Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

XƏSİL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Göy taxrl. Alaq otları torpaq-dakı qidalı maddələri almaqla xəsilləri zəifləşdirir.
Il faraş gəlsə, yaylaqda ot, qışlaqda güzdək və xəsil bol olsa, qoyun saxlamaq asandır. Ə.Veliyev.

XƏSİLLƏŞMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Xesilleşmek"denf.is.

XƏSİLLƏŞMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Göyermek (taxrl
haqqrnda). Körpə və tər taxıl xəsilləşirdi. S.Rehimov.

XƏSİLLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Xesil olan, xesil ekilen yer. Xəsillik salmaq. // Xesil üçün ayrrlan. Xəsil-lik arpa.

XƏSİS : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Simic, ifrat derecede qenaet-cil, pul xerclemekden her vasite ile çe-kinen. [Qulu:] Allah pulu götürüb belə xəsi-sə verir ki, sandığa qoyub gecə-gündüz keşiyini çəkir. S.S.Axundov. Olursunuz, du-man olun, sis olmayın; Nədə xəsis olsanız da; Sevgidə xəsis olmayın! B.Vahabzade.

XƏSİSCƏSİNƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf Xesise yaraşan bir terzde, xesis kimi. Əziz Hüsü!
.Sən mək-tubu xəsiscəsinə yazmağımdan inciyirsən. Ə.Haqverdiyev.

XƏSİSLƏŞMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Xesisleşmek"den f.is.

XƏSİSLƏŞMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Xesis olmaq, xesisliyi
getdikce artmaq.

XƏSİSLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Simiclik, xesis adamrn xasiyyeti. Hacı Bakıda bir məşhur kişi idi. Istər dövlətdə, istər xəsislikdə. Ə.Haqverdi-yev. □ Xəsislik eləmək xəsislik göstər-mək
simiclik elemek, qrymamaq, esirge-mek. Əmim xəsislik elədi, [oğlunu] oxut-madı. M.Hüseyn. [çerkez:]
.Gətir [narr] sıxaq soğanın üstünə. Gətir, xəsislik eləmə. Bir çürük narı Bakıdan gələn qonağa qıy-mırsan? İ.Melikzade.

XƏSPUŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] Frrrldaqçr, xrrda oğru, cibgir, cibegiren. Xəspuşlardan birisi pulları iki əli üzərində Varisə doğru uzadaraq:
Va-ris bəy, hər kəsdən çox mən qazandım. A.Şaiq. [Qulamrza Rüstembeye:] Bu xəspuşların qəribə xasiyyəti var: duz-çörəyə xəyanət etməzlər. çemenzeminli. Həqiqət bura çox basırıq olur. Həmişə özgə hesabına yaşayan xəspuşlar bunu yaxşı bilir. Qantemir.

XƏSPUŞLUQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Frrrdaqçrlrq; cibgirlik,
xrrda oğruluq.

XƏSTƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [fars.]
Sehheti yerinde olmayan, bir xesteliyi olan; naxoş, azarlr. Xəstə uşaq.
Xəstə əsgər dərindən nəfəs aldı. H.Nezerli. Xəstə atalarının ürəyini sıxmaq istəməyən oğul və qız güzəran-larından şikayət eləmədilər. Ə.Abasov. // İs. menasrnda. Xəstənin yanına getmək. Xəstə-nin halı yaxşılaşdı.
Bənnasız hörgü hö-rülməz; Təbibsiz xəstə dirilməz. "Koroğlu". Əri xəstə üstə getdikdə ya ölü üstə aparıl-dıqda, o, dükanda oturub alış-veriş edərdi. S.S.Axundov. Bunu görən xəstə Aydını heç yaxına belə buraxmamışdı. H.Seyidbeyli. □ Xəstə düşmək xəstə yatmaq
xeste-lenmek, azarlamaq, yorğan-döşeye düşmek. Xəstə düşdüm, gələn yoxdur üstümə; Qərib öldüm, bikəs öldüm, yad oldum. M.V.Vidadi. Həsrətindən xəstə düşdüm; Eylə dərdə çarə, Ceyran! Aşrq Əlesger. Bu hadisədən Molla Qasım sarılıq azarına düşüb xəstə yatdı. S.S.Axundov. Xəstə olmaq
xeste yatmaq, azarlr olmaq, naxoş olmaq. Bəstəri-möh-nətdə xəstə olduğum; Gözləri şəhlaya dedin, nə dedi? Q.Zakir. Mən diqqətlə [Memmede] baxdım, xəstə olduğuna heç şübhəm yoxdu. C.Cabbarlr. Xəstə salmaq
xestelendir-mek, azarlatmaq, xestelenmesine sebeb ol-maq. Yar gəlməsə məndən dirilən olmaz; Məni xəstə salan busə dağıdı. Q.Zakir.
məc. Şairane teşbehlerde derdli, qay-ğrlr, menen üzgün menasrnda. çox edən bi-marə xidmət aqibət bimar olur; Leyk kön-lüm xəstədir ol nərgisi-bimarsız. S.Ə.Şirvani.
məc. Sönük, zeif, crlrz, ölgün. Kiçik bir lampanın ziyası evə xəstə və ölgün bir işıq nəşr edirdi. S.Hüseyn.
məc. Bir şeye heddinden artrq meyil eden, alude olan; alude, mübtela, düşkün. Kino xəstəsi. Futbol xəstəsi. Bilyard xəstəsi.
məc. klas. Yazrq, zavallr, aciz, fağrr, bimar. Füzuli xəstəyə düşmən sözü ilə dust cövr eylər. Füzuli. Vidadi xəstəyəm, günlər sanaram; Dərd əhliyəm, qəm hərfini qana-ram. M.V.Vidadi.
0 Xəstə baxıcısı
müalice müessise-lerinde ağrr xestelere ve binanrn temizli-yine baxan kiçik tibb xidmetçisi.

