Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

KİLKƏLƏŞMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

Bax kilkələnmək.
qarş. Bir-birinin kilkesini yolmaq; saç-laşmaq.

KİLKƏLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Kilkesi olan (saç, yun ve s. haqqında). Kilkəli baş.
Ancaq Aqil üçün, bənizinə yeni qan gələn zəif vücudlu, sarı kilkəli körpəni tərpətmək dağlar qədər ağır gəlirdi. S.Rehimov.

KİLKƏSAÇ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Saçı kilkeli, pırtlaşıq. Kil-
kəsaç uşaq. Kilkəsaç qız.

KİLKƏŞİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Dolaşıq, pırtlaşıq, qarışıq.

KİLO : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax kiloqram. [Qedirin] yüz on
səkkiz kilo ağırlığı olduğuna baxmayaraq, toylarda tərəkəmə oynayır, atı qızğın çapa-çapa duşüb minirdi. İ.Əfendiyev.
kilo... [fr.] ölçü sisteminde min kiçik vahidi ifade eden mürekkeb adların birinci hissesi; mes.: kiloqram, kilometr, kilovat.

KİLOQRÄM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[fr. kilo ve yun. gramma] 1000 qrama beraber çeki ölçüsü.

KİLOQRAMLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Bir kiloqram ağır-lığında olan çeki daşı. Kiloqramlığı tərəziyə qoymaq. Kiloqramlığı bəri ver.
Saylardan sonra gelerek şeyin neçe ki-loqramdan ibaret olduğunu bildirir. 5 kiloq-ramlıq ət.

KİLOQRAMMETR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[fr. kilo, yun. gramma ve metron] 1 kiloqram ağırlığında cismi 1 metr yüksekliye qaldırmaq üçün görülen işin ölçü vahidi.

KİLOMETR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[fr. kilo ve yun. metron] 1000 metre beraber, mesafesi 1000 metr olan uzunluq ölçüsü. Rüstəmin yaşadığı Səfalı kəndinin dəmir yolu ilə 20 dəqiqəlik, dəmir yolundan sonra da 2 kilometr yolu var idi. T.Ş.Simurq. Buradan Güneyqışlağa neçə ki-lometr olduğunu bilmirdim. İ.Əfendiyev.

KİLOMETRÄJ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[fr. kilo ve metrage] Kilo-metrlə göstərilən məsafə.

KİLOMETRLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Saylardan sonra gele-rek mesafenin neçe kilometrden ibaret ol-duğunu bildirir. Gorusun bir neçə kilometr-liyində Nəbi Qarabağa gedən tacirlərə rast gəlir. "Qaçaq Nebi". Fərmanın qış binası kəndin on kilometrliyində yerləşmişdi. İ.Əfen-diyev.

KİLOVÄT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[fr. kilo ve ing. xüs. is.-den] fiz. 1000 vata beraber olan elektrik cereya-nının güc vahidi.

KİLOVÄT-SAAT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[fr. kilo ing. xüs. is. ve ər. saat] fiz. 1 kilovat gücünde elektrik cere-yanının 1 saat erzinde gördüyü işe beraber olan elektrik cereyanı vahidi.

KİLSƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [esli yun.] Xristian ibadetgahı, mebedi. Seçilir qülləli, uca kilsələr; Qələbə tağları baxır göylərə; Bəlkə bir binanı silkə-ləsələr; Bir şəhər işığı tökülər yerə. M.Araz. Kilsə başı zəng olur; Səsdən adam dəng olur; Tutaydım könül quşun; Görəydim nə rəng olur. (Bayatı). // Xristianlarda: din işleri ile, dini heyatla meşğul olan teşkilat; dini teriqet, mezheb. Pravoslav kilsəsi. Katolik kilsəsi.

