Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

XƏRABAT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] klas. Meyxana, işret-xana. Yox, dəxi könlüm mənim meyxanəyə mayil deyil; Kim gəzir ev-ev xərabat içrə hüşyar axtarır. Qövsi. Sərməsti-eşq ol, ey gözüm, qəsvət nə lazım; Bir gün gəlir, əldən çıxar zövqi-xərabat. H.Cavid. □ Xərabat əhli klas.
bax xərabati
ci menada. Xərabat əhlinin halini bir xümmar olandan sor. Füzuli. Biz xərabat əhliyiz, olmaz bizim hüşyarımız. Qövsi. Içib mey ta xərabat əhli ondan; Unutsun dərdi, gülsün ömrü bir an.
H.Cavid.

XƏRABATİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. ve is.
Vaxtrnr meyxa-nalarda, işretxanalarda, serxoşluqda keçiren, eline keçen pulu keyfe, içkiye, eyş-işrete xercleyen adam; eyyaş. Xərabati adam.
Şikəstə Abbasam, xərabatiyəm; Könül, heç görmədim abadan səni. "Abbas ve Gülgez".
məc. Pul, şey qedri bilmeyen, laübalr adam haqqrnda. [Kişi:] Yoxsa onların bir anası var ki, bir xərabatinin biri, ac qurdun biri! S.Rehimov.

XƏRAC : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] tar. Vergi, bac. [Koroğlu dedi:] Verin yeddillik xəracı; Paşalar gətirsin bacı. "Koroğlu". [Şah Abbas:] Həmədan vilayətinin üçillik xəracını Mirzə Cəlaləddinə bağışladım. A.Şaiq.

XƏRC : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] İşlenen, serf olunan pul; mesarif, mesref, mexaric. [Meşedi İbad:] A kişi, axı bunun bir anbar da toy xərci var. U.Hacrbeyov. Buna görə də Hacı Səmsamın gəliri xərcini güclə ödəyirdi. P.Makulu. // Serf olunacaq pul. Demək, Mirzə Qədir Nəsirin evlənmək xərcini verməklə işin içindən çıxa bilməyirdi. S.Hüseyn. [Bay-ramelibeyov] bütün xərci öz boynuna götürür və yazırdı ki, əgər razı olsalar, indidən bilet satmağa başlayar. S.Rehman. □ Xərc aparmaq
çox pul serf edilmek, çox xerc teleb etmek, baha başa gelmek. Ağarəhim bilmirdi ki, maşın nə qədər xərc aparacaq. İ.Şrxlr. Xərc etmək (çəkmək)
xerclemek, pul serf etmek. [Mustafa bey:] Mən xərc çəkmişəm, pul tökmüşəm, qabıq qoyub, kəhriz çıxartmışam. Ə.Haqverdiyev. [Rzaquluxan:] Qızım, çox şad oluram ki, sənə xərc etdiyim pullar hədər getməyibdir. M.S.Ordubadi. Oğlan yengəsi qız evinə güclü xərc çəkib, "yengə xonçası" göndərər. R.Əfendiyev. Xərcə salmaq
pul xercle-meye mecbur etmek, çox pul xerclemesine sebeb olmaq; pul xercletmek. [Nazlr Mus-tafaya:] [Ev sahibleri] çay təklif eləsələr mən içməyəcəyəm, sən də içmə, kasıb adam-dılar, niyə xərcə salaq? Ə.Memmedxanlr.

XƏRC-BORC : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf Borc pul alaraq, borca düşerek, zorla pul taparaq, ondan-bundan borc alaraq. Xərc-borc etmək. □ Xərcə-borca düşmək
borc pul almağa, borca düşmeye mecbur olmaq, borca düşmeli ol-maq. [çimnaz]
.ailəni artıq xərcə-borca düşməkdən qorumaq istəmişdi. Ə.Əbülhesen.

XƏRCLƏMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Xerclemek"den f.is.

XƏRCLƏMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Serf etmek, işletmek, mesref etmek (pulu). Şəfiqə xanım yavaş-yavaş var-yoxundan satıb xərcləyirdi. İ.Musabeyov. Aslanın indi bir qədər pulu var idi, lakin Fərhad oxuduğu üçün ona xərc-ləyirdi. C.Cabbarlr. // məc. Buna görə nə bir məlhəm, nə bir şəfqət istəyirəm; Can yanğımı xərcləməyə səlahiyyət istəyirəm. X.Rza.

XƏRCLƏNMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Xerclenmek"den f.is.

XƏRCLƏNMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch. Serf edilmek, xerc
edilmek, işlenmek (pul haqqrnda). Pulların hamısı xərclənmişdir.
.Əsil mayanın bir hissəsi də müntəzəm bir surətdə [Mahmu-dun] gənc və gözəl arvadının naz və qəmzə-sinə xərclənirdi. B.Talrblr. [Adil:]
.Xalam mənim içməyimin fikrini yox, öz pulunun xərc-lənməsinin dərdini çəkirdi. B.Bayramov.

XƏRCLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Adi gündelik ve xrrda xercler üçün verilen, ya ayrrlan pul; cib-xerci. [Hacr Mehdi:] Ala, qabaqcadan da bir az sənə xərclik verim. Ə.Haqverdiyev. [Memmedbağrr:]
.Əsmərə on manat da xərclik verib getmişdi. S.Hüseyn. // Xercle-mek üçün pul. [Mina xala:] Elə bil sümüyün duyubmuş ki, bir gün oğlun məktəbə ge-dəcək, ona xərclik lazım olacaq. İ.Şrxlr.

XƏRÇƏNG : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. zool. Buğumayaqlrlar ti-pinden üstü qrnla örtülü ve baş terefde iri qrsqaclarr olan suda yaşayan onurğasrz hey-van. Iri balıqlar başlıca olaraq yanüzən xər-çənglər, suda-quruda yaşayan cücülər, ha-belə molyusklarla qidalanır. Y.Əbdüreh-manov.

XƏRÇƏNG : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. İnsan ve heyvanrn hem iç, hem de bayrr orqanlarrnda emele gelen xeterli şiş. Bədbəxtlikdən il yarım bundan qabaq [Balaşrn] mədəsində xərçəng yarası tapıldı. M.İbrahimov.

XƏRÇƏNGKİMİLƏR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. zool. Xerçen-geoxşar onurğasrz buğumayaqlrlar qrupu. Xərçəngkimilərlə qidalanan balıqlar.

XƏRƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.]
Daş, qum ve s. şey-ler daşrmaq üçün taxtadan ve s.-den düzel-dilmiş alet. Xərəklə qum daşımaq.
Dəm-irov daş daşımaq üçün düzələn xərəyin bir başından, Qocaoğlu isə o biri başından ya-pışdı. S.Rehimov. // Xeste, yaralr daşrmaq üçün iki uzun desteye bend edilmiş parça-dan ibaret alet. Arazı doktorun müşayiətilə xərək üstündə ikinci palataya gətirib boş bir çarpayı üzərinə uzatdılar. A.Şaiq. Beş dəqiqə çəkmədi ki, yaralını xərəyin üstündə gətirdilər. P.Makulu.
Yayla çalrnan musiqi aletlerinde simle-rin altrna qoyulan altlrq (taxta ve s. parçasr).

XƏRƏNGƏ(LİK) : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. dan. Qarmaqarrşrq-lrq, ses-küy, nizamsrzlrq. Məclisdə bir xə-rəngəlik vardı. Aralarında qadınlar olma-sına baxmayaraq, açıq-saçıq sözlər söylə-məkdən çəkinməyirdilər. S.Hüseyn.

XƏRƏZİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax xırdavat.

XƏRİF : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [ər.] Qocalrqdan ağlr zeif-lemiş, sefehlemiş, sersemlemiş.

XƏRİFLƏMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Xeriflemek"den f.is.

XƏRİFLƏMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Qocalrqdan başr xarab olmaq, beyni kütleşmek, sefehlemek. Zəki Məmmədbağırın xəriflədiyinə qənaət hasil etdi. S.Hüseyn. [Arvad:] Ay kişi, xəriflə-misən nədi? Hanı bizim yağımız, düyümüz ki, plov da bişirəm. "M.N.letif." // Sarsaqla-maq, sersemlemek. Aşıq Cəlal oyandığını bil-dirməyəcəkdi, amma düşünəcəkdi ki, ey gidi dünya, nəhayət, mənim ustadım da xəriflə-dimi? Ə.Memmedxanlr.

XƏRİFLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Ağlr başrndan çrxmrş adamrn halr; ağrl seyrekliyi, sersemlik.

XƏRİTƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Yer sethinin coğrafi ve-ziyyetinin kağrz ve s. üzerinde tesviri. Coğ-rafiya xəritəsi. Asiyanın xəritəsi. Dünya xəri-təsi. Yer üzünün xəritəsindən silinmiş qədim dövlətlər.
Kəndim, balacasan, çox balaca-san; Adın yox dünyanın xəritəsində. M.Araz.

XƏRİTƏÇƏKƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax xəritəçi.

XƏRİTƏÇİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Coğrafiya xeriteleri tertib eden mütexessis; kartoqraf.

XƏRİTƏÇİLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Coğrafi xerite çekme (tertib etme) seneti; kartoqraflrq.

XƏSARƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Ziyan, zerer. [Züleyxa ile Cemilin] yaşadıqları kənd müharibə cəbhəsinə yaxın olduğundan böyük xəsa-rətlərə düçar olmuşdu. T.Ş.Simurq. // Xarab olma, korlanma, zedelenme, srnma. [Zaki-rov:] Qəribədir, axşam mən bağı gəzəndə hasarda heç bir xəsarət görmədim. Ə.Memmedxanlr. □ Xəsarət vermək
zi-yan vermek, zerer vermek. Verməmişəm mən ki xəsarət sənə; Sən dəxi vermə əziyyət mənə. A.Sehhet. Xəsarət yetirmək (elə¬mək)
ziyan vurmaq, zerer yetirmek, yaxud bir şeyle vurub yaralamaq, zedele-mek. [Sultan bey:]
.Dedim, gedim görüm, bəlkə qız, xudanəkərdə, özünə bir xəsarət yetirdi. ü.Hacrbeyov.