Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

XƏLİTƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Bax külçə
Maqmanı bir xəlitə kimi fərz etmək olar. M.Qaşqay.
Metaleriden sobalarda eridilecek metallarrn müeyyen nisbetlerde qatrşrğr.

XƏLQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] klas.
Yaratma, yaradrlrş. □ Xəlq etmək (eləmək)
yaratmaq, vücuda getirmek. [Abbas:] Mənim meylim elə sənnən xoş olub; Nə xoş xəlq eyləyib yaradan səni. "Abbas ve Gülgez". [Arif:] Insanları xəlq etmədə var bəlkə də hikmət; Iblisə nə hacət? H.Cavid. Xəlq olunmaq
yaradrlmaq, vücuda getirilmek. Cənab Möv-lazadəyə bilmək lazımdır ki, arvad tayfası kişilərin məhz zövqü və ləzzət hissləri üçün xəlq olunmayıbdır. M.İbrahimov. O elmin qüvvəsilə xəlq olundu çap maşını; Basar saətdə övraq üstünə min cür əsər, millət! M.Möcüz.
B a x xalq. Ol ki yarın şəbi-hicrinə qi-yamət günüdür; Xəlq arasında qiyamət günü olmazmı xəcil? Füzuli. [Asya ve Telli:] Səy qıl kim, qala səndən; Xəlq içində yaxşı ad. U.Hacrbeyov. Əvvəlcə sənə söyləmiş idim bu kəlami; Yazma bu qədər jurnalına xəlqi-əvami. C.Cabbarlr.

XƏLQİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Xalqa mexsus, xalqa aid, xalq-la bağlr; xalq ruhunda olan, xalqrn arzu ve emellerini, ehval-ruhiyyesini ifade eden.

XƏLQİLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Xalqla bağlr olma, xalqrn arzu ve emellerini, ehval-ruhiyyesini ifade etme. Azərbaycan dramaturgiyasının xəl-qiliyi. Musiqinin xəlqiliyi.
Xəlqilik Cəlil Məmmədquluzadə yaradıcılığının, onun tənqidi realizminin ən güclü cəhətlərindən biridir. M.İbrahimov.

XƏLVƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ər.]
is. Tenha yer, gizli yer, heç kes olmayan yer. Xəlvətə çəkilmək. Nə xəlvətdə oturmusan?
Vermərəm aləmə xəlvət otaqda; Deyib, gülüb danışmağı səninlə. Q.Zakir. Mirzə Səfər eşitmişdi ki, şeir yazmaq üçün iki vasitə lazımdır: xəlvət otaq və bir şüşə şərab. Ə.Haqverdiyev.
sif. Adamsrz, boş, gediş-geliş olmayan. Zora xəlvət küçələrin birində divara vərəqə yapışdırmaq istərkən, almanca danışıq səsləri eşitdi. S.Veliyev.
zərf Xelvetce, gizlice. Xəlvət pıçıldaş-maq. Xəlvət göz qoymaq.
[Alr bey:] Ay Zeynal, Hacı Qasım azından ildə xəlvət beş dükan tikdirirmi? çemenzeminli. Sərvətə qul olan bir rüşvətxorun; Xəlvət qazandığı var-dövlət oldu; Aşkar itirdiyi ləyaqət oldu. B.Vahabzade. // sif. Gizli, xelveti, mehre-mane. Xəlvəti söhbətimiz var.
Sənin gözəl-liyinin mən də çoxdan aşiqiyəm; Nə xəlvəti demək olmur, nə aşikarə sənə. Ə.Vahid.

XƏLVƏTCƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf Gizli, gizlice, heç kese
hiss etdirmeden, heç kese bildirmeden, xelvet. Xəlvətcə götürmək. Xəlvətcə yemək. Xəlvətcə çıxıb getmək.
.Küçənin dönəcə-yində yavaşca yapışdım arvadın əlindən və xəlvətcə soxulduq sol tərəfdə bir darvazaya. C.Memmedquluzade. Orucun atası xəlvətcə Paşa bəyə xəbər verib Xalıqverdini tutdurdu. Ə.Veliyev. Yaşar həmin tüfəngi yada salıb xəlvətcə samanlığa getdi. M.Rzaquluzade.

XƏLVƏTXANA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. xelvet ve fars.
... xane]
köhn. Xelvet ev, xelvet hücre, yer, xelvet işler görülen yer, ev ve s. [Bağ-dadda] minlərcə xəlvətxanalar, meyxanalar və kef yerləri mövcuddur. M.S.Ordubadi.
dan. Xelvet, tenha, adam olmayan yer. Həyətləri nanadı; Qulağında tanadı; Əyil, üzündən öpüm; Əcəb xəlvətxanadı! (Bayatr).
Şerq hamamlarrnda çrlpaq yuyunmaq üçün ayrrca yer, otaq.

XƏLVƏTİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. ve zərf
Gizlice, xel-vetce. Xəlvəti danışıq. Xəlvəti iş. Xəlvəti hazırlaşmaq.
[Əbdül Behrama:] Ağa, izin versəniz, bir kəlmə xəlvəti sizə söz deyim? C.Cabbarlr. Mətbəxdəki qadınlar qapının arasından, pəncərənin dalından gələn qo-naqları xəlvəti seyr edərdilər. H.Sarabski. Ozgəyə xəlvəti quyu qazanda; Söylə, öz özün-dən utanmadınmı? B.Vahabzade.
B a x xəlvət
ci menada. Kişi Səfərin xatirinə qayıtmaq, sonra xəlvəti yoldan getmək istədi. Mir Celal.

XƏLVƏTLƏMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Xelvetlemek"den f.is.

XƏLVƏTLƏMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Gizli, xelvet iş gör-mek üçün meqam ve ya yer tapmaq, fürset tapmaq. Evi xəlvətləmək. Aranı xəlvətləmək.
- Şimirəli Sonaya tərəf gedir və xəlvətlənib onu çimdikləyir. C. Memmedquluzade.

XƏLVƏTLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Xelvet meqam, xelvet şerait, fürset. Ev xəlvətlikdir.
Dilən onun boynunu qucaqladı
. xəlvətlik idi. Mir Celal. // Tenhalrq; heç kes olmadrğr veziyyet, şerait; xelvet yer. Zakirlə Mehribanın oturduqları xiyaban xəlvətlik idi. H.Seyidbeyli.

XƏMİR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Unun az su ve ya başqa bir maye ile yoğurulmasrndan hasil olan suvaş-qan kütle. Acıtmalı xəmir. Düşbərə xəmiri.
- Xəmir yeyənin fağırı olmaz. (Ata. sözü). [Reşid:] Xəmir gəldiyinə görə çörəyi yapmaq lazım gəlir. T.Ş.Simurq. □ Xəmir yoğurmaq (qatmaq salmaq)
çörek bişirmek üçün xemir hazrrlamaq.
.Iki ildir ki, Sadıq Şamaxıda Rzanın çörəkçi düka-nında xəmir salırdı. "Mol. Nesr.". Qız zərif əlləri ilə paltar yudu, xəmir yoğurdu, hətta axır zamanlar çörək yapmaq da ona həvalə olundu. T.Ş.Simurq. [Göyçek:] Mən heç bilməmişəm ki, çiçək xəmir qatacaq. B.Bayramov. // Yumşaq şey haqqrnda. Bu lap xəmirdir ki.
çiy, yaxşr bişmemiş çörek haqqrnda. Bulka lap xəmirdir.
◊ Xəmir kimi
yorğun, ezgin, lrrt. [Xalrğrn] anası Minnət qarı bir teşt xəmir kimi idi, hara qoysan, orda dururdu. İ.Melikzade. Xəmiri yumşaq (sıyıq)
tez yumşalan, iradesi zeif adam haqqrnda. çox xəmiri sıyıq adamdır. Xəmirinə özgə mayası qatmamaq
öz halal zehmetile yaşamaq menasrnda. [Sekine:] Onu da bilirlər ki, xəmi-rimə özgə mayası qatmamışam. M.İbrahimov. Xəmirləri ayrı cür yoğrulub
xasiyyetce bir-birinden çox ferqlenen adamlar haqqrnda. [Qulu:] Imi və Ciminin xəmirləri ayrı cür yo-ğurulub. İ.Əfendiyev. Bu xəmir (hələ) çox su aparacaq (götürəcək)
çox vaxt, çox sey, srnaq, zehmet teleb eden, tez başa gelmeyen şey haqqrnda. [Mürsel:] Paşa bəy böyükləri-nə bel bağlayır, biz də elə arxalanırıq. Zərər yoxdur, necə deyərlər, bu xəmir çox su götü-rəcək. Ə.Veliyev.

XƏMİRAĞIZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Ağzrboş, sözü keçmeyen, zeif iradeli. Xəmirağız adam. Xəmirağız (z.) olmaq.
[Şehrebanu xanrm:] Hatəmxan ağa, özün bilmirsən ki, bir xəmirağız kişidir. Əv-vəldən yaxşı danışdı, sonra birdən boşaldı.. M.F.Axundzade.

XƏMİRAĞIZLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Ağzrboşluq, zabite-sizlik, irade zeifliyi, qeyri-ciddilik, sözü-keçmezlik.

XƏMİRAŞI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Ərişte ile bişirilen, xemir-li duru xörek. Molla Qasım oğlu Məmmədin qabağına da bir qab xəmiraşı qoyuldu. M.S.Ordubadi. Doğranmış duzlu xiyar, iki boşqab xəmiraşı ağ süfrənin üstünü bəzədi. M.Hüseyn.

XƏMİRAŞILIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Xemiraşr bişirmek üçün hazrrlanan, yarar. Xəmiraşılıq un ayırmaq.

XƏMİRÇƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax qığırdaq.

XƏMİRÇİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Xemiryoğuran, xemirgir.

XƏMİRÇİLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Xemir yoğurma, xemir-hazrrlama işi; xemirgirlik.

XƏMİRGİR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. xemir ve fars.
..gir] çörekxanalarda xemiryoğuran, xemirtutan işçi. Məsum kişi xəmirgirin sözündən köy-rəldi. Mir Celal.

XƏMİRGİRLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Xemirgir işi, xemir-yoğurma peşesi. Xəmirgirlik eləmək.

XƏMİRXANA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. xemir ve fars.
..xane] çörekxanalarda xemir yoğurulan, xe-mir hazrrlanan yer. Məşədi Hüseyn qolu çir-məkli, döşü önlüklü xəmirxanadan kürəxa-naya keçir, dayanmadan geri qayıdırdı. Mir
Celal.

XƏMİRLƏMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Xemirlemek"denf.is.

XƏMİRLƏMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Undan xemir yo-
ğurmaq.

Xemirle, ya xemireoxşar şeylerle delme-deşiyi tutmaq, trxamaq.

XƏMİRLƏŞMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Xemirleşmek"denf.is.