Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

KÖÇÜRÜLMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Köçürmek"den məch. Ailə bağa köçürüldü. Qız köçürüldü. Tezislər köçürüldü.
B a x keçirilmək. Polad ərizə yazdı ko-mandirinə; Başqa bir hissəyə köçürülməyə.
M.Rahim.

KÖHLƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Harın beslenmiş (at haq-qında). Tövlələrdə köhlən atlar çığırışırmı? F.Köçerli. Volqadan su içmiş köhlən atların; östündə girdablı çaylara cumduq. S.Vurğun. // İs. menasında. Köhləni yəhərləmək. Köh-ləni minmək.
Sən mənim köhlənim, oynaq atımsan. M.Müşfiq. [İlyas:] Tərlan kimi coş-qun məzaclı bir köhləni isə yalnız minicilik sənətkarlığının zirvəsində duran tək-tək adamlar minə bilərdi. Ə.Memmedxanlı.

KÖHLƏNLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Harın beslenmiş atın hal ve keyfiyyeti; harınlıq. Qara oğlan hər söz başında xallı atın köhlənliyini, cinsliyini, yum-şaqlıq və mehribanlığını deyib, özünü öyür və tərifləyirdi. S.Rehimov.

KÖHNƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [fars.]
Uzun müddet işlen-mekden dağılmış, xarab olmuş, yıpranmış, köhnelmiş; nimdaş (yeni ziddi). Köhnə ayaq-qabı. Köhnə palto. Köhnə araba. Köhnə stul.
Pişxidmətlər şüru etdilər Yusif Sərracın köhnə paltarını soyundurmağa və xələti-şahanəni ona geydirməyə. M.F.Axundzade. östünə köhnə bir cecim atılıb; çarvadarlar gün altda yatmışdır. A.Sehhet. Ələsgər dayı özü ilə Kürdüstandan kim bilir hansı zaman-dan qalmış köhnə bir saz gətirmişdi. İ.Əfen-diyev. // çoxdan qalan (saxlanan). Köhnə ça-xır. Köhnə sirkə.
Bundan önce olan, evvelki, sabiq, keç-miş (təzə ziddi). Köhnə direktor. Köhnə rəis. Köhnə sədr.
[Miraxur:] Sən Allah, Mirzə Həbib, de görüm xalq bizim köhnə padşahı-mızın haqqında nə danışır? M.F.Axundzade. Bir bax gör köhnə briqadir yerində nə qur-dalanır? Q.İlkin.
çoxdan qalma, keçmiş, çoxdan işlenen, indiyedek davam eden, keçmişe aid olan, vaxtı keçmiş. Köhnə üsul. Köhnə qayda.
Aşkar şeydir ki, təzə olan yerdə köhnə qa-nunlar gərək pozulsunlar. C.Memmedqulu-zade. Köhnə istibdad düşdü, parladı tərzi-cədid. Ə.Qemküsar. Gənclərimizin köhnə adət və etiqadların təsirinə düşmələrinə dözmək olmaz. Ə.Sadıq.
Qedim, keçmiş dövre aid, eski. Köhnə şəhər divarları. Köhnə bina. Köhnə abidə-lər.
Köhnə Azərbaycanın uzaq bir buca-ğında; Qoca Həsən dayının alçaq koması vardı. R.Rza. Cavad kəndin qabağındakı köh-nə qala yerlərini nəzərdən keçirtdi. Ə.Veli-yev. Səngərdir başdan-başa o köhnə Mədi-nənin; Hər küçəsi, hər tini. B.Vahabzade.
Tecrübeli, qocaman, stajlı, dünyagör-müş, bir işde çox işleyib bişmiş; bişkin. Köh-nə müəllim. Köhnə xanəndə. Köhnə usta.
Düzdür, Bayram kişi özü köhnə ovçu idi. M.Rzaquluzade. // Yaşlı, qoca, yaşca daha böyük. Köhnə kişi. Köhnə qadın.
Bəzi köh-nə yaşlı kişilər və bir para Allah bəndələrin-dən başqa onu sayan, ona həmişəki ehtiramı edən yox idi. Qantemir. [Sultan:] Axırda, cavanlarımıza yumruq dəyəndə də
. bar-bar bağırdılar ki, bəs ay nə bilim, köhnə kadrlar bizim qabağımızı kəsirlər, bizə post vermirlər!.. İ.Hüseynov. // İs. menasrnda (esa-sen cemde işledilir). Köhnələrin fikri.
O köhnələrdən əcəb kim, utanmayıb da, deyir-lər; Gərək bu əsrə görə böylə, böylə adət olaydı! M.Ə.Sabir.
çoxdankı, lap evvelinden, eski. Köhnə şəhərli. Köhnə tanış.
Yox yeni bir dinə yəqi-nim mənim; Köhnə müsəlmanəm, a şirvan-lılar! M.Ə.Sabir. Yarım saatdan sonra neçə nəfər köhnə rəfiqlərlə Şaban daxil oldu. Ə.Haqverdiyev. Sən mənə tanışsan, mən sənə tanış; Bu köhnə dostunu tanı, bənövşə!
M.Dilbazi.
Mürtece, vaxtı keçmiş, indiki dövre
uyğun gelmeyen (yeni ziddi). Köhnə fikir.
Köhnə əqidə.
"Molla Nəsrəddin" çürümüş,
köhnə, yaramaz, üfunət saçan həyat və icti-
mai əlaqələrin hərtərəfli və öldürücü tənqid-
çisidir. M.İbrahimov.
◊ Köhnə hamam köhnə tas
bax əski hamam əski tas ("əski^&#
de). Köhnədən vurub təzədən çıxmaq
hem köhneden,
hem tezeden, her şey haqqında danışmaq.
.Mürşüdoğlu nağıla başlayıb köhnədən vurub təzədən çıxdı. S.Rehimov.
köhnə-köhnə sif. ve zərf Köhne, eski, qedim (çoxluq bildirir). Köhnə-köhnə fikir-lərlə mübarizə aparmaq.
[Şahqulu:] Rəh-mətliyin oğlu, köhnə-köhnə peşəni əldən qoy-mayıb korlayırsan. N.Vezirov.

KÖHNƏÇİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Bax köhnəpərəst.
Köhne paltar ve s. alıb-satan adam; köhnefüruş.

KÖHNƏÇİLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax köhnəpərəstlik.

KÖHNƏDƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax qədimdən.
◊ Köhnədən qalma
keçmiş zamanlardan qalan, çoxdan qalma; köhne, eski, qedim. Əmizadələrimin köhnədən qalma bir qara damı var idi. Orada heç kəs olmurdu. Məh-sul saxlamaq üçün anbar idi. S.S.Axundov.

KÖHNƏFÜRUŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] bax köhnəçi
ci menada.

KÖHNƏ-KÜLTƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax köhnə-kürüş. Bundan qabaq həyətə yolçu-zad gələndə pay verərdim,
. köhnədən-kültədən bağışlardım. Ə.Əbülhesen.

KÖHNƏ-KÜRÜŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. çox köhne, istifade-
ye yaramayan; cındır, dağılmış, cırılmış. Köhnə-kürüş şeyləri təmir etmək. // İs. mena-sında. Köhnə-kürüş satmaq.

KÖHNƏLDİLMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Köhneldilmek"den f.is.

KÖHNƏLDİLMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch. İşledile-işledile
köhne hala getirilmek, xarab edilmek, yıp-radılmaq.

KÖHNƏLƏŞMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Köhneleşmek"den f.is.

KÖHNƏLƏŞMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax köhnəlmək. Palto
köhnələşib. Xalça köhnələşdi.

KÖHNƏLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Köhne şeyin hal ve key-fiyyeti (təzəlik ziddi). Paltarın köhnəliyi. Evin köhnəliyi. // Tarixi köhne olma, keç-mişe aid olma. Məsələnin köhnəliyi.
Dövre, zemaneye uyğun olmayan şey-ler; eskilik, gerilik (yenilik ziddi). Bütün o Şərq köhnəliyi aradan qaldırılmış, onun yerində təzə və təmiz bir bağ salınmışdır. C.Cabbarlı. Bizim evdə köhnəliklə yeniliyin mübarizəsi əsla qurtarası deyildir! S.Rehimov.

KÖHNƏLMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Köhnelmek"den f.is.

KÖHNƏLMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
çox işlenmekden xa-
rab olmaq, yıpranmaq, yararsız hala gelmek. Pencək köhnəlib. Ayaqqabı köhnəldi.
çox qalmaqdan xarab olmaq, tezeliyini, teravetini itirmek, yaramaz olmaq. Yağ (pen-dir) qalıb köhnəlib.
Vaxtı keçmek, debden düşmek, az işlen-mek, az istifade olunmaq, günün teleblerine cavab vermemek, bu gün üçün yaramamaq. çıxarılan nəticələr köhnəlibdir. Ifadələr köh-nəlibdir. Bu məsəl də indi bir çoxları kimi köhnəlmişdir. M.Rzaquluzade.

KÖHNƏLMİŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.sif.
çox işlenmekden xarab olmuş; yıpranmış. Köhnəlmiş papaq. Köhnəlmiş şal. [Hacı Manaf] məhkəməyə gələrkən olduqca köhnəlmiş, yamaqlı bir pal-tar geyərək gəlmişdi. S.Hüseyn. [Qedir] ba-şına köhnəlmiş və hər tərəfini yağ basmış bir meşin şapka qoymuşdu. Ə. Sadıq. Minayə köh-nəlmiş, bir neçə dili də xarab olmuş qarmonu döşünə basıb
. ortalıqda süzürdü. Ə.Əbül-hesen.
çox qalmaqdan xarab olmuş, tezeliyini, teravetini itirmiş. Köhnəlmiş yağ (pendir).
Dövre, zemaneye, bugünkü güne uyğun olmayan; debden düşmüş, indi işlenmeyen. Köhnəlmiş nəzəriyyə. Köhnəlmiş söz (ifadə).

KÖHNƏLTMƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Köhneltmek"denf.is.

KÖHNƏLTMƏK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. İşlede-işlede köhne
hala getirmek, xarab etmek. Pencəyi köhnəlt-mək.

KÖHNƏPƏRƏST : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] Köhnelik te-refdarı, köhne adet ve eneneleri seven, onla-ra riayet eden, onlardan el çekmeyen adam; mühafizekar, cehaletperest.
.Bizim köhnə-pərəstliyimiz və müqəddəslərimiz görürlər ki, biz hər bir qüvvəmizi məhz məktəb açma-ğa sərf eliyirik.. C.Memmedquluzade. Ev və ailə məsələlərində bir qədər köhnəpərəst olan atasını [Züleyxa] bərk narahat edirdi. M.İbra-himov.

KÖHNƏPƏRƏSTLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Köhnelik teref-darı olma, köhne adet ve eneneleri sevme; mühafizekarlıq, cehaletperestlik.

KÖHNƏSAYAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. ve zərf Köhne terz-de, köhne qaydada, köhnede olduğu kimi.

KÖHÜL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Mağara. [Cuma]
.yaş torpaq iyi verən bu qaranlıq köhülün ora-burasını yoxlayaraq, büzüşüb dirsəkləndi. Ə.Əbülhe-sen. □ Köhül kimi məc.
mağara kimi. Yüz-lərcə at ağzını köhül kimi açıb fınxıra-fınxıra Qarabağ atının üzərinə cummuşdu.
M.S.Ordubadi.

