Multilingual Turkish Dictionary

Azerbaijani Explanatory Dictionary

Azerbaijani Explanatory Dictionary
KƏSİM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Kesmek işi; kesme, kesiliş, kesiş.
Biçim, terz, şekil. Gözüm qaldı siyah teldə; Bülbül öldü meyli güldə; Bir kəsim yox qürbət eldə; Sən mana qəmxar ol, yaylaq! Aşıq Əlesger.
Kesilmiş, müeyyen edilmiş, qerarlaş-drrılmış, teyin edilmiş miqdar, norma.

KƏSİNTİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Kesilmiş parça; qrrrntı, qrrıq. Ağac kəsintisi.
[Xanperver beyim:]
.Elə adamlara mən qızımın kəsinti dırnağını da qıymaram verim! N.Vezirov.

KƏSİR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Nöqsan, çatışmazlıq, çatışmayan cehet, şey; naqislik, eger-eskik. Işdə kəsir çoxdur. Tərbiyə işindəki kəsir.
[Gülzar:]
. Hər şeyim var, şükür Allaha, heç bir zaddan kəsirim yoxdur. S.S.Axundov. Bir nəğmə qoşmadım hələ mən sənə; Dağlar bunu mənə kəsir sanmasın. B.Vahabzade. // Planın ve s.-nin yerine yetirilmesinde nata-mamlıq, gerilik, naqislik, çatışmazlıq. Tresti kəsirdən qurtarmaq üçün birinci növbədə müşavirə və nitqləri ixtisara salmaq lazım-dır. M.Hüseyn. Pambıq planını kəsirdə qoy-mayacağıq. Mir Celal.
Zerer, ziyan: çatışmayan hisse, eskik. [Cavahir:] Bikə dedi ki,
. Ağcanın ürəyi sı-nıqdı. Onun taylarının dörd-beş uşağı var... Sandığım doludu, qızın heç nədən kəsiri yox-du. İ.Melikzade.
Kəsirlə şeklinde zərf
natamam şe-kilde, tam olmayaraq, teleb olunandan az. Tapşırığı kəsirlə yerinə yetirmək.

KƏSİR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax kəsr.

KƏSİRLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
çatışmayan, natamam ce-heti olan, normadan az olan. // Nöqsanlı, es-kik, naqis.
Zererli, ziyanlı.

KƏSİRLİLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Nöqsanlılıq, naqislilik.

KƏSİRSİZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Kesri olmayan; nöqsansız, qüsursuz.

KƏSİRSİZLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Nöqsansızlıq, tamlıq.

KƏSİŞMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Kesişmek"den f.is.

KƏSİŞMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Bir nöqtede bir-birini kesmek, bir-birinin üstüne düşmek. Məftil-lərin kəsişdiyi yer. Dəmiryol xətləri kəsişmir. Yolların kəsişdiyi nöqtədə.
Tavandan təkəm-seyrək elektrik fanarları asılmışdı. Onların içində ildırım zolaqları kimi kəsişən işıq tel-ləri şəhərin elektrik stansiyasının motor səsi-nə uyğun olaraq gah şiddətlənir, gah da ölə-ziyirdi. İ.Şıxlı.
f. riyaz. Bir-birini qet etmek, kesmek. Kəsişən (f.is.) xətlər.
qarş. məc. Razılığa gelmek, müeyyen bir qerara gelmek; razılaşmaq, uzlaşmaq. Qiy-mətdə kəsişmək.
[Hacı Rüstem] bazara gündə yüz taks qoysunlar, danışıb kəsişməsə idi, yarım girvənkə soğan da almazdı. Ə.Haq-verdiyev.

KƏSKİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. tex. Kesici ağzı olan, kesme-ye yarayan alet, hemçinin bu aletin esas kesen hissesi; kiçik balta.

KƏSKİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. köhn. Qaçaq-quldur terefinden çıxış yolu tutulmuş yer. Kəskiyə düşmək. Kəskidən qurtarmaq.

