Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

İLTİFATLILIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. İltifatlr olma, iltifat
gösterme, lütfkarlrq.

İLTİFATSIZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. İltifatr olmayan, iltifat
göstermeyen (etmeyen), üz göstermeme, xoş üz göstermeme; hörmetsizlik.

İLTİFATSIZLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. İltifat göstermeme, xoş üz göstermeme; hörmetsizlik, nezaketsizlik.

İLTİHAB : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] tib. Bedenin bir yerinde qrzdrrma, şiş, qrzartr şeklinde tezahür eden xestelik prosesi. Ağ ciyər iltihabı. Iltihab prosesi. Boğazında iltihab var.

İLTİHABLAŞMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

tib.
"İltihablaşmaq"-
dan f.is.
İltihab emele gelme, iltihab prosesi. Mədənin selikli qişası spirtin təsirindən şid-dətli qıcıqlandığından iltihablaşma əmələ gəlir ki, bu da qidanın həzmində iştirak edən vəzilərin işini pozur. "Az. qad.".

İLTİHABLAŞMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. tib. İltihab emele
gelmek.

İLTİMAS : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Xahiş, rica. Mən yüz-başının iltimasına görə bu kağızı cırıram. C.Memmedquluzade. çoxlar getdi iltima-sa, gəlmədin; Vaqif öldü, neçin yasa gəlmə-din? M.P.Vaqif. Əslində Qədirin nə üçün sarınmağını bilməyən ağsaqqallar iltiması dərhal qəbul etdilər. Mir Celal. □ İltimas etmək (eləmək)
xahiş etmek, rica etmek, minnet elemek. Koroğlu iltimas eylər; Bala, incitmə Qıratı! "Koroğlu". Obanın ahıl-cahılı Kərəmdən bir az oxumasını iltimas elədilər. "Əsli ve Kerem". Iltimas eylərəm, gedən canlara; Dost-düşmən içində yar oynamasın. Aşrq Əlesger.

İLTİMASÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. İltimas eden, minnetçi. [Usta Zeynal Qurbana:]
.Deki, ay kafir oğlu kafir, burada nə bir o qədər iş var ki, sən mənim sözümə inanmayıb, Hacı Rəsulu ilti-masçı salırsan. C.Memmedquluzade.

İLTİSAQİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ər.]: iltisaqi dillər dilç.
sö-zün kökünü deyişdirmeden, ona şekilçiler artrrrlmaqla yeni formalar ve ya yeni sözler düzeldilen dilleri; mes.: türk dilleri, fin-uqor dilleri. Azərbaycan dili iltisaqi dillərdəndir.

İLTİSAQİLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. dilç. İltisaqi dilin xüsu-siyyeti, keyfiyyeti. Türk dillərinin iltisaqiliyi.

İLTİZAM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Bir işin yerine yeti-rilmesini lazrm bilme, özü üçün borc hesab etme, boynuna götürme, öhdesine götürme.
köhn. Qrammatikada: iş, hal ve here-
ketin söz söylenen vaxtdan sonra icrasrnrn
lazrm olmasrnr gösteren feil formasr; lazrm
formasr.
Bax iltizamnamə.

İLTİZAMÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. köhn. Bir şeyi öhdesine götürerek, yerine yetireceyi haqqrnda dilin-den kağrz vermiş adam.

İLTİZAMNAMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. iltizam ve fars. name] Mütleq yerine yetirmeyi teleb eden yazrlr ved, öhdeçilik kağrzr. Iltizamnamə vermək (dilinden kağrz vermek).
Şübhəsiz ki, belə bir iltizamnaməni imza etmək hər kəs üçün çətin idi. M.S.Ordubadi. [Selim:] Sən burada idarənizin müdiri yoldaş Möh-sünzadəyə bir iltizamnamə yazıb verərmisən ki, hər ay maaşından bu pulu Mehribana versin? S.Hüseyn.

İLYARASI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Sağalmasr uzun süren ve sağalandan sonra (adeten üzde) yeri qalan yara. [Beyin] çənəsinin yanları.. yanağında ilyarası, qırışıqlar, çal-çarpaz cizgilər ara-sında bürüşmüşdü. Mir Celal.

İMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] klas. İşare, kinaye, eyham, him, örtülü mena. O dalğın gözlərə baxdıq-ca ruhim eylər istila! O gözlər hər baxışda fikrə yüz min rəmz edər ima! H.Cavid. [Stu-dentin] yoldaşları adət üzrə ondan "Ev sa-hibi xanım gözəldirmi?"
deyə ima ilə so-ruşduqda, ciddi cavab verdi. çemenzemin-li. Eşqimin bir başqa iması yoxdur; Onun haqqa tapan imanı aydın. Ə.Cavad.

İMAJİNİST : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. ədəb. İmajinizm terefdarr.

İMAJİNİZM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[fr.] XX esrin evvellerinde rus poeziyasrnda edebi yaradrcrlrqda ideya-lrlrğr redd eden formalist cereyanlardan biri.

İMALƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Medeni süni suretde temizlemek meqsedi ile düz bağrrsağa maye daxil etme. Imalə etmək.
Bu mayeni düz bağrrsağa yeriden alet.

İMALƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] ədəb. köhn. Əruz vez-ninde yazrlmrş şeirlerde: qrsa oxunmasr la-zrm gelen herekenin vezne uymasr üçün qeyri-tebii olaraq uzadrlmasrndan ibaret vezn nöqsanr.

