Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

İŞIQLANDIRILMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch.
İşıq edil-
mek, elektrik işığı çekilmek. [Əhmed:] Bü-tün kəndlərimiz başdan-başa işıqlandırıl-sın. S.Rehimov.
məc. Şerh etmek, şerh edilmek; aydın-laşdırılmaq. Məsələ mətbuatda işıqlandırıl-mışdır.

İŞIQLANDIRMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"İşıqlandırmaq"dan i.is.

İŞIQLANDIRMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

i.
İşıq elemek, işıq
salıb aydın etmek, görünecek hala salmaq. Tapdıq axır Lizalartək necə cananələri; çil-çıraqlarla işıqlandırırıq xanələri. M.Ə.Sabir. Fərhad bəy qabaqda gedirdi. Kürəyinin or-tasını ay işığı işıqlandırırdı. Qantemir. Sa-hil boyu düzülmüş iənərlərin əksi dənizdə gəzən yelkənli qayıqları işıqlandırırdı. S.Rehman. // Bir şeyin işığını müeyyen semte, yere ve s.-ye yöneltmek. Evin kün-cünü işıqlandırmaq. Uzünü işıqlandırmaq. // Elektrik işığı ile temin etmek, işıq çek-mek. Küçələri işıqlandırmaq. Parkı işıqlan-dırmaq.
məc. Canlandırmaq, isindirmek, hera-retlendirmek, ruhlandırmaq. [Komandirin] qaradinməz sifiətini xəfiifibir gülüş işıqlandı-rırdı. Ə.Veliyev.
məc. İzah etmek, tesvir etmek, yaz-maq, göstermek, şerh etmek. Nömrədə əsas məsələləri işıqlandırmaq. Nitq mədəniyyəti məsələlərini qəzetdə geniş işıqlandırmaq lazımdır.
"Kəşkül" hər məsələdən yazırdı, iqtisadi, ictimai, siyasi, ədəbi mövzuları işıqlandırırdı. M.İbrahimov.

İŞIQLANMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"İşıqlanmaq"danfi.is.

İŞIQLANMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

i.
İşıq olmaq, aydınla-şaraq görüne bilmek, işıqla dolmaq. [Park] yalnızyeni çıxmaqda olan ayın ziyası ilə xə-fiificə işıqlanmışdı. S.Hüseyn. Gecə tonqal yanardı; Qazma işıqlanardı. M.Seyidzade. // Mec. menada. Cahan işıqlanacaq sülh ilə, səadət ilə. Ə.Vahid.
Seher açılmağa başlamaq, dan yeri sö-külmek. (Bu menada çox vaxt "hava" sözü ile). Gözlərimi açdım, gördüm hava təzə
işıqlanır. C.Memmedquluzade. Indi də ki saat dörddür, hələ işıqlanmayıb. Ə.Haqver-diyev. Hacı Qasım işıqlanmamışdan qabaq yuxudan oyandı.. E.Sultanov. Hava işıqla-nana oxşamırdı. Mir Celal.
məc. Her hansı bir hissin tesiri ile üzünde, gözlerinde sevinc elameti zahir ol-maq, ruhlanmaq, canlanmaq. Qarı pulu gö-rən kimi gözləri işıqlanıb dedi:
Mənim gö-züm üstə! "Aşıq Qerib". Bu səsləri Lütiəli eşidən kimi
. şadlığından işıqlanıb güldü. İ.Musabeyov.

İŞIQLAŞMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"İşıqlaşmaq"dan i.is.

İŞIQLAŞMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

i.
İşıqlanmaq, daha işıq olmaq, işığı artmaq. Deyəsən, hava bir az işıqlaşan kimi olmuşdu. M.Rzaquluzade.
B a x işıqlanmaq
ci menada. Nə yer-də bir ocaq, nə göydə bir şam! Göz-gözü görməyir
. işıqlaşanda. Ə.Cemil. Kotançılar işıqlaşanda qalxır.. B.Bayramov. Gün çıx-mamış olsa da, hava işıqlaşırdı. M.Süley-manov.

İŞIQLATMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"İşıqlatmaq"dan i.is.

İŞIQLATMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax işıqlandırmaq. Əziz balalar!
.Zəmanənin təqazasi, daha doğru-su, hürriyyətin günü biz gedən qaranlıq, məşəqqətli yolları işıqladıb asan etdi. N.Nerimanov. Düşərgədə işıqlat sən də ya-şıl bağları. M.Rahim. Ay çıxıb bağçanı işıq-latmışdı. Ə.Memmedxanlı. // Mec. menada. Onun qoca simasını; Işıqlatdı bir məna. N.Refibeyli. Ay kimi Füzuli də; Işıqlatdı hər yeri. B.Vahabzade.

İŞIQLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sifi.
Güclü işıq veren, işıq saçan, işığı yaxşı olan, parlayan. Işıqlı lampa.
Ha-vanın üzü ləkəsiz olduğu üçün işıqlı ulduzlar ötədə-bəridə fiərq edilirdi. S.Hüseyn. Ay işıqlı, göy ulduzlu, yol aydın; Könlüm evi çıraqbandır bu gecə. R.Rza.
Yaxşı işıqlandırılmış, işıqla dolu, çox işıq düşen. Işıqlı otaq. Işıqlı salon.
Sara-yın geniş, işıqlı, yaraşıqlı ioyesində neit qa-baqcıllarının
. şəkilləri vurulmuş böyük şə-rəi lövhəsi var idi. M.Rzaquluzade. Mehri-ban
. uzun, işıqlı dəhliz ilə gedib sola dön-dü.. H.Seyidbeyli.
Şeffaf, parlayan, temiz, lekesiz. Işıqlı şüşə. Işıqlı səma.
Xoşladığım bir gecə; yerlər, göylər işıqlı; Ay bir sərxoş göz kimi, ulduzlar yaraşıqlı. M.Müşfiq. Elə bil çayın suyu aya qədər ucalmaq, aydın səmanın işıqlı siiətini öz bulaşığına boyamaq istəyir-di. Ə.Veliyev.
məc. Ferehli, mesud, xoşbext. Işıqlı
gələcək. Işıqlı günlər.
Bir işıqlı dünya var
- haqq-ədalət dünyası! Ə.Cemil. // məc.
Yaxşı, gözel, necib. Həyatın işıqlı və qa-
ranlıq cəhətləri.
məc. Açıq, aydın, parlaq (fikir, ağıl haq-
qında). [Zeyd:] Qeys işıqlı bir zəkadır, cə-
halət ona məcnun damğası vurur. Ə.Mem-
medxanlı.
◊ İşıqlı dünya
yaşadığımız dünya, alem. Nağıllarda Simurq quşu qəhrəmanı qaran-lıq dünyadan işıqlı dünyaya çıxarır.
Dər-viş ucaboylu, arğaz, uzunsaçlı və saqqallı idi. Gözlərindən və üzündən bunun yuxu və mə-şəqqət və işıqlı dünyada cəhənnəm oduna düçar olduğu görünürdü. A.Divanbeyoğlu.

İŞIQLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
İşıqlı şeyin halı, işıqlanma derecesi. Lampanın işıqlığı. // İşıq, parlaqlıq.
Adeten kend evlerinde, daxmalarda, peyede, tövlede ve s.-de işıq gelmek üçün yer, balaca pencere.
.Daxmanın bir tayqa-nad qapısı, bir də divarın başında xırda bir işıqlığı vardı. S.Rehimov.
məc. Maarif, medeniyyet, elm, ürfan. □ İşıqlığa çıxmaq məc.
1) maariflenmek, medenileşmek. Əziz balalar!
.Bizim qa-ranlıqdan işıqlığa çıxmağımıza mane olur-dular. N.Nerimanov; 2) xoşbext olmaq, xoşbextliye çıxmaq. İşıqlığa çıxasan (çıxa-sınız)
xoşbextlik, seadet, yaxşı gün arzu-su. [İmran:] Ay səni görüm, işıqlığa çıxa-san! M.Hüseyn.

