Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

İNİLDƏTMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"İnildetmek"den f.is.

İNİLDƏTMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

icb. İnildemesine sebeb olmaq, zarıtmaq. // çox eziyyet vermek.

İNİLTİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. İnleme sesi, hezin, yanıqlı ses; zarıltı, sızıltı. çinarlıqda yalnız başıma gəz-dim; Bu halda incə bir inilti sezdim. H.Cavid. Qulaqlarımda Qonçanın iniltiləri, çığır-tıları, yalvarışları eşidilirdi. S.Hüseyn. Bu ağlayış və inilti səslərindən çəkilən sədlər onları saxlamağa qadir deyildir. Ə.Mem-medxanlı. // məc. ümumiyyetle, tesirli, ya-nıqlı, hezin, şikayetli ses. Bülbülün səsi də anasını körpəlikdə itirmiş bir uşağın iniltisi qədər qəmgin və kədərlidir. M.S.Ordubadi. Uşaqların bağırtısı, qızların, gəlinlərin çal-ğısı, yastıbalabanların həzin iniltisi bir-bi-rinə qarışmışdı. C.Cabbarlı. Oradan-bura-dan gecəquşularının iniltiyə bənzər ulama-ları eşidilirdi. M.Rzaquluzade.

İNİLTİLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. İnilti ile dolu, şikayetli.
Nəhayət, nənəsinin ardı-arası kəsilməyən iniltili çağırışı Cəmili yuxudan ayıltdı. S.Rehimov.

İNİR-İNİR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

inir-inir inləmək
inilti sesi çıxarmaq, inildemek.
.Ağaclar inir-inir inləyir, külək qarşısında ta kötüklərinə qədər əyilir, doğrulurdu. A.Şaiq.

İNİŞİL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf Keçen ilden qabaqkı il. Inişil Aşqabada getmişdim. Inişil yayı kənddə keçirmişdik.
[Qerenfil:] Inişil təşəbbüs qaldırdınız ki, hamam tikək, hələ hörgüsü bir arşın qalxmayıb. İ.Əfendiyev. [Minaye:] Inişil biz hər qutudan iyirmi səkkiz kilo ba-rama verməliydik. İ.Hüseynov.

İNİŞİLKİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Keçen ilden qabaqkı il olan, inişil baş vermiş. Inişilki hadisə.
Xüsusən inişilki dağ köçü bütün təfərrüatı ilə [Laçı-nın] xəyalında canlandı. M.Hüseyn.

İNJEKTOR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fr.] Su vurmaq üçün şır-naqlı nasos.

İNJENER : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[fr.] bax mühəndis.

İNJENERLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax mühəndislik.

İNKAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Tanımama, redd etme, qebul ve tesdiq etmeme, danma. Ikidir gər-çi pəriçöhrələrin güftarı; Bir imiş bunların iqrarı ilə inkarı. Qövsi. □ İnkar etmək (eləmək qılmaq)
bir şeyin varlığını, doğ-ruluğunu ve s.-ni qebul ve tesdiq etmemek, redd etmek, danmaq. Nainsaf köhnəpərəst-lər mədəniyyətin və maarifin mənfəətlərini inkar edirlər. C.Memmedquluzade. Sən ol-masan verməzdim mən eşqə bir məna; Bu yolda sən mana rəhbərsən, eyləməm inkar. H.Cavid. Güldəstə Güldəstə olduğunu bir daha inkar elədi. H.Seyidbeyli. // hüq. özü-ne qarşı ireli sürülen ve isnad edilen bir şeyi qebul etmeyib redd etmek, danmaq. Günahını inkar etmək.
0 İnkarı inkar fəls.
tebietin, cemiyye-tin ve tefekkürün dialektik inkişafı prose-sinde yeninin törenmesi ile tarixi ardıcıllıq arasındakı vehdeti ifade eden esas qanun-lardan biri.

İNKAREDİCİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. İnkar eden, redd eden, danan, qebul ve tesdiq etmeyen. Inkaredici dəlillər.
"Molla Nəsrəddin" realizmi və satirası yenə də öz inkaredici, ifşaedici xü-susiyyətlərini saxlayır. M.İbrahimov.

İNKAREDİLMƏZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. İnkar edile bilme-
yen, redd edile bilmeyen, inandırıcı, şeksiz. Inkaredilməz həqiqət. Inkaredilməz fakt.

İNKAREDİLMƏZLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. İnkar edile bil-
meme, inandırıcılıq, şeksizlik. Faktların inkaredilməzliyi.

İNKASSÄTOR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ital.] Əsasen idare, mües-sise xaricinde kassalarda toplanmış pulu senedler üzre qebul etmekle ve pul vermek-le meşğul olan kassir. [Cinayetkarlar] həmin əmanət kassasından pul aparmağa gələn inkassatoru oğurlamışdılar. H.Seyidbeyli.

İNKASSATORLUQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. İnkassatorun işi,
vezifesi. Inkassatorluq etmək.