KÖK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Bitkilerin torpaq altında olan, suyu soran ve onları qidalı maddelerle qida-landıran yarpaqsız hissesi; rişe. Ot öz kökü üstündə bitər. (Ata. sözü). Biçinçilərdən biri orağını böyük bir qanqalın kökündən endi-rərkən quş balaları "cik-cik" edib
. qalın otlar arasına soxuldular. A.Şaiq. Kökləri kə-silmiş ağaclar gurultu ilə yıxılırdı. H.Seyid-beyli. // Bitkilerin müeyyen meqsed üçün qazılıb çıxarılan yeraltı hissesi. Biyan kökü. Tikan kökü. // Kökümeyveli bitkilerin erzaq kimi işledilen yeraltı hissesi (kartof, soğan ve s.).
Sarı, sarı-qrrmızı, qara rengli kökümey-veli bitkilerden birinin adı; yerkökü. Bazar-dan kök almaq. Kök şirəsi.
Aslan əlinə bir kök alıb xırtıldada-xırtıldada yeməyə baş-ladı. S.Veliyev.
Saçın, dişin ve s.-nin bedenin içinde olan hissesi. Diş kökü. Saçın kökü. // Beden üzvünün bedenle birleşen yeri, dib qismi. Dilin kökü.
məc. Nesil, esil-neseb, menşe. Mənim ki başımın tükləri ömrümdə qıvrım olmamış-dır,
. nəslimizdə, kökümüzdə də olmamışdır. S.Rehimov.
dilç. Sözün önlük ve şekilçileri çıxdıq-dan sonra qalan hissesi. Sözün kökü. Bir kök-dən ibarət sözlər.
riyaz. Müeyyen dereceye qaldırdıqda yeni bir kemiyyet alınan eded. Kvadrat kök.
məc. Əsas sebeb, esas illet. Məsələnin (işin) kökü.
Bu hadisələrin əsas kökü azər-baycanlıları paytaxtdan uzaqlaşdırmaq və Qızıl Arslanı təkləmək məqsədləri üzərində qurulmuşdu. M.S.Ordubadi.
Kökündən şeklinde
1) esla, qetiyyen. [Niyaz:] Belə iş bu küləkdə; Mümkün deyil kökündən. Ə.Əlibeyli; 2) tamamile, yerli-dibli. Həyat kökündən dəyişmişdir.
Mümkün olsa lap kökündən qaldırıb bir zənn ilə; Cümlə mət-buatı viran etməli bundan sora. M.Ə.Sabir.
◊ Kök aparmaq
bax kök salmaq
ci menada. Həqiqət halda da dörd gün davam edən məhkəmə, mühitimizdə az-az təsadüf edilən, amma əsası yaşayışımızın dərinliklə-rinə kök aparan bir işə baxırdı. T.Ş.Simurq. Kök atmaq
1) bitkilerin torpaq altında olan hissesinde kökler emele gelmek; rişelenmek, yayılmaq. Elə bil ki, Dəmirçioğlu yüzillik bir ağac olub yerə kök atmışdı. "Koroğlu"; 2) məc. bir yerde töreyib artmaq. [Derviş:] Canımın bir hissəsi vətənimdə hasil olubsa, o biri ləzzətli, dadlı hissəsi bu dağların ara-larında
. kök atıbdır! A.Divanbeyoğlu. Kök salmaq
1) b a x kök atmaq. Bu körpəcə meynəni qoru hər bir zavaldan; Qoy torpaq-da kök salıb, bərkitsin öz yerini. S.Rüstem; 2) məc. yer tutmaq, möhkemlenmek, möh-kem ve hemişelik yerleşmek. Əl yarası tez gedər; Kök salar dil yarası. (Ata. sözü). Cəlil ağanın
. qəlbində kök salmış qəbih adətləri ona tərk etdirmək mümkün deyildi. İ.Musa-beyov. [Fetullanın] şəhərə yaxın kəndlərdən birində evlənib kök saldığını bilirdim. Mir Celal. Kökü (kökünüz kökləri) kəsilsin!
qarğış, nifrin ifadesi. Onların, görüm, kökləri kəsilsin! Kökü kəsilmək
1) tama-mile yox edilmek, mehv edilmek, puç edil-mek; yox olmaq. Dostların əlilə bir tikan təki; Belə adamların kəsilər kökü. S.Rüstem. [Süleyman:] Bataqlıq qurudulub, yerində meşə zolaqları və tarlalar salındıqdan son-ra qızdırmanın kökü kəsildi. M.Rzaquluzade; 2) telef olmaq, mövcud olmamaq, nesli ke-silmek. Abşeronda çoxdan kökü kəsilmiş canavar, tülkü, çaqqal kimi ziyanverən heyvanlar haradansa peyda olub. M.Rza-quluzade. Kökündən vurmaq
1) dibin-den kesmek, görünmez etmek, yox etmek. Saçını kökündən vurmaq; 2) məc. tutarlı söz demek, keserli cavab vermek. Kökünə çat-maq
esasını, mahiyyetini bilmek, derinden öyrenmek, künhüne varmaq. [Xan:] Axund, çox zehinli uşaqdır.. Hər nə də görür, soru-şub kökünə çatmaq istəyir. çemenzeminli. Kökünü (yer üzündən) kəsmək
tamamile, bir daha töremeyecek şekilde yox etmek, mehv etmek. Yalnız bu yolu davam etdir-məklə zülmün kökünü kəsmək mümkündür. M.S.Ordubadi. Kəssin deyə düşmənin kökünü yer üzündən; Qoymaram korluq çəkə benzin-dən onları mən. R.Rza. Kökünü qazımaq
1)bax kökünü kəsmək. [Hacı Mehdi:] Allah sizin kökünüzü yerdən qazsın. Ə.Haqverdiyev; 2) məc. eleyhine iş görmek, zererine işlemek. özünü dost kimi göstərən çar hökuməti giz-lində xalqın kökünü qazıyırdı. A.Şaiq.