XƏSTƏHAL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [fars. xeste ve ər. hal] Bir qeder xeste, kefsiz, halsrz, nasaz. İyirmi beş bahar görmüş bu adam altmış xəzan ke-çirmiş qoca kimi yorğun, xəstəhal və ölgün görünürdü. A.Şaiq. // məc. Halsrz, ölgün, düşkün. Saqi, tut əlim ki, xəstəhaləm; Qəm rəhgüzərində payimaləm. Füzuli. And olsun Kəbəyə, xəstəhalam mən; Can verməyə səri-kuyin istərəm. Q.Zakir.

XƏSTƏHALLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Kefsizlik, halsrzlrq,
düşkünlük, nasazlrq.

XƏSTƏXANA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] Müalice üçün xestelerin yatdrğr ev, bina, müessise. Xəs-təni xəstəxanaya qoymaq.
Yaralı hərbi xəstəxanada
. yatmışdı. Ə.Memmedxanlr. 14 oktyabr
qırx doqquzyaşım... Görüşdük onunla xəstəxanada; Əyləşib dərmanım, dərdim yanaşı; Təklikdən qorxanda təklənir adam. M.Araz.

XƏSTƏXANALI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Xestexanasr olan.
Xəstəxanalı qəsəbə.

XƏSTƏ-XƏSTƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf Xeste olduğu halda,
azarlr-azarlr, naxoş halda. Xəstə-xəstə qo-naqlığa getmək.
Polad Kamilin xəstə-xəstə gördüyü işə məəttəl qaldı. M.Süleymanov.

XƏSTƏLƏNDİRMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Xestelendirmek"-
den f.is.

XƏSTƏLƏNDİRMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Xeste etmek,
xestelenmesine sebeb olmaq, azara salmaq, azarlatmaq, naxoşlatmaq. Dünənki külək məni xəstələndirdi.

XƏSTƏLƏNMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Xestelenmek"den f.is.

XƏSTƏLƏNMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Azarlamaq, naxoşla-maq, bir xesteliye tutulmaq. özümü soyuğa verib xəstələndim.
Doğrudan da, keçən il Bakıya, Tahirin yanına gedəndə Gülsənəm arvad xəstələnmişdi. M.Hüseyn. Əvəz kişi oğlunun tər köynək dayandığını görüb dedi:
Bala, səhər ertənin soyuğuna özünü vermə, xəstələnərsən. Ə.Veliyev.

XƏSTƏLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Orqanizmin normal heyat fealiyyetinin pozulmasr halr; azar, naxoş-luq. Göz xəstəlikləri. Sağalmaz xəstəlik. Yo-luxucu xəstəlik.
Aygün xəstəlikdən qalxır ayağa; Qaynayır gözündə yenə də həyat. S.Vurğun. [Nuriyye:] Bilirdim ki, bağırsaq çevrilməsi ağır xəstəlikdir. İ.Əfendiyev. □ Xəstəlik tarixi
müaliceye başlanan günden etibaren müalice eden hekim tere-finden yazrlan ve xestenin veziyyetini eks etdiren esas tibbi sened.

XƏSTƏLİKLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax xəstəməzac.

XƏSTƏLİKTÖRƏDƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Xestelik töre-mesine sebeb olan, azar menbeyi olan, mik-roblarr yayan. Xəstəliktörədən mikroblar.

XƏSTƏLİKTÖRƏTMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Xestelik töre-
mesine, xestelik yayrlmasrna sebeb olma, xestelik menbeyi olma. Virusun xəstəlik-törətmə qabiliyyəti.