KƏSKİN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
İti. Kəskin qılınc.
Mey-dan görmüş atı olsa; Zülfüqarı kəskin olur. "Koroğlu". Müharibə günündə kəskin bir si-lah olur; Mənim əlimdə qələm. S.Rüstem.
məc. Şiddetli, güclü, tesiredici. Hava-da kəskin şaxta olmasa da, soyuq bir külək vardı. M.İbrahimov.
çox güclü, şiddetli. Fərş eylədiyim sinə-mi hər gün qədəmində; Kəskin təməim süf-
rədəki nanın üçündür. M.Ə.Sabir. Onun sol-ğun yanaqlarında qəribə bir qızartı, gözlə-rində isə kəskin parıltı qaynayırdı. Ə.Əbül-hesen.
Hiss orqanlarına güclü tesir eden; qı-cıqlandrrıcı. Kəskin qoxu. Ətrin kəskin iyi. Günəşin kəskin şüaları. // Güclü, çox berk. Kəskin ağrı. Kəskin sızıltı. // Süretle ve güc-lü keçen, daimi olmayan (xestelikler haq-qında).
məc. Aydrn, olduqca yaxşı nezere çar-pan, görünen. üzün kəskin cizgiləri. Kəskin boya. Kəskin nəzərə çarpmaq. // Birden-bire baş veren, çox böyük, ciddi. Kəskin dəyişik-lik. Havalar kəskin surətdə soyudu.
Gergin, ağır. Kəskin vəziyyət. Münasi-bət kəskindir.
məc. Qaba, kobud, nezaketsiz, incelik-den mehrum. Kəskin cavab. Kəskin söz (ifadə). çox kəskin (z.) danışmaq. // məc. Sert, amansız, qeti, tesirli. Kəskin tənqid. Əsərə kəskin rəy vermək.
məc. Nüfuzedici, iti. Kəskin baxış.
Kəs-kin nəzərlə baxmaq.
məc. çox inkişaf etmiş, çox ince, çox hessas; iti (qulaq, göz, hafize ve s. haqqında). çox kəskin hafizəsi var. // məc. Ağıl, zeka, idrak haqqında. Kəskin zəkası var. Uşağın çox kəskin zehni var.
məc. Qeti, tereddüdsüz. Məsələ kəskin
(z.) qoyulur.
Araz bu sözləri o qədər qəti
və kəskin bir səslə dedi ki, Əlisəfa
. artıq bir
söz demədi. A.Şaiq. Gözəl simalı, qəti ba-
xışlı və kəskin sözlü bu gənc hamının hüsn-
təvəccöhünü qazandı. çemenzeminli.

KƏSKİNLƏŞDİRİLMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Keskinleşdiril-mek"den f.is.

KƏSKİNLƏŞDİRİLMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Keskinleşdir-mek"den məch. Məsələ (vəziyyət) daha da kəskinləşdirilmişdir.

KƏSKİNLƏŞDİRMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Keskinleşdirmek"-den f.is.

KƏSKİNLƏŞDİRMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Daha da keskin
etmek; gerginleşdirmek. Münasibəti kəskin-ləşdirmək.

KƏSKİNLƏŞMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Keskinleşmek"denf.is.

KƏSKİNLƏŞMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
İtilenmek.
məc. Daha da şiddetlenmek, artmaq, güclenmek. Şaxta bir az da kəskinləşmişdi. M.İbrahimov.
məc. Daha da keskin olmaq, gergin ol-maq; gerginleşmek. Münasibətləri kəskin-ləşdi.

KƏSKİNLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Kesici şeyin xasse ve keyfiyyeti; itilik. Insan, qılıncının kəskinliyi ilə qəhrəman ola bilməz. M.S.Ordubadi.
Keskin şeyin hal ve keyfiyyeti, xassesi. Qoxunun kəskinliyi. Ağrının kəskinliyi. Vəziy-yətin kəskinliyi. Cavabın kəskinliyi. Tənqidin kəskinliyi. Sözün (ifadənin) kəskinliyi. Soyu-ğun (küləyin) kəskinliyi. Şüanın kəskinliyi. Zəkanın (zehnin) kəskinliyi. Hafizənin kəs-kinliyi.
Kəskinliyi ilə şeklinde (bezen "bütün" sözü ile) zərf mənasında
çox güclü suret-de, aydrn suretde, keskin suretde. [Qetibe Nizameddine:] çox təəssüf edirəm ki, mən Hüsaməddinlər kimi avam və sadə adam-larla iş görürəm. Insan, qılıncının kəskinliyi ilə qəhrəman ola bilməz. M.S.Ordubadi.

KƏSMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Kesmek"denf.is. [Cahangir ağa:] Pəricahan, atanın bizim tərəfə gəlmə-yinə ümidim yoxdur, çünki həmişə buyur-mada, vurmada, kəsmədə ömür sürmüş. S.S.Axundov. □ Kəsmə əlifba
tedris meq-sedi ile müxtelif formalarda kesilmek üçün düzeldilmiş elifbadan ibaret eyani vasite. Bəzi məktəblərimizdə uşaqlar hərfi tanıya bil-mir, kəsmə əlifba üzərində işləmirlər. M.İbra-himov. Kəsmə yol (cığır)
kese yol, yaxın yol, en qısa yol. Nəbi atını minib başqa kəsmə yollarla özünü yoldaşlarına yetirir. "Qaçaq Nebi". [Dursun:] Bu yolların qurdu deyil-miyəm? Kəsmə cığır ilə gedərəm!
dedi. A.Şaiq. [İkinci işçi:] Gəl buradan kəsməyol ilə gedək, evə tez yetişərik. S.Rehman.
Sif. mənasında. Kesilmiş, kesik. Göstər-dilər Xaqana; Kəsmə telli bir qızı. Ə.Cavad.

KƏSMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax kəsməşikəstə. Indi birkəs-mə hava çalın. çemenzeminli.

KƏSMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Alçaq növlü xrrda düyü. // Xırda denli yarma, yarma ovuntusu.

KƏSMƏCƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf Kesib beyenmek şerti ile (qovun-qarpız haqqında). Kəsməcə sat-maq. Kəsməcə almaq.

KƏSMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Keserti vasitesile bütövden bir hisse ayırmaq; bölmek, parçalamaq. çö-rəyi kəsmək. Ağacın budağını kəsmək. Ipi kəs-mək.
[Koroğlu] durnanın telindən bir dəstə kəsib, Eyvazın papağına sancdı. "Koroğlu".
Mağaza sahibi iki arşın yarım ölçüb kəsdi, sonra kağıza qoyub Bahadıra verdi.. N.Neri-manov. [çingiz:] Cəbi lələ, get. Piri babanın təriflədiyi balından kəs, yeyək. S.S.Axundov. // öz vezifesini görmek (kesici, iti şey haq-qında). Bıçaq yaxşı kəsir. Balta kəsmir.
Kesen aletle yarmaq, yaralamaq. Əlini kəsmək. Barmağını kəsmək. // Kesen aletle ucunu almaq, kesib götürmek. Saç kəsmək. Dırnaq kəsmək. // Kesib atmaq, kesib gö-türmek (cerrahiyye emeliyyatı zamanı). Sağ qıçını kəsmək. Baş barmağını kəsdilər.
Mən çox ağır yaralanmışdım, sağ qolumu dibindən kəsmək qorxusu vardı. S.Hüseyn. Şərəfoğlunun qarnını yarmış, bağırsağını kəsib tikmişdilər. M.İbrahimov. // Boğazla-maq, başını bedeninden ayırmaq. Toyuq kəsmək. Qoyun kəsmək.
[Qaraçılar] quzunu kəsib damaqla yeməyə başlayırlar. "Qaçaq Nebi". [Hacı Murad:]
.Kim sənə izin verib-dir ki, toyuq kəsirsən? S.S.Axundov. Məmməd kişi həyətdə təzəcə kəsdiyi qoyunu şaqqala-yırdı. S.Rehman. // Tekerleri ile üzmek, kesib aralamaq (qatar, tramvay ve s. haq-qında). Tramvay oğlanın sol qıçını kəsdi. □ Bir-birini kəsmək
kesişmek, bir-birinin üstünden keçmek. Bir-birini kəsən, istiqaməti seçilməyən təkər izləri, deyəsən, dünənkilərdir. Mir Celal.
Bedeni sıxan bir şeyden ağrı hiss etmek. Rezin ayağımı kəsir. Toqqa belimi kəsir.
[Hemze] yüyəni qorxudan elə dartır ki, dəh-nə az qalır atın cövzələrini kəssin. "Koroğlu".
Qısaltmaq, gödeltmek. Saçını kəsmək. Paltarın ətəyindən kəsmək.
Şiddetli tesir etmek, keskin ağrı ver-mek, göynetmek. Şaxta kəsir. Soyuq adamı kəsir.
[Sever:] Fəqət soyuq məni kəsmiş, dilim tutmur, danışdırmayın! C.Cabbarlı. Qışın dondurucu bir günü idi. Soyuq qılınc kimi kəsirdi. A.Şaiq. Sazaqlı bir sabah idi, yel adamı kəsirdi. çemenzeminli.
Dayandırmaq, saxlamaq, son vermek, daha davam etdirmemek. [Nureddin] ağla-mağını kəsib xəyala getmişdi. S.S.Axundov. Sarxan bir an üçün atəşi kəsdi. M.Hüseyn. Uşaq qorxusundan dərhal ufultusunu kəsdi. Mir Celal. □ Qabağını kəsmək
qarşısına çıxmaq, getmeye qoymamaq, dayandırmaq. Korun qabağını əliağaclı kəsməzlər. (Ata.
sözü).
.Dilənçi qabağımızı kəsib pul istədi.
M.S.Ordubadi.
Daha vermemek, mehrum etmek, isti-fadesini dayandırmaq. Qazı kəsmək. Suyu kəsmək. Işığı kəsmək. Telefonu kəsmək.
Bir yeri tutub dayanmaq. Qapını kəsib durmaq.
Şəhərin dərvişləri, dilənçiləri, seyid və mollaları tamamilə yolun sağını və solu-nu kəsmişdi(lər). M.S.Ordubadi.
Ara vermek, dayanmaq, sakitleşmek. Sulu qar kəsmişdi. Ə.Əbülhesen. Axşamdan əsməyə başlayan külək sübhə yaxın birdən kəsdi. Ə.Memmedxanlı. // Sakitleşdirmek, dayandırmaq, nehayet vermek. Yüngül, sərin meh əsir; Yağmuru birdən kəsir. A.Sehhet.

