Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

KƏTƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. I. Göyerti qutabı. [Mahmud:] Bir kətəyə bax, şityağı da basıblar arasına, ada-mın ağzının suyu axır. Ə.Haqverdiyev. [Qarı:] Anam mənə dedi ki, qızım, səhərdən dur, üzünü yu, adla o taydakı bulaq başından pen-cər yığ gətir, kətə salaq. S.Rehimov.

KƏTƏBƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax kitabə. [Mirze] çinilər ilə
müzəyyən, divarlarında əlvan kətəbələr asıl-mış
. bir otağa daxil oldu. çemenzeminli.

KƏTƏMƏZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Yeni doğmuş heyvanrn ilk südünden bişirilmiş yemek.
Xemirine süd, şeker, yumurta, yağ qatılaraq bişirilen girde şirin çörek.

KƏTXUDA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. tar. Keçmişde Azerbaycan kendlerinde ehali terefinden seçilen ve ken-din inzibati işlerini idare eden şexs. [Atlıla-rın başçısı ev sahibine:] Zəncandan gəlirik, ey kətxuda, yolda yubandıq. Dağlarda çov-ğundur. Izin ver, bu gecəni sənin kəndində, sənin evində qalaq. Ə.Memmedxanlı.

KƏTXUDALIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Ketxudalıq vezifesi, işi.

KƏTİL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Söykeneceyi olmayan sade stul, kürsü; taburet.
.Şərəfoğlu ağkətili tax-tın yanına çəkib, əlini Rüstəm kişinin başına qoydu. M.İbrahimov. Bucaqda yükün bir tə-rəfində paltar-palaz, qab-qacaq, o biri tərə-fində kətil üstündə radio cihazı qoyulmuşdu. R.Rza. Qapının qabağında, kiçik bir kətilin üstündə bir arvadın oturub çubuq çəkdiyini gördü. S.Rehman.
Divar hörgüsünde daş ve ya kerpicler arasına, yaxud pencere divarlarının üstüne qoyulan direk parçası, ağac.

KƏTMƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Alaq vurmaq, torpağı yum-şaltmaq üçün kend teserrüfatı aleti. Qızlar, gəlinlər də çiynində kətmən; Deyib gülə-gülə dağıldı çölə. S.Vurğun. Qışın şaxtasında, bo-ranında, yayın göydən od ələyən uzun gün-lərində bu qızlar kətməni, beli əllərindən buraxmadılar. Ə.Əbülhesen. □ Kətmən vurmaq
ketmenle işlemek. Heç kim [Gül-şenle] kətmən vura bilməzdi. Ə.Veliyev.

KƏTMƏNÇİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Ketmenle işleyen adam, qadın. Kətmənçi dəstəsi.

KƏTMƏNLƏMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Ketmenlemek"den f.is.
.Pambığınyavaş-yavaş çiçəkaçmasına bax-mayaraq, hələ kətmənləmə qurtarmamışdı.
İ.Şıxlı.

KƏTMƏNLƏMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Ketmenle alağı te-
mizlemek, yaxud kesekleri xırdalamaq, tor-pağı yumşaltmaq. Sahəni kətmənləmək.

KƏTMƏNLƏNMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Ketmenlenmek"den
f.is.

KƏTMƏNLƏNMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch. Ketmenle vu-
rulmaq (alaq), yumşaldılmaq (torpaq).

KƏTMƏNLƏTDİRMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Ketmenletdir-
mek"den f.is.

KƏTMƏNLƏTDİRMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax kətmən-lətmək.

KƏTMƏNLƏTMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Ketmenletmek"den f.is.

KƏTMƏNLƏTMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

icb. Ketmenle alağı
vurdurmaq, torpağı yumşaltdırmaq.

KƏVAKİB : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ər. "kövkeb" söz cemi] klas. Ulduzlar. Zülmət ziyayə oldu qalib; Yandırdı məşailin kəvakib. Füzuli. Bütün kəvakibi bir-bir öz adları ilə sayırlar; Ki, seyr edir hərəsi hər zaman bu boyda, bu boyda. M.Ə.Sabir.

KƏVƏLƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. zool. Bataqlıqda yaşayan uzundimdik quş.

KƏVƏR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. bot. Nazik, uzun yarpaqlı, yeyi-len ve xöreye qatılan acıteher göyerti. Dov-ğaya kəvər qatmaq. Iki dəstə kəvər.
Ənvər ləzzətli dolmanı iştaha ilə yeyir, kəvərdən, turpdan tez-tez götürüb ağzına qoyurdu. Ə.Veliyev.

KƏYAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] klas. İran şahlarına ve-rilen ümumi ad. [Nüşabe:] Bu kəyan bayrağı, bu da bir tuğra; Keyqubad möhrü də vurul-muş bura. A.Şaiq.

