Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

XÖRƏKPAYLAYAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Gelenlere ye-mek getiren aşxana işçisi. Umud xörəkpay-layan caydaq oğlana əl elədi. İ.Melikzade.

XÖTƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Camrş balasr, balaq. Yetər xötək və buzovları bağlayırdı ki, qaçıb ana-larını əmməsinlər. Qantemir. Qoyun, quzu, dana, xötək; Mal-qara da dolur dama. B.Vahabzade.

XRİSTIAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[yun.]
Xristian dinine men-sub adam, xaçperest. [Altun bay:] Sən də, Toğrul, xristian hərif, yaxın gəl.. C.Cabbarlr.
Sif. mənasında. Xristian dini. Xristian kilsəsi. Xristian əhali.
Ətrafı sərvlərlə əha-tə olunmuş bir xristian məzarlığı, səhnənin ucunda məzarçıya məxsus bir oda. H.Cavid.

XRİSTIANLAŞDIRILMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Xristianlaşdr-rrlmaq"dan f.is.

XRISTIANLAŞDIRILMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch. Xris-
tian dini qebul etdirilmek.

XRISTIANLAŞDIRILMIŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.sif. Xristian
dini qebul etdirilmiş, xaçperest edilmiş.

XRlSTlANLAŞDIRMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Xristianlaşdrr-maq"dan f.is.

XRISTIANLAŞDIRMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Her hansr bir
yerde xristianlrğr yaymaq, xristian olmayan xalqlarr xristian etmek, xaçperestliyi qebul etdirmek.

XRlSTlANLAŞMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Xristianlaşmaq"dan
f.is.

XRISTIANLAŞMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Xristian dinini,
adet ve enenelerini, medeniyyetini qebul etmek, dönüb xristian (xaçperest) olmaq.

XRISTIANLAŞMIŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.sif. Xristian dininin
teleblerine ve enenelerine uyğunlaşmrş, dönüb xristian (xaçperest) olmuş.

XRISTIANLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Eramrzrn birinci esrinde meydana gelmiş din (bu din yere enmiş ve insanlarrn nicatr üçün bütün ezab ve eziyyetleri üzerine götürmüş insan
İsaya inam esasrnda qurulmuşdur); xaçpe-restlik. // Bu dine mensubluq.
top. Xristianlar.

XRİZANTEM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[yun.] Mürekkebçiçekliler fesilesinden müxtelif rengde çiçekleri olan bezek bitkisi; payrzgülü.
.Qəzetlərə sarıl-mış qərənfil və xrizantem dəstələri açılıb hazırlandı. M.S.Ordubadi. [Letife]
. çiçək mağazasına getmiş, diqqətlə seçdiyi qərən-fildən, ulduz çiçəklərindən, xrizantemdən bir dəstə bağlatmışdı. M.Hüseyn.

XROM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[yun. chroma
reng]
Kimyevi element; açrq-boz rengli berk metal (metal memulatrn üstünü örtmek üçün berk erinti). Xromdan metallurgiyada paslanmayan po-lad, ferrixrom (dəmirlə xromun xəlitəsidir) hazırlanır. M.Qaşqay.
Hemin metalrn duzlarrnda aşrlanmrş yumşaq, nazik deri ve bu deriden hazrrlan-mrş. [Nağr:] Usta, sənə bir xrom sapoq mə-nim boynuma. "Aşrq Əlesger". [Qedirin] əynində sürməyi parçadan köynək və şalvar, ayaqlarında yumşaq xromdan uzunboğaz çəkmə vardı. İ.Əfendiyev.
Xrom turşusu duzlarrndan alrnan sarr boya.

XROMATIK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Xromatizm (
ci me-nada) hadisesine esaslanan. Şüanın xroma-tik ayrılması.
mus. Xromatizme (
ci menada) esas-lanan, xromatizm neticesinde emele gelen. Xromatik interval. Xromatikyarımton.
Yeddi əsas Azərbaycan ladının 12 pərdəli xroma-tik qammanın hər bir tonunda qurulması da 84 rəqəmini əmələ gətirir. ü.Hacrbeyov.

XROMATİZM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[yun. chroma (chromatos)
reng]
fiz. Ağ şüanrn müxtelif rengli şüalara ayrrlma xassesi.
mus. Sesin yarrmtonlar üzre qalxmasr ve ya enmesi. Səsləri zilləşdirən və ya bəmləşdirən işarələrə xromatizm və ya alterasiya işarələri deyilir. "İbtidai musiqi nezeriyyesi".

XROMLAMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Xromlamaq"dan f.is.

XROMLAMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Möhkemlik, davam-
lrlrq ve ya yaraşrq vermek üçün metal eşya-nrn üzerine xrom çekmek. Maşın hissələ-rini xromlamaq.
Xrom duzlarr ile işlemek.

XROMLU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. kim. tex. Xrom (
ci me-nada) qarrşrğr olan, terkibinde xrom olan. Xromlu boyalar. Xromlu polad.

XROMOSÖM(LAR) : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[yun. chroma
reng ve soma
cisim] biol. Heyvan ve bitki orqanizmlerinin hüceyre nüvelerinde olan ve müvafiq suretde boyadrldrqda aydrn suretde göze görünen cisimcikler (xromo-somlar hüceyre nüvesinin lazrmi ve daimi terkib hisseleridir, hüceyrenin maddeler mübadilesinde ve orqanizmlerin elamet ve xasselerinin bir nesilden başqa nesle irsen keçmesinde feal iştirak edirler).

XROMOSFER : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[yun. chroma
reng ve spaira
küre, şar] astr. Güneş tutulan zaman, onun etrafrnda qrrmrzr haşiye kimi görünen Güneş atmosferi tebeqelerinden biri.
XRONfK sif. [yunancadan] Uzımsüren, çox davam eden; daimi. Xronik xəstəlik.
Qulağın otit adlanan irinli xəstəliyi çox müx-təlif müalicə üsulları ilə müalicə edilməsinə baxmayaraq, çox vaxt nəticəsiz qalıb xronik hala keçir. H.Tağryev.

XRÖNIKA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[yun. chronikos
vaxt]
Bax salnamə.
Siyasi, ictimai ve ya aile hadiselerinin tarixini ardrcrl suretde tesvir eden revayet ve ya dramatik eser.
Qezetde, jurnalda yerli xeberler şö-besi. Məhkəmə xronikası. // Kinoda: günde-lik ictimai heyata hesr edilmiş şekil.

XRONİKAÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Qezet, jırrnal, radio-televiziya üçün yerli xeber ve materiallar toplayan qezet ve s. işçisi; müxbir.

XRONIKAL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[yunancadan] Xronika mahiyyetinde olan, xronikadan ibaret olan.

XRONIKI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax xronik. Spirtli içkilərin müntəzəm içilməsi alkoqolizm kimi xroniki xəstəliyə gətirib çıxarır.