Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

KƏMSİKLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Kemsiyi olan, boynuna kemsik salrnmış; xaltalı. Kəmsikli it.

KƏMŞİRİN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [fars.] Azacıq şirin, nor-madan az şirnisi olan. Kəmşirin nar. Kəmşi-rin şərab.
çayımız kəmşirin, çörək yavan; Kağızlar qam-qam, top-top. R.Rza.

KƏMŞİRİNLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Kemşirin şeyin hal ve keyfiyyeti.

KƏMŞUUR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [fars. kem ve ər. şüur] Şüuru az, şüursuz, derrakesiz. Olmayıram mən qəyur dərdə nişan olmağa; Mən oluram kəmşüur, sahibi-şan olmağa. C.Cabbarlı.
KƏMŞUURLU(Lu)Q is. Şüur azlrğı, şüurun çatışmazlığı; şüursuzluq, derrakesizlik.

KƏMTALE : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [fars. kem ve ər. tale] Talesiz, taleyi (bexti) getirmeyen. Kəmtale adam.

KƏMTALELİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Talesizlik, bextsizlik.

KƏMTƏR(İN) : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [fars.] klas. Alçaq, aşa-ğı; aciz, yazıq, miskin. Leyli deməyin ki, na-zənindir; Bir tirə kənizi-kəmtərindir. Füzuli. Ibrət et Ağa Məhəmməd xandan, ey kəmtər gəda. M.P.Vaqif. [Hacı Kamyab:] Xan, mən sizin kəmtərin nökərinizəm. Ə.Haqverdiyev.

KƏMYEK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. ve is. [fars.]
Əsas miq-dardan az, eskik, bir az çatışmayan. çəkidə kəmyeki düzəltmək.
Hicri teqvimde 29 günden ibaret ay. Ayın kəmyeki var. Kəmyek ay.

KƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Döşemenin altına qoyulan tir, şalban.

KƏNAF : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[lat. cannabis-den] bot. Saplağın-dan kendir alınan bitki.

KƏNAFLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Kenaf bitkisi ekilmiş yer, sahe.

KƏNAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[fars.]
B ax qıraq
ci mena-da. çayın kənarı. Yolun kənarı.
.Bir hə-yətdə bir müsəlman arvadı arxın kənarında qab yuyurdu. C.Memmedquluzade. Kəndin kənarından get-gedə sıxlaşan və iriləşən qamışlıq başlanırdı. M.Rzaquluzade.
sif. Yad, özge, başqa. Cuma evdə kənar adam olmadığını bildi. Ə.Əbülhesen.
is. özge yer, tamamile başqa yer; xaric. Kənardan gəlmiş adam.
[Koroğlunun] bir belə xasiyyəti var ki, kənar yerlərdən gələn karvanları soymur. "Koroğlu". [Müdir:] Mən kənardan gəlmiş bir adamam, başım ancaq məktəbin işlərinə məşğuldur. Ə.Haqverdiyev.
is. Ətraf, yan. Rüstəm ayağa qalxdı, evin kənarına səpələnmiş çırpını topladı, həyətdə gur bir ocaq qaladı. S.Rehimov.
sif. ve zərf Merkezden uzaq, qıraq. Kənar ev. Kənar tikili. Kənar məhəllə.
Kə-narda bir dükan görsənir. C.Memmedqulu-zade. Xavər on-on beş addım kənardakı dü-kanın piştaxtasına söykənərək mürgüləyən qoca çörəkçiyə yanaşdı. M.İbrahimov.

