Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

ASTRONÖMİYA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[yun.] Göy cisimlerini öyrenen elm. Astronomiya rəsədxanaları. Astronomiya ən qədim elmlərdəndir.

ASTRONOMLUQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Astronomun işi, seneti.

ASTROSPEKTRÖQRAF : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [yun.] Göy cisimleri spektrlerinin fotoşeklini çekmek üçün cihaz. Prizmalı kamera, yarıqlı və ya-rıqsız spektroqrailar astrospektroqraiın əsas növləridir.

ASTROTURF : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. İdman meydançalarında süni ot.

ASUDƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. ve zərfi[fiars.]
Rahat, dinc, qayğısız, arxayın. Asudə həyat. Asudə yaşamaq.
Olduz hərəniz bir evin oğlanı, uşaqlar! Asudə gəzin indi bu dünyanı, uşaq-lar. M.Ə.Sabir. Buna bax, gör necə yatmış burada asudə; Yazmayır, işləməyir, vaxtı itir bihudə. A.Sehhet. [Mirzağa] yalnız evlənməklə öz həyatını müəyyən bir şəklə sala bilər, onun sayəsində asudə, rahat bir həyat sürə bilərdi. S.Hüseyn. Asudə olmaq
- rahat olmaq.
.Darüliünunda tətildir, zaçotlar gedir; iyunun iyirmisindən sonra tamam asudə olacağam. Ə.Haqverdiyev.
Bikar, işi olmama. [Settar bey:] Bu gün bazar günüdür, bilirəm asudəsən. N.Vezirov.
Tehlükesiz, azad, serbest, nezaretsiz. Ayı özünü asudə görüb, bir müddət kolluqda gəzdi, sonra üzünü meşəyə tərəi tutub getdi. S.S.Axundov.

ASUDƏÇİLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

dan. b a x asudəlik.

ASUDƏLƏNMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

a x asudələşmək.

ASUDƏLƏŞMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Asudeleşmek"den i.is.

ASUDƏLƏŞMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

i. Asude olmaq, rahat-
lanmaq, arxayınlaşmaq, azad olmaq. Şəhərin (havasının) qəlizliyindən, tozundan, zəhmə-tinin kəsrətindən bir qədər asudələşmək
. üçün kəndə rəvan oldum. Ə.Haqverdiyev.

ASUDƏLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Rahatlıq, dinclik, sakitlik,
arxayınlıq, qayğısızlıq. Asudəliyə çıxmaq.
- Asudəlik istərsən, dünyadan uzaqlaş sən; Keçmişlərə et tövbə, təqsirinə peşman ol. Heyran xanım. Əmisi Ağayar haqqında eşitdiklərini asudəliklə (z.) iikirləşməyə indi onun [İkramın] çox böyük ehtiyacı vardı. Ə.Əbülhesen.

AŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Xörek, yemek, bişmiş. Aşın sıyıqlığı dənin azlığındandır. (Ata. sözü). Bəzi yerlərdə təsadüfi olunur aşa, ətə. M.Ə.Sabir.
Plov. Südlü aş. çığırtmalı aş. Lobyalı aş. Qiyməli aş.
Un, düyü, yarma ve s.-den bişirilen sıyıq xörek; horra.
0 Aş bişirmək məc.
tele qurmaq. Bütün bu hallar bu gün [Meşedi Kazım Ağanın]
. mənim üçün bir "aş bişirdiyini" göstərirdi. M.S.Ordubadi. [Müşavir:] Olsun, Osman,
sənə bir aş bişirim ki, hər qaşığı bir dad versin. P.Makulu. Aşı bişmək məc.
işi bitmek, bedbextliye düşmek. Aşına su qatmaq
işini korlamaq, işine per qatmaq, işi baş tutmağa qoymamaq, engel töretmek. Aşını-suyunu vermək
cezalandırmaq, berk danlamaq. Arvadlar bunu gördükdə yazıq soldatın aşını-suyunu verirlər. H.Sarabski. Az(acıq) aşın duzu deyil
çox hiyleger, bic, araqarışdıran adam haqqında. Arvad azacıq aşın duzu deyil. Ə.Əbülhesen. Əli aşından da olmaq, Vəli aşından da
eli her şeyden çıxmaq, avara qalmaq. Harada aş, orada baş
heç bir zehmet çekmeden, hazıra gelib çıxan adam haqqında. AŞ2 is. b a x aşı.

AŞAFATMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. məh. Qövsi-qüzeh, göy qurşağı, qarınene örkeni.

