Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

İMANLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Dine inanan, dindar. // İnsaf-lı. Amma bu qarı çox imanlı qarı idi. "Əsli ve Kerem".

İMANSIZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Dinsiz, Allahsız, etiqad-sız; kafir. // İs. menasında. [Bendalı:] Gör-mürsən bu imansızları, bu saqqalı qana bu-lanmışları! Mir Celal.
məc. Merhemetsiz, insafsız, qeddar. Dinsizin öhdəsindən imansız gələr. (Ata. sözü). Yaman imansız kişidir, maşını sax-latdı, dedi:
Düş yerə.. M.İbrahimov. [Yu-nis:] Əgər sən bilsəydin ki, xalacan, o Ya-qutun anası necə imansız arvaddır, sənin də qanın qaralardı. Ə.Memmedxanlı.

İMANSIZCASINA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf İnsafsızlıqla,
merhemetsizcesine, amansızcasına, qed-darcasına.

İMANSIZLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Dinsizlik, kafirlik.
məc. Merhemetsizlik, insafsızlıq, qed-darlıq, amansızlıq.

İMARƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Böyük ve qeşeng bina, ev; mülk, tikili. [Mirze Kerim:] Gərək sizin hər birinizin daxmalar əvəzinə gözəl imarə-tiniz olsun. Ə.Haqverdiyev. Ağalıq evi təzə qayda ilə tikilmiş ikimərtəbə gen-bol bir imarət idi. S.S.Axundov.

İMDAD : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Kömek, yardım; darda qalmış bir adamın kömeyine yetişme, dadı-na yetme. Koroğlunun dəlilərdi imdadı; Qılınc çəkdi, hasil ola muradı. "Koroğlu". Görüşdülər, öpüşdülər o qəhrəmanlar; Bir-birinin xilaskarı, imdadı kimi. S.Vurğun. [Qız] əlləri ilə oğlanın iri çiyinlərinə elə ilişmişdi ki, deyərdin, bundan nə isə kömək, imdad gözləyir. Mir Celal. □ İmdad etmək (eləmək qılmaq)
kömek etmek, dadına yetmek. Könül şəhrin çalıb yəğmaladı qəm ləşkəri, Zakir; Neçin imdad qılmaz, bəs de-yirdin padişahım var. Q.Zakir. çün natəva-nü zarü zəifəm firaqdən; Bu gün də yar et-məsə imdad, ağlaram. X.Natevan. Sən kö-nül fürsət tapıb ol yarə qurban, kim sənə; Gər əlimdən gəlsə, billah, mən də imdad ey-lərəm. S.Ə.Şirvani. İmdada qoşmaq
bax imdadına qoşmaq (yetmək). [İblis:] Hey-hat, olamaz dərdinə bir kimsədən imdad; Imdadə qoşar, qoşsa fəqət ah ilə fəryad. H.Cavid. İmdada yetirmək
kömeye çat-dırmaq, dada yetirmek. çünki hicran ələmi saldı məni zindanə; Ey əcəl, rəhm elə, sən özün imdada yetir. Heyran xanım. İmdad-dan düşmək
gücden düşmek, elden düş-mek, qocalmaq. O, imdaddan düşüb, heç bir şeyə yaramır. İmdadı kəsilmək
her şey-den ümidi kesilmek, kömeksiz qalmaq. Oğlu öldü, imdadı kəsildi. İmdadına qoş¬maq (yetmək çatmaq gəlmək)
berk ayaqda, çıxılmaz veziyyetde qalmış bir adamın dadına çatmaq, kömeyine gelmek. [Gülsenem:] Səndən başqa bizim imdadı-mıza yetən yoxdur. S.S.Axundov. [Kimon:] çatdı imdadına bu qız, ey xan! A.Şaiq.

İMDADSIZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Kömeksiz, yardımsız. □ İmdadsız qalmaq
kömeksiz qalmaq, tek qalmaq, eli heç kese çatmamaq.

İMDADSIZLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Kömeksizlik, çaresizlik.

İMDİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax indi. Bu çərxi-fələk tərsinə dövran edir imdi. M.Ə.Sabir. [Sabbah:] Saqın, imdi sizə verməm sevgili Xəyyamı. H.Cavid.

İMDİCƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax indicə.

İMƏCİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. İmecilikde iştirak eden adam. Həyətdə iri palazlar döşəmiş, iməcilər ça-ğırmışdı. A.Şaiq. □ İməci olmaq
birine kömek etmek meqsedi ile görülen faydalı işde iştirak etmek. [Ballının] bildirə kimi atası kəndin naxırını otarar, anası qapılar-da iməci olub, onun-bunun hanasını toxu-yardı. Ə.Veliyev.

İMƏCİLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Könüllü olaraq ve zehmet haqqı almadan ictimai-faydalı bir işi, tapşı-rığı kollektiv suretde, ellikle yerine yetir-me. Bu iməcilik böyük bir əmək bayramına dönmüşdü. Burada hər millətdən çalışan vardı. B.Talıblı. Gənclərin gücü ilə bir neçə dəfə iməcilik keçirilib, idman meydanı dü-zəldi. Ə.Sadıq. Nahiyənin rəhbərləri bu cümə iməcilik təşkil edib, dərənin üstündən körpü salırdılar. Ə.Əbülhesen. □ İməcilik etmək
birine kömek meqsedi ile bir işi birlikde görmek, ellikle kömekleşib yerine yetirmek. Lakin yetimin uşaqlığını camaat nəzərə alaraq, hər il iməcilik edib onun əki-ninə, biçininə kömək edərdi. çemenzeminli.

İMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

iməyə düşmək
imeklemeye başlamaq. Iməyə düşən uşaq
. yəhərin qa-şından tutdu. S.Rehimov.

İMƏKLƏMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"İmeklemek"den f.is.

İMƏKLƏMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Əller ve dizler üzerinde
hereket etmek. Nə isə, vaxt yetişdi, gərək uşaq iməkləsin, yerisin, gülsün, danışsın, şad olsun.. N.Nerimanov. [Atakişi:] Ay sənə qurban inəklər; Bu balam haçan iməklər. C.Cabbarlı. Əllərin qurtardı iməkləməkdən; Ayağın yer tutdu, a qızım, sənin. B.Vahab-zade. // üzüqoylu sürüne-sürüne hereket etmek, yerle sürünmek. Dəyirman üstə lək-lər; çırmanıb ağ biləklər; Oğlan qızdan ötəri; Dizi-dizi iməklər. (Bayatı). [Döyüş-çüler] bəzən uşaq kimi iməkləyir, bəzən də şahin kimi uçurdular. Ə.Veliyev.

İMƏKLƏTMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"İmekletmek"den f.is.

İMƏKLƏTMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Uşağın imeklemesine kömek etmek, imeklemeye öyretmek.

İMHA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Mehv etme, telef etme. Bunların içindəki müzürr mikrobların im-hası üçün oralar hərgün
. dezinfeksiya olu-naraq, son dərəcə pak və təmiz saxlanmaq-dadır.. T.Ş.Simurq.

İMİC : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ing.]
Fikri suret, fikri tesevvür.
Remz, simvol.

İMİR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. məh. Şah arı.

İMİRÇİMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"İmirçimek"denf.is.

İMİRÇİMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. dan. İylenmek, xarab ol-mağa başlamaq, turşumaq, ağırlaşmaq. Qa-tıq imirçiyib. Pendir imirçiyib.

İMİRÇİMİŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.sif. dan. Ağırlaşmış, xarab olmuş, turşumuş, iylenmiş. Imirçimiş yağ.

İMİŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

Qoşulduğu sözü keçmiş zamana bağlayaraq ona revayet menası veren bağ-lama. Şəhər çox böyük imiş. Onun qisməti belə imiş.
Hər kəs [Zeynala] adi bir idarə məmuru kimi baxır imiş. S.Hüseyn. C.Məmmədquluzadənin təsvirinə və tarixi sənədlərə görə o zaman Azərbaycan dilində qəzet çıxarmaq çox çətin məsələ imiş. M.İbrahimov. Ancaq indi Kərimə əyan oldu ki, bura nə imiş. Mir Celal.

İMİTÄSİYA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[lat.]
Oxşatma, benzetme; bir şeyin saxtasını düzeltme. Mərmər imi-tasiyası (mermere oxşadılmış şey). Dəri imitasiyası (deriye oxşadılmış material).
mus. Musiqi motivinin bir interval yu-xarı ve ya aşağı olaraq başqa sesle tekrarı; teqlid. çox zaman əsas melodiya ardıcıl olaraq başqa səslərdə ya eyni ilə, ya da döndərmə yolla təkrar edilə bilər. Polifonik musiqidə çox intişar tapan bu üsula imita-siya (təqlid) deyilir. Ə.Bedelbeyli.