Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

İDİÖT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[yun.] Anadangelme kemağrl adam, gic.

İDİOTCASINA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf İdiot kimi, gic kimi, gic-gic. Idiotcasına hərəkət etmək. Idiotca-sına danışmaq.

İDİOTİZM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

İDİOTLUQ is. Anadangelme kemağrllrq, giclik.

İDİŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. dilç. Şerqi ve Merkezi Avropa yehudilerinin, esasrnr alman dialektleri teş-kil eden dili.

İDMAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Orqanizmi inkişaf etdirmek ve möhkemlendirmek meqsedini güden beden mümariseleri (hereketleri). Idman məşğələləri. Idman oyunları. Idman meydançası. Idman ustası.
Gündüzlər dərslərə, idmana, oynamağa və sair işlərə məşğul olaraq, belə məişətin ağırlığını bir o qədər hiss etməyirdim. S.S.Axundov. Ancaq bircə nəfər kim idisə, həyətdə
. idman elə-yirdi. Mir Celal.

İDMANÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. ve sif. İdmanla meşğul olan (adam). Idmançılarımız birinciliyi qa-zandılar. Idmançı oğlan.
Bu halında [Me-cid] sanatoriya həyətlərində, uşaq meydan-çalarının qapısında qoyulan idmançı hey-kəllərinə bənzəyirdi. Mir Celal. Qara müəl-lim Lətifin yaxşı bir idmançı olacağına ina-nırdı. H.Seyidbeyli.

İDMANÇILIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. İdmanla meşğul olma.

İDRAK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Derk etme, bilme; derk etme qabiliyyeti. [Şeyx Sedra:] Buna idra-kınız varırmı sizin? Sizcə məchul qədri şey-xinizin. H.Cavid. Idrak ilə vurduğum çəkici-min səsindən; çatlayır divarları qaranlıq zindanların. Ə.Cavad. Bütün bunları 20 ya-şına daxil olan Ulduza həyat təcrübəsi de-yil, sevən qəlbin, böyük məhəbbətin idrak qüvvəsi öyrədirdi. Ə.Memmedxanlr. // Der-rake, fehm, şüur, anlaq. Ər ilə arvadın ara-sında olan əlaqəyə diqqət yetirdikdə görü-rük ki, bunların mabeynində təfavüt
əql, fəhm və idrak daha da artıq dərəcədədir. F.Köçerli. Həkimül-mülkün keyimiş idrakı vəziyyəti dərk edəcək halda deyildi. M.İbrahimov. □ İdrak etmək klas.
derk etmek, anlamaq. Hər xəyalın idrak edən; Könül güzgüsün pak edən. Əmani. Mən id-rak etmədim dünyaya gəlməkdən nədir hik-mət.. M.Hadi. Qul olduğunu edincə idrak; Hürriyyətin istəmişdi bibak. A.Sehhet.
fəls. Obyektiv alemin qanunauyğun-luqlarrnrn şüırrda derk edilmesi. Idrak nəzə-riyyəsi. Dialektik idrak üsulu.

İDRAKLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. İdrakr olan, derrakeli, fehmli, düşünceli, şüurlu. Bu ayda bizim təşkilat ibtidai bir haldan çıxıb
. idraklı, müntəzəm, mübariz bir təşkilat şəklinə ke-çir. M.S.Ordubadi. [Gülnise:] Sən idraklı olduğun üçün bilirdim ki, sözümü tez anla-yacaqsan. C.Cabbarlr.

İDRAKLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Derrakelilik, fehmlilik,
düşüncelilik.

İDRAKSIZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. İdrakr olmayan, derrake-siz, fehmsiz; düşüncesiz, şüursuz. [Provo-kasiyaya] qurban olmuş idraksız
. erməni-lər isə müsəlmanları gülləyə basırdılar. M.S.Ordubadi. [Elxan:] [Solmaz] idraksız bir kütlənin səfil qorxaqlığına qurban olub gedir. C.Cabbarlr.

İDRAKSIZLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Derrakesizlik, fehm-
sizlik, şüursuzluq, düşüncesizlik. Bizim id-raksızlığımız, təşkilatsızlığımız da düşmən-lərimizə yardım verir. M.S.Ordubadi.

İENA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

Yaponiyada pul vahidi.

İFA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Bir işi icra etme, heyata ke-çirme, yerine yetirme. □ İfa etmək
1) ye-rine yetirmek, eda etmek.
Mən özümə aid vəzifələri vaxtında ifa etməyə söz verirəm. M.S.Ordubadi. [Ənise] öhdəsinə alacağı vəzifəni müvəffəqiyyətlə ifa edə bilərdi. S.Hüseyn; 2) dinlenilmek ve ya tamaşa edilmek üçün çalmaq, oxumaq, göstermek (incesenet eserini). Rol ifa etmək. Rəqs ifa etmək.
Arzu qız atasının arzularını bəstə-ləyir, bir müddət sonra pianoda ifa edir, Əhməd isə dinləyirdi. S.Rehimov. Hündür-boy və çox diribaş olan Mürsəl qoçu Əsgər rolunu ifa edirdi. Ə.Sadrq.

İFAÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Her hansr bir incesenet (dram, edebi, musiqi) eserini ifa etmek üçün çrxrş eden adam. Musiqi ifaçılarının müsabiqəsi. Gözəl ifaçı. Müxtəlif rolların ifaçısı.
Xalq çalğı alətlərində çalan ifaçıların
cu ildə birinci ümumittifaq baxışı təşkil olun-muşdu. Ə.Bedelbeyli.

İFAÇILIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Her hansr bir musiqi eserini, yaxud dramatik rolu yaradrcrlrqla ifa etme. Ifaçılıq məharəti. Ifaçılıq xüsusiyyəti.
Mirzə Sadıq tarın səsinin xeyli artmasına müvəffəq oldu və tarda ifaçılıq mədəniyyətini yüksək bir mərhələyə qaldırdı. Ə.Bedelbeyli.

İFADƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Anlatma, izah etme, aydrn ve açrq söyleme, deme, izhar etme; izah, şerh, beyan. Yazılı ifadə (yazr ile bil-dirme). Şifahi ifadə (ağrzdan anlatma). Ifadə tərzi.
Bu sualın ahəngi içərisində nə kimi ifadələr olduğunu Zeynal çox yaxşı anla-mışdı. S.Hüseyn. □ İfadə etmək
demek, söylemek, izhar etmek, bildirmek, anlat-maq. Halını ifadə etmək. Fikrini ifadə et-mək.
Ləfz edərsə ifadə mənanı; Sərf edər əhli-mərifət anı. S.Ə.Şirvani. Cavan müəl-lim bu sözləri dedikdən sonra ürəyi dolu olan, lakin bunları ifadə etməyə söz tapa bilmə-yən adamlar kimi susdu. M.Rzaquluzade. İfadə olunmaq
söylenmek, deyilmek, izah edilmek. Yazıçının nəsri də onun jurnalisti-ka və dramaturgiyasında ifadə olunan icti-mai ideyaları əxz etdirir. M.İbrahimov.
Bir şeyin xarici tezahürünü, inikasrnr teşkil eden şey. Qiymət dəyərin pulla ifadə-sidir. Hörmət ifadəsi. Səmimiyyət ifadəsi.
dilç. Söz, söz birleşmesi; ibare, fraza. Frazeoloji ifadə. Idiomatik ifadə. Ifadələr lüğəti. Anlaşılmaz ifadə. Obrazlı ifadə.
Şirmayı Səməd Vurğunun odla suyun təza-dını vermək üçün bu ifadəni işlətdiyinə əmin idi. M.Hüseyn.
Şagirdlerin öz sözleri ile yazdrqlarr metn. Ifadə yazmaq.
hüq. Mehkemede meseleni aydrnlaş-drrmaq üçün şahidin sorğu-suala verdiyi şifahi ve ya yazrlr cavabr; melumat, izahat. Bəlli idi ki, məhkəmə Tahirzadə kimi mötə-bər bir şahidin ifadəsini asanlıqla ayaqlaya bilməyəcək. Mir Celal. □ İfadə almaq
şa-hidi ve ya müttehimi dindirmek. İfadə ver-mək
mehkemede şahidlik etmek, sorğu-suala şifahi ve ya yazrlr cavab vermek.
İnsanrn daxili halrnr eks etdiren elamet (üzde, gözde ve s.-de). üzünün ifadəsi. Gözlərinin ifadəsi.
Nə gözəldir, nə təmiz-dir; Ifadəsi bu gözlərin. N.Refibeyli. Melo-diya qurtarır. Firuzə valı götürüb, yanında oturan və üzündəki ifadədən fikri uzaqlarda olduğu görünən Sərvinaza uzadır. İ.Əfendi-yev. Əmrahovun simasında da ciddi ifadə göründü. Q.İlkin.

İFADƏÇİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. İfade eden, eks etdiren, temsil eden. M.F.Axundovdan sonra ən bö¬yük demokrat, bu yeni keyfiyyətli demokra-tizmin ədəbiyyat sahəsində böyük ifadəçisi C.Məmmədquluzadə (Molla Nəsrəddin) oldu. M.İbrahimov.

İFADƏLƏNDİRİLMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"İfadelendiril-
mek"den f.is.

İFADƏLƏNDİRİLMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch. İfade edil-
mek, eks etdirilmek.

İFADƏLƏNDİRMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"İfadelendirmek"-
den f.is.

İFADƏLƏNDİRMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. İfade etmek, eks etdirmek.

İFADƏLƏNMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"İfadelenmek"denf.is.

İFADƏLƏNMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch. İfade olunmaq,
eks olunmaq, öz eksini tapmaq.

İFADƏLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Yaxşr ve aydrn ifade eden. Ifadəli nitq. Ifadəli danışıq. Ifadəli yazı. Ifa-dəli (z.) oxumaq.
Qız atasının dediklərini çox ifadəli bir dillə yazmışdı. M.Hüseyn. // Daxili keyfiyyetleri, teessüratr ve s. eks etdiren. Ifadəli baxışlar. Ifadəli surət.