KİM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

əvəz.
Cümlede sual menasında işlenib, insan adlarını ve insan tesevvürü
veren varlıqlarrn adlarınr evez edir; hansı adam. Kim gəlib? O sözü kim dedi? Bu gün kim növbə çəkəcək?
Uşaq mənimdir, baba, dəxli nədir sizlərə? Kim sizi qəyyum edib hökm edəsiz bizlərə? M.Ə.Sabir.
İki ve daha artıq cümleni qarşılaşdırdıq-
da bölgü bildirmek üçün işledilir. Kim ölə,
kim qala. (Ata. sözü). [Zinyet xanım:] Nə
bilmək olar kim öləcək, kim qalacaq. N.Ve-
zirov. Görüşən, ayrılan kim, vidalaşan kim.
Mir Celal.
İnkarlıq bildiren fellerle işlenib, "heç kes" sözünü evez edir. Kim duymamış ilıq səhərlərin dadını? R.Rza.
"Her kes" sözünü evez edir. Kim baxar-sa kəc bir gün belə; Şərəfsiz olacaq ömrü-nün sonu. M.Rahim. Xıdırlı kəndində bir qay-da var. Gecə əvvəlcə kimin qapısını döysən, gərək orada gecələyəsən. S.Rehman.
"Adam", "tanış", "qohum", "dost" me-nalarında işlenib, inkar feli cümlelerde tes-diq, tesdiq feli cümlelerde inkar mezmunu yaradır. Burada sənin kimin var? Onun kimi yoxdur?
Yazıq bir qızam, kimim vardır?
M.S.Ordubadi.
Cümlede müeyyen şexsler haqqrnda
eyham ve işare mezmunu ifade edir (esasen
cemde işledilir). ["Molla Nesreddin"]
erməni-müsəlman qırğınının kimlər tərəfin-
dən və nə üçün yaradıldığını ifşa etməkdə
böyük rol oynamışdır. M.İbrahimov.
Kimlərdənsən kimlərdəndir ve s.
şeklinde
"hansı nesildensen" ("nesilden-
dir"), "qohumların (qohumları) kimdir" ve s.
menalarında sual meqamında işledilir. Ay
bala, kimlərdənsən? Qız kimlərdəndir?
0 Heç kim
heç kes, heç kimse. Küçə-lərdə heç kim gözə dəymirdi. M.Hüseyn. Hər kim
her kes. Hər kim bu kəndə təzə gəlmiş olsaydı, iki məhəllənin bir-birindən seçilmədiyini görərdi. N.Nerimanov. Kim bilsin (bilə bilir)
"heç kes" menasrnda ara söz kimi işledilir. [Memmed:] Arvad, ölüm ki var yuxu kimi bir şeydir, kim bilir, bəlkə bu gün, sabah düşüb öldüm. "Aşıq Qerib". [Nöker] ancaq təşəxxüs üçün, kim bilsin, hansı yaranalın köhnə paltarını geyinibdir. S.Qenizade. Kim bilir, bəlkə də Mahru onu gözəl və yaraşıqlı bir gənc oldu¬ğu üçün sevirdi. M.S.Ordubadi. Kim ki
o şexs ki, o adam ki. Kim ki insanı sevər aşiqi-hürriyyət olur; Bəli, hürriyyət olan yerdə də insanlıq olur. M.Ə.Sabir. Kim ki zəhmət çək-mədən, havayı yeyib, onun-bunun əməyilə dolanır, nəinki öz xalqının, öz vətəninin qa-nını soran bir tüfeylidir, həm də bütün bəşə-riyyətə zərər vurur. M.İbrahimov. Kim ki-mədir!
herc-merclikdir, qarışıqlıqdır, do-laşıqlıqdır, özbaşınalıqdır. [Atasının dostu:] Bəlkə bir növlə dükanımızı əldə saxlayaq. Kim kimədir? Qantemir.

KİM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

klas. Bax ki. Xoş ol kəsə kim; Vel dolanıb, dağda çobandır; Asudə hamandır.
M.Ə.Sabir.

KİMİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

qoş.
Benzetme ve müqayise bil-dirir. ürəyi nanə yarpağı kimi əsir.
[Sultan bey:] Mən bəy balası kimi qızımı arşın mal satana verəcəyəm? ü.Hacıbeyov. Sanki göy-lərdə uçan quş kimiyəm; Sanki yerdən uçu-rulmuş kimiyəm. M.Müşfiq.
Ani zaman bildirir. Məktubu alan kimi gəl.
[Əsger:] Gözüm səni görən kimi qəlbim sevindiyimdən çırpınmağa başladı. ü.Hacı-beyov. Qız gözünü açan kimi yan-yörəsinə baxdı. M.İbrahimov. Səni görən kimi, a şi-rin üzlüm; Nədən tuti dilim mənim lal olur? M.Rahim.
Yer, ya zaman heddini bildirir
..qeder,
..dek. Evə kimi biryerdə getdik.
Rəsul bir saata kimi pinəçi dükanının qabağında du-rub pinəçilərə baxdı. "Aşıq Qerib". Fəraqdən gecələr yatmaram sabaha kimi.. X.Natevan. [Fatma xanım:]
.Mən bu gecə sabaha kimi can vermişəm. N.Vezirov.

KİMİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

əvəz. Bezisi, kimisi (adeten iki ve ya bir neçe cümle qarşılaşdırıldıqda bölgü bildirmek üçün işlenir). Kimi xörək yeyir, kimi içir, kimi qəlyan, ya çubuq çəkir. Ə.Haq-verdiyev. Kimi corab gətirdi; Kimi əlcək yetirdi. M.Rahim. Kiminin rüşvətxorluğu, qohumbazlığı, kiminin xəsisliyi, bəzisinin nadanlığı tənqid olunurdu. Mir Celal.

KİMİCƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

dan. bax kimi
On ikicə sinni qızın var tamam; Oz nəvəm Əsmər kimicə, vəssalam. Ə.Nezmi.

KİMİSİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax kimi
Hərə bu səsi bir cür qarşıladı; kimisi polis müdirinə yumruq gös-tərir, kimisi barmağı ilə hədələyir, kimisi ağacla qorxudur, kimisi gülür, kimisi də "kəs səsini!"
deyə bağırırdı. M.S.Ordu-badi. Kimisi səngər qazır; Kimisi məktub yazır. B.Vahabzade.

KİM-KİMSƏ(NƏ) : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Yaxın adam, dost-
aşna, qohum, qohum-eqreba. Mənim səndən özgə yoxdur bir kəsim; Yüz kimin-kimsənən o ki var sənin. Q.Zakir. Yəqin Həpir ağıllanıb, kamil adam olub, bir də ki,
. şəhərdə kim-kimsəsi yoxdur. Mir Celal.

KİMOQRAF : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[yun. kyma
dalğa ve grap-ho
yazrram]
Müxtelif fizioloji prosesle-rin qrafik qeydi üçün cihaz.
Eksperimental fonetikada: ses eyrisini qeyd eden cihaz.

KİMONO : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[yap.]
Yaponlarda xalat şek-linde milli kişi ve qadın geyimi.
Qolu xüsusi şekilde biçilmiş qadın pal-tarı.

KİMSƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

əvəz. Melum olmayan şexs, adam. Səxavət olmayan kəsdə şücaət feli nadirdir; Kərəmsiz kimsəni hər yerdə gör-düm, bihünər gördüm. M.V.Vidadi. Vaqif, bir kimsə ki bizdən yaşına; Yəqin bil ki, bizlən olmaz aşina. M.P.Vaqif.
Heç kim, heç kes, heç bir adam, heç biri. Kimsə onun qabağına çıxa bilməz. Kim-səyə boyun əyməz. Kimsə gəlmədi. Kimsəni görmədim.
Bəs ki verməz yuxu göz açma-ğa fürsət kimsəyə; Sübh gün şənilə hər gün çeşmi-bidar axtarır. Qövsi. Kimsə bilməz ki, neçə yardən oldum məyus. S.Ə.Şirvani. Həyətdə kimsə yoxdu. S.Hüseyn.
Kimsədən şeklinde
heç kimden, heç kesden, heç bir adamdan. Kimsədən minnət götürməz.
Kim olduğumuzu yəqin ki, kim-sədən soruşmadan bilirlər. M.İbrahimov.

KİMSƏNƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

əvəz. köhn. Bir adam, bir kes, kimse, bir şexs. Yetişməz dadına heç bir kimsənə; Qalarsan naəlac, naçar, ağlarsan. M.V.Vidadi. Zalım fələk xub susayıb qa-nıma; Bir kimsənə yoxdur gələ yanıma.
Q.Zakir.