişnəyir hörükdəki at. S.Vurğun.
Bir-birine sarrnmrş, hörülmüş her cür şey. Gül hörüyü.
Ovçu
. müxtəlif bit-kilərin uzun hörüklərindən yapışıb, özünü yuxarı qaldırır, girinti-çıxıntıları ayaqları altında pillə edərək, sanki dik bir divara dırmaşırdı. Ə.Memmedxanlr.

HÖRUKLƏMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Hörüklemek"den f.is.

HÖRUKLƏMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Saçr hörük şeklin-
de hörmek. Qız saçını hörüklədi.
Otlamaq üçün buraxrlmrş ev heyvanrnr hörüye (
ci menada) bağlamaq. Qoyunu hörükləmək.
Mədəd atını yedəkləyib, ot-luqda hörüklədi. M.Hüseyn. Əlləzoğlu atı heç də bu səmtdə hörükləmədiyini, səhv gəldi-yini başa düşsə də, dayanmadı. İ.Hüseynov.

HÖRUKLƏNMİŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.sif. Ayağrna hörük
bağlanmrş; hörüklü. Hörüklənmiş inək.
[Hümmet] dinməz-söyləməz dönüb kənarda hörüklənmiş ata doğru addımladı. B.Bayra-mov.

HÖRUKLU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Hörüyü olan, saçr hörül-müş. O qoşa hörüklü gümrah qızcığaz; Sənin kiçik dostun hanı, Bənövşə? M.Dilbazi.
Otlamaq üçün hörüye bağlanmrş, hö-rükde olan. Hörüklü at (inək).

HÖRULMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Hörülmek"den f.is. Ağac
budaqlarından hörülmə çəpər.
Bax hörmə
ci menada. Bəy otura-cağı hörülmə qara kürsüdə əyləşib kitab oxuyurdu. Ə.Veliyev.

HÖRULMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch.
Tikilmek, inşa edil-mek (daşdan, kerpicden). Binanın birinci mərtəbəsi hörülüb qurtardı.
Bənnasız hörgü hörülməz; Təbibsiz xəstə dirilməz. "Koroğlu".
Hörme üsulu ile hazrrlanmaq, toxun-maq. Qarğıdan səbət hörüldü.

HÖRULMUŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.sif.
Tikilmiş, inşa edil-miş. Hörülmüş divar.
Bax hörmə
ci menada. Bir ara, qır-mızı sapdan hörülmüş torun dalında elə bil [Fatmanrn] gözləri qapandı. Ə.Əbülhesen. [Dürre] boynuna qamışdan hörülmüş bir zənbil asdı.. S.Veliyev.
Hörük edilmiş, hörüklenmiş. Hörülmüş saç.
Nərminə [Seltenetin] səliqə ilə daranıb hörülmüş zil qara, yoğun, gödək hörüklə-rinə nəzər salıb gülümsündü. B.Bayramov.

HÖRUMÇƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. zool. özüne yem olan heşeratr tutmaq üçün tor toxuyan buğum-ayaqlr böcek. Hamının tanıdığı xallı hörüm-çəyin bədəni çay xərçəngi bədəni kimi baş-döş və qarın hissələrinə ayrılır.. Hörümçə-yin baş-döşü üzərində dörd cüt yeridici ayaq vardır. "Zoologiya". □ Hörümçək toru
hörümçeyin ifraz etdiyi yaprşqanlr şireden emele gelen saplaqdan toxuduğu tor. Gözümdə hörümçək toru qurdular; O göz yaşlarına inandıqlarım. M.Araz.

HÖVKƏLƏMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Hövkelemek"den f.is.

HÖVKƏLƏMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Bedenin her hansr
bir yerini barmaqlarr ile srxmaq, ezişdir-mek, ovmaq, ovuşdurmaq; masaj elemek. Baldırını hövkələmək.
Eyvaz özünəməxsus təmkinlə danışır, arabir sağ əli ilə təzə qır-xılmış çənəsini hövkələyirdi. Ə.Veliyev.
Bir şeyi elinin içinde srxrb ezişdirmek, ezmek, büzüşdürmek. Maxorkanı hövkə-ləmək.
Qız əlində hövkələdiyi kağızı üzünə sıxıb
. ağlayırdı. B.Bayramov.

HÖVL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Qorxu, dehşet, vahime. [Şahmar] hövl içində həyət qapısına doğru addımladı. B.Bayramov. □ Hövl eləmək (etmək)
qorxmaq, dehşete gelmek, deh-şetlenmek, vahime basmaq. Təklikdən hövl etmək.
Xəyalı dərinlərə işləyən qoca birdən hövl edib tərpəndi. B.Bayramov. Hövl gö-türmək dan.
bax hövl eləmək (etmək). Sübhanverdizadə əlilə Kosanın sözünü kəsdi, onu hövl götürdü,
. başı gicəlləndi, otaq ba-şına fırlandı. S.Rehimov. Qar basmış və artıq gecə qaranlığı çökmüş düzənlikdə Cumanı bu səsdən hövl götürdü. Ə.Əbülhesen.

HÖVLƏKİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf bax hövlnak.

HÖVLNAK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf [ər. hövl ve fars.
..nak] Hövl içinde, vehmeli, qorxu içerisinde, dehşetle. Mehriban hövlnak yerindən sıç-rayıb, ətrafına göz gəzdirdi. H.Seyidbeyli. Bir alim dilindən qopdu qığılcım; Oyandı hövlnak daş qərinələr. M.Araz.

HÖVSƏLƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. hövsele
çinedan] Se-bir, dözüm, dözme. Hövsələsi çatmır.
Elə dərd var ki, dəxi onun qabağında səbir, höv-sələ mümkün deyil.. C.Memmedquluzade.

[Əlimuxtar:] Eh, çox mənim hövsələm var!
C.Cabbarlr.
0 Hövsələdən çıxmaq
bax hövsələsi daralmaq.
.Qaş qaralanda adamlar artıq hövsələdən çıxdılar. S.Rehman. [İlyas:] Axırda dayım, Tərlanın hövsələdən çıxdı-ğını görüb, mənə tərəf döndü. Ə.Memmed-xanlr. Hövsələsi çatmamaq
bax höv-sələsi daralmaq. [Maral:] Mənim hövsələm çatmaz, sən oxu, qulaq asım. S.Rehman. Hövsələsi daralmaq (darıxmaq)
sebir ede bilmemek, döze bilmemek, özünü sax-laya bilmemek. [Sona xanrm:] Hövsələm da-ralıb, ağzıma gələni söyləyirəm. M.F.Axund-zade. [Qrz] danışmaq istəyirdi, hövsələsi darıxırdı.. M.S.Ordubadi. Hövsələsi gəl-məmək
sebri çatmamaq, sebir ede bil-memek, döze bilmemek. Hərçənd orucağız adamın çox danışmağa hövsələsi gəlmir, amma, bu da var ki, bir az yazı-pozuya məş-ğul olsaq, günü yubadarıq, bir də görərik ki, gün batıb. C.Memmedquluzade. Hövsələsi tükənmək
sebri tükenmek, daha dözme-mek. Qara Kərəmoğlunun adını eşidən kimi Rüstəm kişinin hövsələsi tükəndi. M.İbrahi-mov. Hövsələsini basmaq
dözmek, özünü saxlamaq, sebir etmek, toxtamaq. Zamanovun tapşırığı çox çəkdiyindən o, hövsələsini basa bilməyib, özünü kabinetin qapısına verdi. S.Rehimov.

HÖVSƏLƏLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Hövselesi olan; sebirli, dözümlü. çox hövsələli adamdır.
[Də-mir:] Şah öz rəiyyətlərinin hövsələli (z.), dözümlü olub-olmamasını yoxlamaq fikrinə düşür. Ə.Veliyev.