KƏZZAB : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] köhn. Yalançı, yalan danışan.

KIRIXMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Kırıxmaq"danf.is.

KIRIXMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax karıxmaq. Ya nə vicda-nə digər bir işə çulğaşdı yetim; Hərə bir hoq-qa çıxartdız, kırıxıb çaşdı yetim. M.Ə.Sabir. Sənin kimi mən də bir az kırıxdım. R.Rza.

Kİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ağl.
Baş cümle ile budaq cümle-leri bir-birine bağlayır. Elə yavaş danışır ki, eşitmək olmur. Elə dumandır ki, göz gözü görmür.
Səkinə yaxşı bilirdi ki, son zaman-lar qızının
. nəbzi əvvəlkilər kimi vurmur. M.İbrahimov. Orasını da deməliyik ki, Mu-rad Bayramın üstünə yaman düşmüşdü. Ə.Veliyev.
Bağlayıcı vezifesini gören bir sıra söz-lere (ki, nece, hansı, niye ve s.) qoşularaq, onlarla sonrakı sözler arasında elaqeni daha da qüvvetlendirir. Necə ki, dedim. Kim ki, cavab verdi...
Bezi modal sözlerden (yeqin, görünür, elbette, gerek, guya ve s.) sonra gelerek, ehtimallıq, zerurilik ve gerçeklik mezmu-nunun cümlelerin ikinci hissesine keçmesi üçün şerait yaradır. Yəqin ki, mənim qarama hirslənib getdiniz. İ.Əfendiyev. Gərək ki, məktəbdən gəlmişdi. Mir Celal.
Felden sonra gelerek, başqasrnrn nitqi-ni ifade etmeye xidmet edir. Bir dəfə Güllü mənə demişdi ki, qızım, sənin bu dünyada bir xoşbəxtliyin var.. İ.Əfendiyev.
Ədatlardan sonra işlenerek, edatla bir-likde cümleni ve ya onun müeyyen hissesini qüvvetlendirmeye xidmet edir. Indi ki bu mənim pulumu görüb, bu qədər əziyyətə dü-çar olub, belə adamlar vəfalı olarlar. (Nağıl). Indi ki sən xahiş edirsən, qızın pulunu keçə-rəm. Mir Celal.
Müxtelif sözlerden sonra gelerek he-min sözlerin menasını qüvvetlendirir. Yaxşı ki dəvət etmişik.
Bu ki mənim əlimdə su iç-mək kimi bir şeydi. (Nağıl). Mən ki damdan, bacadan baxmaz idim; Su kimi hər tərəfə axmaz idim. M.Ə.Sabir.
Sade bağlayıcı, qoşma, edat, feli bağla-ma, işare evezliyi ve s.-den sonra gelerek, mürekkeb bağlayıcı emele getirir; mes.: ancaq ki, ona göre ki, yaxud ki, bunun üçün ki, indi ki, odur ki.

Kİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

Aşağıdakı menalarda ve hallarda iş-ledilen edat.
Sual cümlelerinin sonunda gelerek, xe-
bere aid olur, xeberin ve ya ümumiyyetle,
cümlenin menasındakı sualı qüvvetlendirir.
Ay Xanpəri, daha biz niyə dayanmışıq ki?
M.Hüseyn. Burada təəccüblü nə var ki?
S.Rehimov. Ay bala, bir yerin ağrımır ki?
Mir Celal.
Əvezliklerden sonra gelerek, onu baş-qa sözlerden ferqlendirir, daha çox nezere çarpdırır. [Fuad:] Sən ki mənim nişanlımsan? C.Cabbarlı. Bunu ki bizlərdə hamı bilir. S.Re-himov. O ki yaxşı adamdır, usta! Mir Celal.
Cümlenin sonunda etiraz meqamında işledilir. Bu olmadı ki. M.S.Ordubadi. Mən uşaq-zad deyiləm ki. M.Hüseyn.
Əsasen cümlelerin sonunda kinaye
meqamında işledilir. Bizlərdə südü stəkanla
içməzlər. Bura şəhər-zad deyil ki. M.Hüseyn.
Hamı bu cür ola bilməz ki. Ə.Veliyev.
Gözlenilmez bir hadise baş verdiyi za-man emele gelmiş veziyyeti bildirme meqa-mında işledilir. Kişi yenə də məni yaxaladı ki... S.Rehimov. [Sadrq:] Ay aman, bu dagə-lib çıxdı ki... S.Rehman.
Kinaye, istehza ve ya etiraf meqamın-da işledilir. O lap uşaqdır ki.
[Salmanov:] Gəlsin, ondan qorxmuram ki. S.Rehman.