AŞAĞA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

AŞAĞI
is. Bir şeyin dibine, yere en yaxın olan hissesine teref, alt (yuxarı ziddi). Dirəyin aşağısı çürümüşdür. // Sif. menasında. Aşağı mərtəbə. Dirəyin aşağı tərəii. // is. Altlıq. Heykəlin aşağısı.
zəriYere doğru, aşağıya doğru. Aşağı enmək. Aşağı baxmaq. Aşağı düşmək. Aşağı salmaq. Təyyarə aşağı endi. Şəkil çox aşağı asılmışdır.
is. Evin, binanın alt mertebesi. Bu bina-nın yuxarısı mənzil, aşağısı isə dükandır.
sii. Orta seviyyeye çatmayan, orta nor-madan az; kiçik, az, qeyri-kafi, zeif. Aşağı səviyyəli ixtisas. Aşağı hərarət.
sifi. Ucuz. Aşağı qiymətlər. □ Aşağı salmaq
ucuzlaşdırmaq. Qiymətləri aşağı salmaq.
sii. Alçaq, pis, nöqsanlı, yararsız, de-yersiz, keyfiyyetsiz. Aşağı keyiiyyətli mal.
sii. məc. Yoxsul, kasıb. Aşağı silk. Aşağı təbəqə. Aşağı siniilər. // Yalnız cem şek-linde: aşağılar məc. köhn.
aşağı sinifler, aşağı tebeqeler; kütle. Aşağılar köhnə qayda ilə yaşamaq istəmirdilər.
məc. sii. Vezifece kiçik olan. Gəldiyev aşağı işçilərin sözünə iikir vermirdi. Mir Celal.
Axır, son, qurtaracaq. Evimiz kəndin aşağısındadır. Mən şəhərin aşağısında yaşa-yıram. // çayın axıb getdiyi teref. çay aşağı getmək.
0 Aşağı baş
evin, meclisin, otağın qapıya yaxın olan terefi. Aşağı başda oturtmaq.
Toyxananın qapısında məşəl yandırırdılar. İçəri girdikdə aşağı başdan, yainki yandan sazandalar üçün döşək salı-nardı. H.Sarabski. Aşağılı-yuxarılı
orta hesabla, orta qiymetle. Aşağı salmaq
1) devirmek, düşürmek. [Miraxur:] İndi ki Şah Abbas yoxdur, aya bizə nə manedir ki, bu məlun və bidini, ki deyirlər tənasüxi-məzhəbdir, təxtdən aşağı salaq.. M.F.Axund-zade; 2) məc. hörmetden salmaq, nüfuzdan salmaq. [Ceyran] öz işi ilə yoldaşlarını aşağı salmaq niyyətində deyildi. S.Rehimov.
aşağıda zərfi Aşağı terefde, alt terefde. Pəncərədən baxarkən aşağıda bir yığın adam gördüm. Aşağıda çəkməçi yaşayır.
[Firidun] şoierə aşağıda gözləməsini tapşırıb, ayağa durmuş yoldaşları ilə vidalaşdı. M.İbrahimov.
aşağıdan zərfi 1) aşağı terefden, altdan. Aşağıdan yel vurur. Aşağıdan səs gəlir. Aşağıdan yuxarıya. Aşağıdan tut; 2) məc. kütleler terefinden, kütlenin teşebbüsü ile. Təklii aşağıdan irəli sürülmüşdür; 3) məc. astadan, yavaşdan, alçaqdan, pestden. Aşa-ğıdan oxumaq.

AŞAĞI-YUXARI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərfi dan. Artıq-eskik, az-çox, teqriben. Aşağı-yuxarı danışmağına əhəmiyyət verən olmadı.

AŞAĞILATMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Aşağılatmaq"danfi.is.

AŞAĞILATMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Aşağı salmaq, endir-mek, azaltmaq, salmaq, düşürmek.
məc. Alçaltmaq, kiçiltmek. Vəziiəsini aşağılatmaq. Gərək özünü aşağılatmayaydı.

AŞBAŞI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. məh. Aşın (plovun) başına qo-yulan xuruş (et, toyuq, quş ve s.).

AŞÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. xüs. Deri, gön aşılayan usta, dabbağ.

AŞDIBI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Qazanın dibinde qalan qaz-maq qırıntıları qarışıq aş qalığı. Aşdibi yeyə-nin toyunda qar yağar,
deyirlər.

AŞXANA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Yemekxana. Məktəbin aşxa-nası.
Şofer dəfitərxanaya yapışıq tikilmiş birmərtəbəli aşxananın pəncərəsindən ba-şını çıxardıb cavab verdi. M.Hüseyn.

AŞXANAÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. köhn. Aşxana saxlayan adam, aşxanaçılıqla meşğul olan adam, aşxana sahibi.

AŞXANAÇILIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. köhn. Aşxanaçının işi, peşesi.

AŞI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
tib. Yoluxucu xesteliye qarşı qoruyucu madde kimi tetbiq edilen madde; peyvend (yoluxucu xesteliklerin zeifledil-miş, yaxud öldürülmüş mikroblarından ibaret olan tibbi preparat). çiçək aşısı. Dif-teritə qarşı aşı. Aşı maddəsi Aşı vurmaq.
xüs. Derini, gönü aşılayıb hazırlamaq üçün madde. Aşıya qoymaq (gönü, derini tükden temizlemek üçün xüsusi mehlulun içine salmaq).
Evkaliptin yarpaqlarında
16faiz, qabığında isə
dən 45 faizə qədər aşı maddələri vardır ki, bunlar gönlərin dabbağlanması üçün işlənir. İ.Axundzade.

AŞIB-DAŞMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Aşıb-daşmaq"dan f.is.

AŞIB-DAŞMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Heddinden artıq olmaq, son derece çox olmaq, bol olmaq; tükenmemek. Arzular aşıb-daşır. Vətəni-mizin sərvətləri aşıb-daşır.
Küçəni doldu-ran insan dənizinin kin və qəzəbi get-gedə aşıb-daşırdı. M.Hüseyn. Məhəbbət dəmidir, bahardır bu gün; Qızılgülün aşıb-daşan çağıdır. N.Refibeyli.