zərfçox vaxt yerlik halda: kənarda
uzaqda, aralı. Daşlıca azı kənddən beş verst kənarda, bağ-bağatlı yolların ayrıcında bir yer idi. Mir Celal.
is. Meheccer, sürahi menasında. Meh-riban əllərini balkonun kənarına dayamış olduğu halda gözü küçəyə baxırdısa da fikri və xəyalı uzaqlarda idi. S.Hüseyn.
0 Kənar etmək (eləmək)
1) uzaqlaşdrr-maq, redd etmek.
.Lazımdır mikrobları mil-lətin bədənindən kənar eləmək. C.Memmed-quluzade. çünki Qızıl Arslan məlikəyə ev-lənmək üçün Azərbaycan xalqının sevdiyi vəliəhdi kənar edib, məlikənin oğlunu vəli-əhd təyin edə bilməzdi. M.S.Ordubadi; 2) qov-maq, çıxarmaq (işden, mektebden ve s).
.Axırda [Celilin] əlindən molla təngə gəlib onu məktəbdən kənar elədi. İ.Musabeyov; 3) atmaq, götürmek. [Şah Sitareye:] Sənə hökm edirəm, kənar et örtüyü! C.Cabbarlı. Kənar gəzmək (dolanmaq)
elaqeni kes-mek, özünü uzaq tutmaq, yaxınlıq gösterme-mek, uzaq olmaq. Əlində fənər gəzər; Gəz-dikcə yanar gəzər; Bir kəs ki, yoxsul olsa; Dost ondan kənar gəzər. (Bayatı). [Qurbani:] Səbəb nədi məndən kənar gəzirsən? Sirr-sözün yadlara deyən deyiləm. "Qurbani". Qafil! Dolanma gəl, eşqdən kənar; Ən bö-yük musiqi canan səsidir. S.Vurğun. Kənar olmaq
uzaqlaşmaq, özünü uzaq tutmaq. [Derviş Şeyx Senana:] Əgər fövqəlbəşər ol-maq dilərsən; Kənar ol daima cinsi-bəşər-dən. H.Cavid. [Mansur xan:] Burada dəxi dayanmayıb, kənar olub tez gedin. C.Cab-barlı. Kənar(a) atmaq
1) bir yana tulla-maq, atmaq. Arvad əlində toxuduğu corabı kənara atıb, qalxıb ərinin başı altına bir mütəkkə qoydu. Ə.Haqverdiyev.
.Zərintac xanım bəzəkli yorğanı üstündən kənara atdı, atılıb çarpayısından yerə düşdü. S.Rehimov; 2) məc. unutmaq, yaddan çıxarmaq, elaqeni kesmek, mehel qoymamaq. Qul Abbası nə kənara atmısan; Hərcayilə ülfətini qatmısan.. Aşıq Abbas; 3) məc. ehemiyyet vermemek, serf-nezer etmek, bir terefe buraxmaq. Mən təklif edirəm ki, müraciətnamə məsələsini tamamilə kənara ataq. M.S.Ordubadi. Kə-nar(a) düşmək
uzaq düşmek, uzaq olmaq, elaqesi kesilmek. Müşküldü mən kənara düşüm kuyi-yardən.. Natevan. Talasından kənar düşərsə ceyran; Gəzər yoldaşları bir zaman heyran. M.Rahim. Kənara çəkilmək
uzaqlaşmaq, kenar olmaq, bir yana çekil-mek. Kəndlilərin bir neçəsi çıxdı eşiyə və bir neçəsi oturduğumuz töylədə olan atlardan bir neçəsini yəhərləyib çəkildilər kənara. C.Memmedquluzade. Həbib bəy özünü gös-tərməmək üçün bir kənara çəkildi. S.Reh-man. Kənara çəkilmə, bil ki, bu gündən; Bu gün mənə varsa, sabah sənə var. B.Vahab-zade. Kənara çəkmək
bir terefe çekmek, qırağa çekmek, bir terefe aparmaq. Cantək səni kənarə çəkər pullu dayilər; Hər yerdə az deyil səni mehman edən, çocuq! M.Ə.Sabir. Kənara çıxmaq
1) esas işden, meseleden ve s.-den uzaqlaşmaq. Mövzudan kənara çıxmaq; 2) bir qeder aralanmaq, aza-cıq uzaqlaşmaq. Xaspolad dəstədən kənara çıxıb əsgəri kazarmaya doğru getdi. M.Hüseyn. Kənara tullamaq
bax kənara atmaq. Keçən sərgüzəşti tulla kənara; Bihudə hekayət zamanı deyil. Q.Zakir. Saq-qulu ağ parçanı kənara tullayıb, gəlinin üzü-nü görcək cəld geri çəkildi.. çemenzeminli. Kənarda qalmaq
1) b a x kənarda dur-maq. [Zeynal:] Mehriban,
dedi,
özün etiraf edirsən ki, sənin bizdən kənarda qal-mağın münasib deyil. S.Hüseyn; 2) məc. Unu-dulmaq, yaddan çıxmaq. Qaldı bütün kənar-da; Can verənlər, ölənlər. Ə.Cavad. // İşti-rak etmemek (bir işde). Bir nəfər də olsun gənc pambıqçı yarışdan kənarda qalmamış-dır.
..kənarda (kənara) qalsın
..bir te-refde (yanda) qalsın (bir şeyden serf-nezer etmek menasında). Hələ açıq gəzmək kə-narda qalsın.. S.S.Axundov. [Akif:] Işin çətinliyi bir kənara qalsın.. M.İbrahimov. Kenarda durmaq
qarışmamaq, müdaxile etmemek, iştirak etmemek. Işdən kənarda durmaq.
..kənarda dursun
bax
..kə-narda qalsın. [Leyla xanrm:]
.Ancaq qoy bu söhbət dursun kənarda. N.Vezirov. Kə-nardan baxan
hadiseye tamaşa eden; gören; seyrçi. Kənardan baxan nə deyər?
Kənardan baxan əcnəbilər bizə deyirlər. C.Memmedquluzade. Yandı əhvalına kənar-dan baxan; Doğdu ürəklərdə min şəfqətli hiss. M.Rahim.

KƏNARƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] köhn.
Kitab sehife-lerinin kenarındakı yazı.
Haşiye, qıraq, çerçive. Xalçanın kəna-rəsi. Kəlağayının kənarəsi.
Evin ortasına salınmış böyük xalçanrn, gebenin etrafına, divar dibine salınan kiçik xalça.
Nehayet, son, hedd. Gör nə mühitdir, könül, yoxdur anın kənarəsi. Nesimi. Yaşım suyu oldu varə-varə; Bir bəhr ki, yox ona kənarə. Füzuli.

KƏNARƏLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Kenaresi olan; haşiyeli. Kənarəli kəlağayı.

KƏNARLAŞDIRILMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Kenarlaşdırıl-maq"dan f.is.

KƏNARLAŞDIRILMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch. Kenar edil-
mek, uzaqlaşdrrılmaq.

KƏNARLAŞDIRMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Kenarlaşdrrmaq"dan f.is.

KƏNARLAŞDIRMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Kenar etmek,
ırzaqlaşdrrmaq. Müfəttiş hesabdarı əli ilə kür-südən kənarlaşdırıb, onun yerində əyləşdi. S.Rehimov.

KƏNARLAŞMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Kenarlaşmaq"dan f.is.

KƏNARLAŞMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Kenar olmaq, uzaq-laşmaq.

KƏNARSIZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Ucu-bucağı olmayan, ne-hayetsiz, sonsuz. Ay çıxıbdı kənarsız; Niyə məni qınarsız? Açıb desəm dərdimi; Od tu-tarsız, yanarsız. (Bayatı).

KƏND : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Əhalisi, esasen, kend teserrü-fatı ile meşğul olan yaşayış menteqesi. Bö-yük kənd. Kiçik kənd.
Koroğlu həftədə
. bir özü Qıratı minib ətraf kəndlərə, şəhərlərə çıxardı. "Koroğlu". Mənim adım Xəlil və yoldaşımın adı Sadıqdı. Hər ikimiz Danabaş kəndində anadan olmuşuq. C.Memmedqu-luzade. Yeddi kənd, üç şəhər görürəm ancaq; Bu dağın başından bir baxışla mən. B.Vahabzade. // Kend yeri, habele kend eha-lisi. Şəhərlə kənd arasında olan ziddiyyəti aradan qaldırmaq. □ Kənd salmaq
yaşa-yış yeri düzeltmek, yeni kend bina etmek. [Canpolad:] Bu kənd salınandan bu günə qədər oğurluq hadisəsi görünməyibdir. M.S.Ordubadi. Kənd Soveti köhn.- kend yerlerinde Sovet hökumetinin yerli orqanı. Kənd Soveti iclası. Kənd Sovetinin sədri. Kənd Şurası köhn.
bax Kənd Soveti.

[
ci qadın:] Elə səni kənd Surası sədrliyinə namizəd seçmişik. Ə.Haqverdiyev.
.Güllücə kəndində də kənd Surası düzəlib, yeni şura yaşayışı başlandı. S.S.Axundov. Kənd təsər-rüfatı
xalq teserrüfatınrn ekinçilik, hey-vandarlıq ve meşeçiliyi ehate eden sahesi. Kənd təsərrüfatı qabaqcılları. Kənd yeri
kend salınmış yer; kend. Qorxma, kənd ye-rində çoxdur qoçaqlar; Hər daşın dibində bir Koroğlu var. S.Vurğun.
...kənd Bir sıra türk dillerinde mürekkeb kend, qesebe ve s. yaşayış menteqeleri ad-larının ikinci terkib hissesi; mes.: Hacıkend, Daşkend, Yarkend, Qasımkend, Qonaqkend.
kənd-kənd bax kəndbəkənd. öldürər bu dərd məni; Doğrayar bənd-bənd məni; Yarım vəfalı olsa; Axtarar kənd-kənd məni.
(Bayatı).

KƏNDARASI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Kendlerin arasında olan, yerleşen, salrnan. Biz kəndarası yolları da düzəldirik. S.Rehimov.
.Rüstəm kişi maşını kəndarası küçələrdən keçirib palçıqlı araba yoluna çıxardı. M.İbrahimov. [Yusifin] nə-zəri itib-batmaqda olan kəndarası yollara sataşdı, köksünü dərindən ötürdü. B.Bayra-mov.

KƏNDAŞIRI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərfKendleri keçerek. Kən-
daşırı şose yoluna çıxmaq.

KƏNDBƏKƏND : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf Bir kendden o biri
kende, bir-bir kendleri gezerek, bir-bir kendler üzre; kend-kend. Kəndbəkənd do-laşmaq.
Vəkillər
. kəndlilərin adlarını, ac-ların sayını və istədikləri pulun qədərini ad-baad, kəndbəkənd, hamısını təfsilən yazıb yekə-yekə kitablar bağlamışdılar. C.Mem-medquluzade. Hacı Rüstəmin atası
. xırman zamanında gedib, kəndbəkənd gəzib nisyə yığardı. Ə.Haqverdiyev.