Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

XINAYAXDI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax xınaqoyma.

XINAYI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Xrna renginde olan, xrna ren-gine oxşar. Xınayı parça.
Gedim, deyirəm, camaatın dəmirin oda qoyum.. Əsgərlərimiz üçün bir az buğdayığaq... Arabir gələndə o biri xınayı çuval var ha, onu verərsiz, apararlar. Ə.Əbülhesen. Lətif, yazı stoluna dirsəklənib barmaqları ilə xınayı saçını daraqlamış Mərdanovanın ona dikilmiş düşüncəli gözlərində
. böyük bir qayğı hiss etmişdi. H.Seyidbeyli.

XINCAXINC : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Ağzrnacan. Xıncaxınc dolu çamadan.

XINC-XINC : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax xıncım-xıncım. Bizdən sora kəndlilər Pəri arvadı və uşağını xara-badan çıxartmışdılar. Ancaq biçarə arvadın sağ qılçası dizdən yuxarı xınc-xınc olmuşdu. C.Memmedquluzade.

XINCIM-XINCIM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf Tike-tike, xrrda-
xrrda, qrrrq-qrrrq, parça-parça. Şüşə xıncım-xıncım olub töküldü.
[Mindilli:] Yaxşı ki, atmağa qoymadın, yoxsa xıncım-xıncım olardı. S.Rehman. İndi hər iki təyyarə elə bir sürətlə üz-üzə gəlirdi ki, ikisindən biri qaçmazsa, hər ikisi xıncım-xıncım olacaqdı.
M.Rzaquluzade. □ Xıncım-xıncım etmək (eləmək)
tike-tike etmek, qrrrb tökmek.
Qəlpə onun sümüklərini xıncım-xıncım et-mişdi. H.Seyidbeyli.

XINCLANMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Xrnclanmaq"dan f.is.

XINCLANMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Tike-tike olmaq, qrrrq-
qrrrq olub tökülmek, srnrq-srnrq olmaq. Pən-cərələr xınclanıb töküldü. Ə.Cemil.

XIR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Bostan. Zəmilər işlənir, toxum səpilir; Qız, qadın əlləşib əkirlər xır. M.S.Ordubadi. Qurbanqulu çox iş sevən bir cavan idi. Sübh hamı qonşularından ertə durub oduna, biçinə, alağa, xıra, bağa ge-dərdi. T.Ş.Simurq.

XIR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Yiv (tüfengde, topda, tapançada). Tüfəngin xırı gedib.

XIRA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Deymemiş, kal yemiş, qovun.

XIRÇAXIRÇ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərfAdeten dolmaq, doldur-maq feilleri ile
tamam, ağzrnacan. Kisəni xırçaxırç doldurmaq.
Oturanlar oturmuş, asılanlar asılmış, vaqonlar xırçaxırç dolmuş-du. Qantemir.

XIRÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Bostançr.

XIRÇILDAMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Xrrçrldamaq"dan f.is.

XIRÇILDAMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Xrrçrltr sesi çrxartmaq, xrrç-xrrç elemek. Yalnız ayaqlarımızın al-tında xırçıldayan çınqılların şikayətini an-dıran həzin səslər eşidilirdi. S.Hüseyn. Söz arasında mənə ərəb kəlməsi, farsi lüğəti rast gələndə elə bilirəm çörək yeyəndə dişimin altında xırdaca daş parçası qalıb xırçılda-yır. Qantemir. At yeriyir, arabanın təkərləri daşlı yolda bərk xırçıldayırdı. Q.Ilkin.

XIRÇILDATMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Xrrçrldatmaq"dan f.is.

XIRÇILDATMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Bir-birine toxun-
duraraq xrrçrltr sesi çrxartmaq.

XIRÇILTI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Iki berk şeyin (metal, sümük ve s.-nin) bir-birine toxunmasrndan çrxan ses. Otaqda tükürpərdici bir xırçıltı eşidildi. P.Makulu.

XIRÇIN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. çox inadkar, ters, şrltaq. Xır-çın adam.
Yeni on dörd yaşa girmişdi bu yaz; Sarışın, nəşəli, xırçın Gülnaz. M.Müşfiq. // Mec. menada.
.Dənizin ta göbəyindən qo-pub gələn xırçın dalğalar fırtınaya tutulmuş gəmini bir top kimi atıb tuturdu. A.Şaiq.

XIRD : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax xirid. □ Xırd eləmək
sat-maq. [Abbas:] Bəzirgansan, aç mətahın xırd

elə; Qarğalar yükündə nə var deyərlər. "Abbas ve Gülgez".