İNKİR-MİNKİR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Dini etiqadlara
göre, qebirde ölünü sorğu-sual eden iki melek. çox zaman qurduğum cələdəki quş-lar yerinə gözlərimə anamın dəhşətli təsvir etdiyi, əllərində odlu kösövlər olan inkir-minkir görünürdü. M.İbrahimov. [Beşaçı-lanlı adam:] Vaxtı keçirməyin, inkir-minkir özü soruşacaq. Mir Celal.

İNKİSAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Qırılma, sınma. // fiz. köhn. İşıq şüalarının şeffaf bir şeyin içinden keçerken sınması, istiqametini deyişmesi.
məc. Qelbi qırılma, üreyi sınma, inci-me, xatirine deyme.
0 İnkisari-xatir (qəlb)
könlü sınma (qırılma), üreyi sınma. İnkisari-xəyal
gözlediyi ümidlerin, arzuların boşa çıxması dolayısı ile insanda doğan memnuniyyet-sizlik hissi; meyusluq, ümidsizlik. Görünür ki, Fərhadı inkisari-xəyala salan ən əsas fakt rəiyyətin halı deyil, özünün çıxılmaz və-ziyyəti, gücsüzlüyü, əmisinin arzularına oyuncaq olmasıdır. Ə.Haqverdiyev.
.Paşa atasını inkisari-xəyala uğratmamaq üçün onun sözlərini ucadan təsdiqlədi. M.Hüseyn. Küçəyə çıxdıqda, zülmət içində addımladıq-da ani bir inkisari-xəyal məni aldı. Mir Celal.

İNKİŞAF : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] İreliye doğru tereqqi etme, artma, yükselme; tereqqi, yükseliş.

Olkənin inkişafı. Sənayenin inkişafı. Kənd təsərrüfatının inkişafı.
Həsən bəy Zərdabi Azərbaycanı feodal geriliyindən qurtarıb yeni yola, Avropa inkişafı yoluna çıxarmaq istəyirdi. M.İbrahimov. □ İnkişaf etdir-mək
1) ireliletmek, tereqqi etdirmek, yükseltmek. Kütlələrin yaradıcılıq fəaliyyə-tini inkişaf etdirmək. Respublikada üzümçü-lüyü inkişaf etdirmək; 2) kamilleşdirmek, tekmilleşdirmek, daha da artırmaq, daha da yaxşılaşdırmaq, möhkemlendirmek, qüv-vetlendirmek. Səsini inkişaf etdirmək. Əzə-lələri inkişaf etdirmək. Hafizəni inkişaf et-dirmək. İnkişaf etmək
1) tereqqi etmek, irelilemek, artmaq, yükselmek, genişlen-mek. Incəsənətimiz olduqca inkişaf etmiş-dir; 2) kamilleşmek, yetkinleşmek, artmaq. Axır zamanlar o, xeyli inkişaf etmişdir; 3) böyümek, yetişmek, möhkemlenmek, qüvvetlenmek. Idman nəticəsində əzələləri olduqca inkişaf etmişdir. İnkişaf etmiş
1) yüksek seviyyeye çatmış, senaye, me-deniyyet ve s. cehetden çox ireli getmiş, tereqqi etmiş. Inkişaf etmiş ölkələr; 2) yet-kinleşmiş, yetişmiş, kamilleşmiş, görüş dairesi geniş, geniş melumatlı; medeni, her cehetden yetkin. Inkişaf etmiş adam.

İNKİŞAFSIZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Olduğu kimi qalan, art-
mayan, irelilemeyen, kamilleşmeyen, inki-şaf etmeyen. Inkişafsız (z.) qalmaq.

İNKUBÄSİYA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[lat.]
tib. Xesteliyin yo-luxucu andan birinci elametlerinin görün-mesine qeder çeken gizli dövrü.
k.t. İnkubatorda süni cüce çıxarılması.

İNKUBÄTOR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [lat.] Yumurtadan süni suretde (külli miqdarda ve ilin istenilen feslinde) cüce çıxarmaq üçün cihaz.
Inku-bator elə bir cihazdır ki, bu cihaz içərisində yumurta rüşeyminin inkişafı üçün lazım olan bütün şərait vardır. "Zoologiya".

İNKVİZİSİYA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[lat.] tar.
Düşmenleri ile en vehşi ve amansız üsullarla mübarize et-mek üçün katolik kilsesinin XIII esrin ev-velinde teşkil etdiyi mehkeme-polis teşki-latı. Orta əsrin bir çox məşhur alimləri in-kvizisiya tonqallarında yandırılmışdır. Ink-vizisiya qurbanları.
məc. İşgence, ezab, zülm.

İNKVİZİTOR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[lat.]
tar. İnkvizisiya mehkemesinin üzvü (bax inkvizisiya
ci menada).
məc. Zalım, cellad.

İNKVİZİTORLUQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Zalımlıq, celladlıq,
amansızlıq, zülmkarlıq.