İŞIQOTU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. bot. Dağlıq yerlerde, çemen ve kolluqlarda biten çoxillik ot-bitki.

İŞIQÖLÇƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. fiiz. Her hansı işıq men-beyinin gücünü ölçmek üçün cihaz; fotometr.

İŞIQSAÇAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sii.
özünden işıq veren, işıq şüaları buraxan; etrafı işıqlandıran. Işıqsa-çan cisimlər. Işıqsaçan bomba.
məc. Nurlandıran, nursaçan. [Sevil:] Mədəniyyət sarayı mədəniyyətin sönməz ocağı, ətraia işıqsaçan bir mayakdır. S.Rehimov.

İŞIQSEVƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sii. bot. Güneş tutan, işıqlı, açıq yerleri seven. Işıqsevən bitkilər. Işıqse-vən ağaclar.

İŞIQSIZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sii.
İşığı olmayan, yaxud yaxşı işıq düşmeyen. Işıqsız otaq. // zəriİşıq ol-madan, lampa yandırmadan; qaranlıqda. Niyə işıqsız oturmusan? // məc. Cansız, he-yat işartısı olmayan, ölgün, zeif. Işıqsız göz.
məc. Nadan, cahil, hüquqsuz, sevincsiz. C.Məmmədquluzadə öz realist qələmi ilə Azərbaycan qadınlığının
. işıqsız, yazıq və qul həyatını qüdrətlə təsvir etmişdir. M.İbrahimov.

İŞIQSIZLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
İşıq olmadığı hal ve veziyyet.
məc. Cehalet, medeniyyetsizlik, na-danlıq.

İŞIQUCU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax işıqyeri. Qoca ustayalnız Tahirin deyil, işıqucu gördüyü hər bir şa-girdinin üstündə mehriban bir ata kimi əs-məyə çoxdan adət eləmişdi. M.Hüseyn.

İŞIQVERİCİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sifi. İşıqsaçan.
is. İşıqlandırıcı cihaz. Bütün işıqverici-lər lampa malları qrupuna aiddir.

İŞIQYERİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. ümid yeri, ümid veren şey. Ikinci səbəb o idi ki, Mehdiqulunun umaca-ğı vardı, işıqyeri görünürdü. Mir Celal.

İŞILDAĞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. məh. Deniz kenarında en hündür ve görüş dairesi geniş olan yerde ti-kilmiş nişangah, mayak.

İŞILDAQUŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. zool. Qaranlıqda parılda-yan cücü. Əyilən yarpağında titrəyərək; Qon-maq istər
. işıldaquş min-min. R.Rza.

İŞILDAQUYRUQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. zool. Serçekimiler destesinden parlaq, al-qırmızı quyruğu olan
quş.

İŞILDAMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"İşıldamaq"danfi.is.

İŞILDAMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

i. İşıq vermek, işıq saçmaq. Yerlərdə işıldamır nə bir şam, nə bir ocaq; Göylərdə eşidilir ölüm nərəsi ancaq. Ə.Cemil. Elektrik lampaları axşamın boz dumanları içərisində sönük bir parıltı ilə işıldayırdı. Q.İlkin. // Parlamaq, parıldamaq, berq vur-maq. Uzüyün qaşı işıldayır. Şüşə işıldayır.
Hər işıldayana qızıl deməzlər. (Ata. sözü). Vaqifi yağışdan sonra təmizlənib işıldayan otlara və çiçəklərə baxır, zövqlənirdi.. çemenzeminli. Manqalın işığında onun xı-nalı dırnaqları və barmağındakı qızıl üzük işıldadı. İ.Hüseynov.