XIRDA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Hecmce, ölçüce, boyca kiçik, balaca. Xırda boy. Xırda əl. Xırda həb. Xırda daş.
.Zeynal özü ilə ancaq xırda bir dəftərçə götürdü.. B.Bayramov. // Addrm haqqrnda. Əlində qəhvəyi rəngli kiçik redi-kul, xırda və yeyin addımlarla gedən Lətifə başını yuxarı qaldıranda Tahiri gördü. M.Hüseyn.
Yaşca kiçik, balaca. Xırda qız. Xırda uşaqlar.
Mən İrəvana çatan kimi Hacının xırda oğlu Məşədi Ələkbər çıxdı qabağıma və zor ilə məni apardı evlərinə. C.Memmed-quluzade. Camaatın içərisində Cavadın diqqətini cəlb edən xırda, sarışın bir oğlan uşağı var idi. Ə.Veliyev. Bir dəstə xırda uşaq Kamili araya aldı. M.Süleymanov.
məc. O qeder de ehemiyyeti olmayan, diqqeti celb etmeyen, ikinci dereceli, cüzi. Əvvələn, xırda işlərdən ötrü suda düşən işlər və yüngül tənbehlərin hamısı manifestə düşür. C.Memmedquluzade. [Leyla:] Xırda hisslərlə yaşayan insan min il yaşasa da elə kölgədir. B.Vahabzade.
Maddi imkanlarr az olan, iqtisadi ce-hetce zeif. Xırda mülkiyyətçi. Xırda təsər-rüfatlar. Xırda müəssisələr.
Yüksek, ictimai ve ya xidmeti vezife tutmayan. Xırda məmur. O, idarədə xırda bir vəzifədə çalışır.
Yüngülvari, cüzi. Xırda alver.
[Meli-kin] atası xırda alverçi idi.. M.Ibrahimov. Aşağı bazarda xırda alış-verişçilər, baq-qallar, dərzi və papaqçılar yerləşmişdi. H.Sarabski.
İs. mənasında. Xrrda pul (metal ağ ve ya qara pul). Zahidoğlu əlini uzadıb xırdanı götürdü və yavaşca cibinə atdı. S.Rehimov. [Temraz:] Mehralı, sən zəhmət çəkmə, məndə xırda var. S.Rehman. [Necef bey Cavanşir beye:] Sən [Behruza] nə qədər vermişdin ki, o sənə bu qədər xırda qay-tarmışdır. Ə.Memmedxanlr.

XIRDABOY(LU) : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Boyu xrrda, balaca, alçaq. Xırdaboylu qız.

XIRDABUYNUZ(LU) : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Buynuzlarr xrr-da, kiçik (qoyun, keçi ve s.). Xırdabuynuzlu heyvanlar.

XIRDACA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
çox xrrda ve ya bir qeder xrrda; kiçikce. Xırdaca təpə. Xırdaca göllər. Xırdaca əl.
Təllin ətəyindən bir xırdaca çay axırdı. Bu çayın kənarı gözəl bir çəmən idi. Ə.Haqverdiyev. Balaca şəhərin küçələrini duman bürümüşdü. Xır-daca evlər duman kimi görünürdülər. çemenzeminli. Kəndin kənarından get-gedə sıxlaşan və iriləşən xırdaca qamışlıq başlanırdı. M.Rzaquluzade.
Azyaşlr, kiçik, balaca. İndi səkkiz il idi
ki, muzdur Məşədi Əsgər Qanlıtəpədə bir
arvadı və üç baş xırdaca uşaqları ilə ayda
iyirmicə manat məvacibə qənaət edib dola-
nırdı. S.M.Qenizade.
Crlrz, balaca, nezeri celb etmeyen. Qafar yaşı əlliyə yaxın olan xırdaca, arıq bir adamdı. Ə.Əbülhesen. [Reşid:] Bu arıq, xırdaca adamın buğlanan çay stəkanını eh-tiyatla stolun küncünə uzadan azacıq titrək əlini görürdüm. I.Hüseynov.
məc. Nermenazik, ince, zerif. Salla-nıban yüz nazıla; Gələn kimin yarıdı bu? Qəddü-qamət nə qiyamət; Xırdaca dilbərdi bu. Aşrq Mehemmed. Naz ilə gəldin otağa; Leyli nişan, xırdaca qız! Aşrq Əsed.

XIRDACA-XIRDACA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zər/Yavaş-yavaş, az-az, aheste-aheste, aramla. Xırdaca-xır-daca yağar yağışlar; Vurğun Səməd bu döv-ranı alqışlar. S.Vurğun. Bayır tərəfdən divar-ların dibi ilə uzanan sərv ağacları yenə də yavaş-yavaş tərpənir və qırmızı taxtapuşu xırdaca-xırdaca dınqıldadırdı. S.Rehimov.
sif. Kiçik-kiçik, balaca-balaca (çoxluq bildirir). Xırdaca-xırdaca uşaqlar.
[Ner-giz qocaya:] Amma [anamrn] göy donunun üstündə xırdaca-xırdaca çoxlu ağ çiçəklər var. Ə.Memmedxanlr.

XIRDAÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Xrrda, ehemiyyetsiz, boş şeylere hedden artrq ehemiyyet veren, bu işde ifrata varan; pedant. Xırdaçı adam.
Köməkçi Xanqulunu itələyib:
Ə, Xanqulu, az xırdaçı ol,
dedi. S.Rehimov. Bizi ki, sarsıtmaz afaqı səbəblər; çünki biz; Xırdaçı deyiliz. M.Müşfiq.