örtmek, mane olmaq, qabağını tutmaq. Enməyə başladı Boranlı dağı; Qayalıq, ağac-lıq kəsmişdi yolu. A.Şaiq. Günəş qabağını kəsən buludlarla vuruşurdu. S.Rehimov.
Kesici bir şeyle öldürmek. [Mehbus-lar:] Bir-bir kəsəcək, ağa dərviş, bizi Məs-tavər. U.Hacıbeyov.
Ay dayı, görəsən nə olar ona?
Kimə?
Bu, Hacını kəsən Os-mana? H.K.Sanılı.
Ceza teyin etmek, ceza vermek. Tən-beh kəsmək. Iş kəsmək.
[İsmayıl:] Kərimə yeddi il Sibir kəsdilər, göndərdilər getdi. Ə.Haqverdiyev. Cəfərqulu əvvəlcə güman et-mişdi ki,
. ədalətlə işə baxıb bəyə qisas kəsə-cəklər. Qantemir.
Qrrmaq, doğramaq. [Kendli:] Ağa, mə-nim öz əlimlə əkib-becərdiyim badamlığı kəsirlər. Mir Celal. // Ağacın, meynenin ve s.-nin quru ve artıq hisselerini qrrmaq; bu-damaq. Meynələri kəsmək.
Her hansı bir sebebe göre tutmaq, sax-lamaq, vermemek (emek haqqının, maaşın bir hissesini, ya hamısını). Maaşını kəsmək. // Qet etmek, üzmek (elaqeni, münasibeti). Nədənsə kəndlilər [Hacı Sultanla] alış-verişlərini kəsdilər. S.Hüseyn.
Qelibe tökmek ve ya döymekle hazır-lamaq. Kərpic kəsmək. // Pul haqqında. Pul kəsmək.
Boyuna, bedenine göre ölçüb biçmek. Paltar kəsmək. Kostyum kəsmək.
çeperlemek, hasarlamaq, ayırmaq, ara-nı hasar (barı, arakesme) ile bölmek. Otağı ortadan kəsmək.

Bir işi görüb başa çatdırmaq, tamam-lamaq. Xana kəsmək.
Qərənfil xala corab-ların ikisinin də dabanını toxuyub kəsdi. Ə.Veliyev.
Oğurlamaq, yarmaq. Ev kəsmək.
Bir gün lotubaşı dedi ki, gəlin gedək, padşahın xəzinəsini kəsək. "Aşıq Qerib".
Qarşısını almaq, toxtatmaq, dayandır-maq. Ağrını kəsmək. Əlinin qanını kəsmək. Qızdırmanı kinə kəsər.
məc. dan. Ureyinden keçmek, üreyin-de sevmek, istemek, meyli olmaq. Yalan yox-du, bir az səndən kəsirəm; O səbəbdən məh-lənizdə əsirəm. Aşıq Əlesger. [Qarı:] Olmaya baldızından kəsirsən?
dedi. S.Rehimov.
məc. dan. Ağrr tesir etmek, çox toxun-
maq, yandırmaq. Bu söz məni kəsdi.
köhn. Sünnet etmek. Uşağı kəsmək.
dan. Pis qiymet vermek (imtahanda ve s.-de). Tələbəni kəsmək. Ədəbiyyatdan kəsmək.
Bir sıra isimlerle birleşdirilerek, mü-rekkeb feil ve ifadeler düzeldilir; mes.: aya-ğını kesmek, gözünü kesmek, dil kesmek, sözünü kesmek, etini kesmek.
kəsmə-kəsmə zərf Aramla, qırıq-qırıq. Bayaqdan qızışan Balaxanım kəsmə-kəsmə danışdı. S.Rehimov. Cəmil əlindəki dəyənəyi yerə uzatdı, üzünü məruzəçi gəncə tutaraq kəsmə-kəsmə dedi. Mir Celal.