Multilingual Turkish Dictionary

Azerbaijani Explanatory Dictionary

Azerbaijani Explanatory Dictionary
KƏM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. ve zərf [fars.]
Az. Yağış yağ-dı, nəm qaldı; Qəlyan keçdi, dəm qaldı; Bağ-çada bar bol idi; Dolu vurdu, kəm qaldı. (Bayatı). [Usta Kerbelayıya:] Etiqadın ka-mildir, ruzin kəm! çemenzeminli. □ Kəm etmək (qılmaq) köhn.
azaltmaq, eskiltmek, eskik etmek. Ol ləhzə həm etmə şəfqətin kəm. Füzuli. Kəm gəlmək
eskik olmaq, eskik gelmek, çatmamaq. Onda kəm gələn qızılı Ələmdar bu uğultulu şəhərin harasından tapa bilərdi? S.Rehimov. Kəm olmaq
azalmaq, çatışmamaq, kifayet etmemek. // Əskik ol-maq. Evlər yıxan ola daneyi-xalı; Bir dəm kəm olmaya məndən xəyalı. Qurbani. [Saya-lı:] Iltifatın kəm olmasın! Mir Celal.
Nöqsanlı, az, çatışmayan. Aşıq deyər Əli-dən; Sözün başlar bəlidən; Ağlı kəm canana bax; Küsübdür mən dəlidən. (Bayatı). Ağıl¬dan kəm, huşdan çaşqın, dil qanmaz; Şərm etməz qonaqdan, ölməz, usanmaz. Aşıq Əles-ger. // Alçaq, rezil, yaramaz, pis. Var mərdə qul ol, aşıq; Kərəm umma kəm ərdən. Sarı Aşıq.
məc. Pis, qaba, kobud, xoşagelmez. Qəzəblənmiş sərkar Alagözü təzəcə yanan lampa işığında başdan-ayağa süzüb:
Sən çox kəm danışırsan, xanım! A.Şaiq.
Aşağı, eskik. Key nəşeyi-eşqdən vuran dəm! Məcnunu sağınma Leylidən kəm! Füzuli. Mənim yarım deyil ol Kəbədən kəm.
M.P.Vaqif.
0 Kəm baxmaq
pis nezerle baxmaq, eyri baxmaq, kec baxmaq. Mən fələkə ney-lədim; Fələk mənə baxdı kəm? H.K.Sanılı. Mən yazığın yenə yatıbdır baxtı; Kəm baxdı dostuna, evini yıxdı. Aşıq Hüseyn. Ona görə bu dostluğu kəsmişəm; Kəm baxırsan üzbə-üzə gələndə. Aşıq Əziz. Kəm tutmaq
saymamaq, etinasızlıq göstermek. Tutma kəm, kim çox kərəmdir həm əzimü-şan sənə; Fəxr qıl, kim padişahlardan gəlir paşaya kürk. M.P.Vaqif. Qəmin kəm
"eybi yox-dur, fikir eleme, düzeler", yaxud "bextindir" menalarında. [Əlibaba:] Axtar, nəçənnik, taparsan, qəmin kəm. H.Seyidbeyli.

KƏM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Yüyenin atın ağzına keçirilen demir hissesi; cövze. Atın kəmini tutmayan yolda piyada qalar. (Ata. sözü).
kəm... [fars.[. Mürekkeb sözlerin azlıq menasında olan birinci terkib hissesi; mes.: kemsavad, kemetina, kemağıl ve s.

KƏMAĞIL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [fars. kem ve ər. eql] Ağlı az, ağıldan zeif. Kəmağıl adam.

KƏMAĞILLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Ağıl azlığı, ağlı çatış-mazlıq; giclik. Kəmağıllıq etmək.

KƏMAL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax kamal. Yəni ki, gətir kəmalə zövqüm; Gündən-günə qıl ziyadə şövqüm. Füzuli. Hər aşiqin ki, sən kimi bir məhcə-malı yox; Nöqsanı var ki, eşqinə əsla kəmalı yox. S.Ə.Şirvani. Elə bil ağladın, canım dağladın; Itirdim kəmalım sən ağlayanda. Molla Cüme. // kit. Bir sıra izafet terkible-rinde teyin etdiyi şeyin tekmilliyini, bitkin-liyini, tamlığını, çoxluğunu bildirir, mes.: kəmali-diqqətlə
tam diqqetle, son derece diqqet yetirilerek; kəmali-qayda ilə
qay-dasınca, tamamile. kəmali-qeyrətlə
çox
qeyret gösterilerek, çox çalışaraq;
Kəblə Novruzqulu kəmali-qayda ilə palçığa oturur. H.Sarabski.

KƏMALINCA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax kamalınca.

KƏMAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax kaman. Kəmanə dönübdü qaməti-mövzun; Əhvalını fələk edib digər-gun. Q.Zakir. Ey alnın ay, üzün günəş, ey qaş-ların kəman; Ceyran gözün, qarışqa xətin, kakilin ilan. M.Ə.Sabir.

KƏMANDAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax kamandar. Nə kəman-darsan, ey məh ki, atıb qəmzə oxun; Yıxdığın seyddə nə zəxm, nə peykan görünür. Füzuli.
KƏMBAHAsif. [fars.] köhn. Ucuz, qiymet-siz, deyeri az. Kəmbaha paltar.

KƏMBƏXT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [fars.] Bextsiz, talesiz.

KƏMBƏXTLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Bextsizlik, talesizlik.

KƏMCURƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [fars. kem ve ər. cüret] Az cüretli (cesaretli), cüretsiz, cesaretsiz, qorxaq.
Gözəlin bəzisi bədniyyət olur; Qədrbilməz olur, bihürmət olur; O ki bir parası kəmcürət olur; çətin ələ düşər dila-vər gözəl. Q.Zakir.
.Bizim tüccarlar mər-hum Mirzə Fətəlinin Hacı Qarası kimi aciz, qorxaq və kəmcürət olur(lar).. F.Köçerli. // İs. menasında. Cürətli şəhər alar; Kəmcü-rət küncdə qalar. (Ata. sözü). [Seyid:] Pah, oğlan, bəs sən belə kəmcürətmişsən? Mən səni belə bilmirdim... E.Sultanov.

KƏMCURƏTLİLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Cüret, cesaret az-
lığı; cüretsizlik, cesaretsizlik, qorxaqlıq. Bu-rada kəmcürətliliyimiz aşkara çıxır. C.Mem-medquluzade.

KƏMÇƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] bax malakeş
ci menada.

KƏMÇƏNƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. məh. Alt çenesi gödek. Kəmçənə quzu.

KƏMÇİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. çatışmayan hisse, parça, şey.
sif. Tam olmayan, yarımçıq. Kəmçik ay. Kəmçik parça (ağız-ağıza qatladıqda kenar-ları bir-birine düz gelmeyen parça).

KƏMETİBAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [fars. kem ve ər. etibar] Etibarsız, etibarı az olan, etibarı olmayan, eti-bar edile bilmeyen. Kəmetibar adam.

KƏMETİQAD : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [fars. kem ve ər. etiqad] klas. Etiqadı olmayan, etiqadı az olan; eti-qadsız.

KƏMETİQADLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Etiqadı az olma; eti-qadsızlıq.

KƏMETİNA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [fars. kem ve ər. etina] Etinasız, diqqetsiz. Həmişə kəmetina Zeynal bu gecə hər şeyə diqqət ilə baxıb, hər bir hənirtiyə məna verməyə başladı. çemenze-minli. Müavini kəmetina vəziyyətini pozma-yaraq əyləşdi. B.Bayramov.

KƏMETİNALIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Etinasızlıq, diqqetsiz-
lik. Zeynəb də Nadirin kəmetinalığını gör-dükdə sakit oturub, gözlərini qırpmayaraq otağın bucağında asılmış tüfəngin çaxma-ğına baxırdı. B.Talıblı. Bu nazənin gözəlin yaxşı dilgüşalığı var; Heyif, öz aşiqinə çox kəmetinalığı var. Ə.Vahid. □ Kemetinalıq etmek (göstermek)
etinasızlıq göstermek. Hətta arvadlar da kəmetinalıq etməyib, darvazaların arasından kərbəlayıya təhqiq-lə nəzər yetirirdilər. çemenzeminli.

KƏMƏDƏB : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [fars. kem ve ər. edeb]
köhn. Ədebsiz, biedeb. Kəmədəb uşaq.

KƏMƏDƏBLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Ədebsizlik, terbiye-
sizlik, biedeblik.

KƏMƏND : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Qedim müharibelerde düşmeni tutmaq üçün uzaqdan atılan ucuil-mekli uzun ip. [Demirçioğlu] axırda belin-dən kəməndini açıb, qayaya atdı. "Koroğlu". // Ovda heyvanı ve ya xam atı tutmaq üçün işledilen hemin ip. [Derviş:] Bir dəfə xam at tuturduq, at Ruqiyyənin yanından keçən zaman Ruqiyyənin əlindən kəmənd çıxdı. A.Divanbeyoğlu. Beyrək qulaylanıb kəməndi atdı. M.Rzaquluzade. // İlmek, bağ, düyün. □ Kəməndə düşmək
1) kemendle tutul-maq (at ve s. haqqrnda). Göy ürkəyə kəmənd atdılar. At kəməndə düşdü. Ə.Veliyev; 2) məc. tora düşmek.
klas. Şairane teşbehlerde gözelin saçrna, zülfüne işare. O tari-zülfə əsirəm, şikayətim çoxdur; özüm kəməndinə bağlanmışam iradə ilə. S.Ə.Şirvani. □ Kəmənd kimi
şairane teşbehlerde. Kəmənd kimi tökülübdür gər-dənə; Dönübdür sərasər şahmara tellər.
M.P.Vaqif.
0 Kəməndə keçmək (düşmək)
ilişmek, dolaşmaq, tora düşmek, hiylenin qurbanı olmaq. [Qulu:] Qoca elə kəməndə keçməyib ki, qurtara bilsin. N.Vezirov. Kəməndə salmaq
tora salmaq, hiyle ile tutmaq. çərxi-fələk saldı məni kəməndə; Buların oduna düşmüşəm mən də. Aşıq Əlesger. Sirin söz ilə saldı o, ahunu kəməndə. M.Ə.Sabir. [Telxek ecinne:] Xoş gördük, ay mənim gü-lüm! Yenə kimi kəməndə salıbsan? Ə.Haq-verdiyev.

KƏMƏNDÇİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Ovda heyvanları (atları)
kemendle tutan adam.

KƏMƏNDLƏMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Kemendlemek"den f.is.