İMAM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Müselmanlarda: camaat namazrna başçrlrq eden, habele bir mehel-lede nikah, ölüm ve s. dini işlere baxan ru-hani. Imamə ixtiyarın vermə, hərgiz uyma təkbirə: özün kim faili-muxtarsan, biixtiyar olma. S.Ə.Şirvani. [Meşedi:] Bunun evini yıxıb, bu halətə salan imam oldu. Ə.Haqver-diyev. Mən sözümü qurtarmamışdım ki, məhəllənin imamı Şeyx Mirhadi içəri girdi. Qantemir.
Mezheb ve ya teriqet başçrsr. // Şie mezhebi başçrsr sayrlan Əli ve onun övlad-larrna verilen ad. Imam üçün ağlayan göz-dən olar. (Ata. sözü). [Molla Kazrm:] De-yirlər, oruc nahaq, namaz nahaqdır. Imam təziyyəsi nahaqdır. Ə.Haqverdiyev. [Molla Xelil:] Sən imamların bacılarını, qızlarını yadına sal, səbr elə!.. S.Hüseyn.
Bezi kiçik ereb dövletlerinde dövlet başçrsr.

İMAMCÜMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] din. Cüme günleri camaat namazrna başçrlrq eden ruhani. [İs-mayrl:] Təbriz böyük şəhərdir, savadlı imamcümələr var. P.Makulu.

İMAMƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] din. İmamlrq. Vaxta ki, ona imamət verilib, o hər şeyi bilər. Ə.Haq-verdiyev.

İMAMLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. din. İmam vezifesi, imam rütbesi. Imamlıq etmək.

İMAMZADƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. imam ve fars.
..zade] İmamlarrn, övliyalarrn ve onlarrn övladlarr-nrn basdrrrldrğr yer; ziyaretgah. [Gövherta-crn anasr:] Dünən mən gedib imamzadədə şam yandırdım. Ə.Haqverdiyev. Bu on beş il ərzində yer qalmadı
pir, imamzadə, ocaq, ziyarət qalmadı ki, Münəvvər xanım baş vurmasın.. Mir Celal. [Molla:] Bu saat ca-maat özündən çıxmışdır, dəstələr təşkil edə-rək imamzadəyə gedir. P.Makulu.

İMAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
İnanma, derin inam. [Nüşabe:] Sənə qəlbimdə bir iman vardı; Könlümü şübhə, tərəddüd sardı. A.Şaiq. [Kerimxan:] Hələ də öz imanında möhkəm qalmaq istəyirdi. M.İbrahimov. // İslamiy-yetde: dine, Allahrn birliyine, peyğember-lere inanma ve bunu dille iqrar etme; eti-qad. Dil zülfilə rüxsarüvə çün qıldı təmaşa; Avarə qalıb küfr ilə iman arasında. Heyran xanrm. Bu isə bəs o ləinin də işi qullabıdır; Dini, imanı danıb, yoldan azıbdır, babıdır. M.Ə.Sabir. [Müridler:] Şeyximiz atdı hökmi-Quranı; Şeyximiz satdı dini, imanı. H.Cavid. □ İman etmək (bəsləmək gətirmək)
inanmaq. Beləliklə, [İldrrrmzade] Dəmi-rova
. dərin bir iman bəslərdi. S.Rehimov. İman əhli
dine inanan, dini ehkamlara riayet eden, etiqadlr. Dünya görmüş adam (özü də iman əhlinə oxşuyurdu) yenə bir də-rin ah çəkib dedi.. C.Memmedquluzade.
İmana gəlmək
1) islam dinini qebul et-mek, dönüb müselman olmaq (qeyri-mü-selman haqqmda). Uzünü görsə əgər gəbr-lər imana gələr; Küfrdən əl götürüb rahi-müsəlmanə gələr. Q.Zakir. Biçarə Kərimi salma nəzərdən; Əgərçi kafirəm, gəldim imana. Aşıq Kerim; 2) məc. xeyli xahişden, inandırmadan, tekidden, seyden sonra razı olmaq, qebul etmek. Imana gəlmir ki, gəl-mir. İmana gətirmək
1) tebliğat ve s. yolu ile birine müselmanlığı qebul etdir-mek; 2) məc. xeyli xahişden, inandırmadan, tekidden, seyden sonra razı olmasına, bir şeyi qebul etmesine nail olmaq. İmandan çıxmaq
dinden çıxmaq, dini ehkamları pozmaq. İmanı kamil olmaq
1) imanı, etiqadı, eqidesi temiz olmaq; 2) məc. meq-sedine, meramına çataraq rahat olmaq. O mehrabü minbər qaşlara mail; Olmayanın olmaz imanı kamil. Q.Zakir. [Əsger Süley-mana:] Hərgah bir işi də bilsən, onda ima-nım kamil olar. ü.Hacıbeyov. İmanını sat-maq
yalandan şahidlik etmekle eqidesini, mesleyini birine qurban etmek, satılmaq. Imanını satıb, əppəyinə qatıq eləyir. (Ata. sözü). [Rüstem bey:]
.Bax imanımı belə satmışam. S.S.Axundov. İmanını tərəziyə qoymaq
alverde müşterini aldatmaq, çe-kide aldatmaq. Baqqal qoyar tərəziyə ima-nın. Q.Zakir. İman-güman
şübhe, zenn, güman. Əntiqə Hacı Rəsulun nəyinə lazım-dır? Burada iman-güman çox yerə gedə bi-lər. Mir Celal. Allah imanını kamil eləsin
birine xeyir-dua meqamında. [Kerbelayı Xeyransa:] A...a...a... balam, Allah imanını kamil eləsin, ay Məşədi Püstə bacı, mənim heç yadımda yoxdu. H.Sarabski. Sahibi-iman
bax iman əhli. Yox yeni bir dinə yəqinim mənim; Sahibi-imanəm, a şirvan-
lılar! M.Ə.Sabir.
İmanla şeklinde zərf- etiqadla, inana-raq. Mən sizə imanla vermişəm könül.. A.Şaiq.