Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

AY-HAY : Azerbaijani Explanatory Dictionary

nida, dan. Kinaye, istehza, narazılıq ve s. ifade edir. Ay-hay, səndən də qorxacağıq!
[Surxay:] Ay-hay, elə biz mədəndə oyun çıxarırıq da.. S.Rehman. Fəhlələrdən biri dedi:
Ay-hay, elə bilir-siniz pəncərə açıqdır? "Kirpi".

AYI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Uzun tüklü, ağır gövdeli, her şey yeyen iri yırtıcı heyvan. Boz ayı. Ağ ayı (ağtüklü, qütb ayısı). Qaiqaz ayısı.
Meşə-nin dərinliklərində qaraqıllı ayılar hərlənir, sərt otlaqlarda canavarlar dolaşırdı. S.Rehimov. □ Ayı potası
ayı balası. Mağara o qədər kiçik idi ki, içindəki iki ayı potası apaçıq görünürdü. A.Şaiq.
məc. dan. Qaba, kobud, yöndemsiz, yontulmamış adam haqqında.
0 Dağ ayısı
b a x ayı
ci menada.

AYIB : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. eyb]
Utanılacaq şey, utan-mağa sebeb olan hal; ar, biabırçılıq. Ayıb iş.
Ayıbsöyləyəninaybınısöylərlər. (Ata. sözü). [Hepir:] Mənə ayıb olar ki, atam bu qoca vaxtında güzəran qeydi çəkə. Mir Celal.
Qüsur, nöqsan, çatışmazlıq. Gərdənin-də, qamətində ayıb yox; Amma nə gözəldir pərişan züliün! M.P.Vaqif. □ Aybı açılmaq
- ifşa olunmaq, qüsur ve nöqsanlarının üstü açılmaq, biabır olmaq. Aybı çölə düşmək
sirr ve nöqsanları camaata melum olmaq, rüsvay olmaq. Aybı gəlmək
b a x aybına gəlmək. Aybı örtülmək
qüsur ve nöq-sanlarının üstü perdelenmek, ayıbları giz-linde qalmaq. Aybına gəlmək
özü üçün nöqsan ve qebahet saymaq, utanmaq, xeca-let çekmek. Aybına kor olmaq
öz ayıb ve nöqsanlarını anlayaraq peşman olmaq, utanmaq, xecalet çekmek. Aybını açmaq
- nöqsan ve qüsurunun üstünü açmaq, ifşa etmek. Aybını örtmək
qüsur ve ayıbları-nın üstünü perdelemek, gizletmek, ört-basdır etmek. Aybını üzünə vurmaq
nöqsanını üzüne deyib utandırmaq. Ayıb saymaq
- nöqsan hesab etmek, nöqsan bilmek, qüsur saymaq. Ayıb tutmaq
nöqsanlı hesab etmek, qüsur bilmek, nöqsanını, qüsurunu göstermek.

AYIBALASI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. məh. Saman qarışdırılmış palçıqdan hazırlanan çiy kerpic. çayın qur-taracağında ayıbalasından tikilmiş bir bina vardı. S.Rehimov. [Əkber] daha qapı-qapı düşüb "ayıbalası"kəsməyəcəkdi. Mir Celal.

AYIBALDIRĞANI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. bot. Baldırğana
oxşar yemlik yabanı bitki. Budaq müxtəlii qanqalları qırar, dəvədabanıları qoparar, ayıbaldırğanlarını doğrayar və silos maşı-nının yanına gətirərdi. Ə.Veliyev.

AYIBLAMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Ayıblamaq"dan i.is.

AYIBLAMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

i. dan. Töhmet etmek, me-zemmetlemek, danlamaq, qınamaq. [Hesen:] Xalq məni ayıblasa da, mən öz hissəmi ayı-rıb satıram. A.Şaiq.

AYIBLANMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch. Töhmet olunmaq, mezemmetlenmek, danlanmaq.

AYIBLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sii. Aybı olan, nöqsanlı, qüsurlu. Ayıblı bir söz danışan yoxdur. M.Hüseyn. // İs. menasında. [Vaqif:] Elə dərd də ora-sındadır: "Oküzün inildəməkdən qarnı qu-ruldar". "Ayıblı aybını bilsəydi, heç dünyada ayıb olardımı?". çemenzeminli.

AYIBSIZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sifi. Nöqsansız, qüsursuz. Ayıb-sız gözəl olmaz. (Ata. sözü).

AYIBSIZLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Nöqsansızlıq, qüsur-suzluq.

AYIDÖŞƏYİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. bot. Meşe altında biten alaq otu; qıjı. Ayıdöşəyi sürətlə, lakin çəpəki inkişafiedən kökümsov gövdəyə və külli miq-darda incə köklərə malik, çoxillik.. bitkilər-dəndir. R.Əliyev

AYIDÜDÜYÜ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. bot. Dağlıq yerlerde biten, gövdesinin içi koğuş bir bitki. Ayıdü-düyündən uşaqlarpartıldaq qayırırlar.

AYIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sii. ve zəri
Bayğınlığı, mestliyi keçmiş, ağlı başında. Insanlar(ın) elə bir vaxtı olur ki, ancaq sərxoş olduğu zaman özünü ayıq hiss edə bilir. M.S.Ordubadi.
Yuxuda olmayan, oyanıq, servaxt. Hamı
yatmışdı, tək mən ayıq idim.
məc. Sayıq, gözüaçıq, ağlı başında,
özünü aldatmayan, ehtiyatlı, sağlam fikirli.
Ayıq adam. Ayıq olmaq. Işlərə ayıq baxmaq.
- Iclas bitdikdən sonra tək-tək yoldaşlarla
söhbət edir və ayıq olmalarını tapşırırdım.
M.S.Ordubadi. Həmişə ayıq olan Araz
yaxınlıqda ayaq səsləri eşidib yerindən dik
atıldı. A.Şaiq. □ Ayıq salmaq
qefletde
olanı ayıltmaq, ayılmasına sebeb olmaq.
Puan Qay çinliləri ayıq salır, onlara edilən
zülmü öz oyunları ilə nümayiş etdirir.
S.S.Axundov. Dəstədən bir nəfiər dilləndi:

Növbətçi görər, siqnal verib almanları ayıq
salar. M.Hüseyn. [Firidun] itləri ayıq sala-
cağından qorxaraq, nəiəsini belə çıxar-
mırdı. M.İbrahimov.

AYIQLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Ayıq adamın halı. Yarı huş və yarı ayıqlıq aləmində ona [Azadiye] elə gəlirdi ki, qurtarmaq bilməyən bir çaydan keçməkdədir. M.İbrahimov. // Sayıqlıq. Bu ayıqlığın qabağında [Cuma] nə qayıra bilərdi. Ə.Əbülhesen.

AYIQ-SAYIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

a x ayıq
cü menada. Ayıq-sayıq dayanmaq.

AYIQULAĞI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. bot. Hemişeyaşıl yarım-kol bitki. Ayıqulağı həmişəyaşıl halda olan yarımkol bitkidir, yerlə sürünən qol-budaqlı gövdəyə malikdir,
. çəhrayı rəngli gözəl, salxım çiçəkləri vardır. R.Əliyev.

AYIQYATAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

fi.sifi. Berk yatmayan, her hansı ses ve ya hereketden yuxudan tez oya-nan. Havva ayıqyatan adam idi. Mir Celal.

AYILMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Ayılmaq"dan i.is. Həkim xəstənin ayılmasını gözlədi. M.Hüseyn.

AYILMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

i.
Yuxudan oyanmaq, yuxu-dan durmaq. Gün dağlara yayıldı; Hər bir yatan ayıldı. A.Sehhet. Xan səsə yuxudan ayıldı. Əvvəl qulaqlarına inanmayıb durdu, yatağının üstə oturdu. çemenzeminli.
Bayğınlığı, serxoşluğu keçmek, özüne gelmek; huşa gelmek, gözlerini açmaq. Sitarə xəyalatdan ayıldı. Yengələr ona gəlin otağında "təlim" verirdilər. çemenzeminli. [Salmanov] çaxır boçkası kimi doldurub qarnını, üç günə ayılmaz. S.Rehman.
məc. Gözü açılmaq, fealiyyete gelmek, herekete gelmek, qeflet yuxusundan ayıl-maq, canlanmaq. Hamı bu on ilin müddə-tində lazımınca ayılıbdır. Ə.Haqverdiyev. çərxin əcəba seyri də min babət olurmuş; Millət ayılıb talibi-hürriyyət olurmuş!
M.Ə.Sabir.

AYILTMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Ayıltmaq"danfi.is.

AYILTMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

Yuxudan oyatmaq, ayıl-mağa, gözlerini açmağa mecbur etmek. Telefionun zəngi biziyuxudan ayıltdı.
Kərim bəy dərhal Güləndamı ayıltdı; qız özünü itirdi. Mir Celal. Səhər yuxusundan ayıldır məni; Sinəmə sığmayan böyük duyğular. S.Vurğun.
özünden getmiş ve ya serxoş adamı özüne getirmek, huşa getirmek. Sərxoşu ayıltmaq. Ozündən getmiş qızı həkim ayıltdı.
məc. Gözünü açmaq, başa salmaq, qef-let yuxusundan oyatmaq; bilmediyi, xatı-rında olmadığı şeyi yadına salmaq. Axırı bir gün atası rəhmətlik hesabdar Gəldiyevi ayıltdı. Mir Celal. [Sonralar] xalqımızı ayılt-maq üçün ziyalıların çalışdığını dərk etməyə başladım.. H.Sarabski. // Ayıq salmaq, duyuq salmaq. Düşməni ayıltmaq olmaz, onlar da güclüdürlər. N.Vezirov.

AYIN-OYUN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. dan.
Evin ehtiyacı üçün bazardan alınan gündelik şeyler, xırda-xırda. [Şahmar bey:] Mən gedirəm Hacı Osmanın yurduna, görüm nə var, nə yox,
. bir az da ayın-oyun gətirim. N.Vezirov. // ümumiy-yetle, xırım-xırda şey. Həmzənin çoxdan söndürülmüş mağazasında, deyəsən, yenə ora-buranı axtaran, ayın-oyun tapıb apa-ranlar vardı. Ə.Əbülhesen. Ibrahim hər gün çıxıb bazara, ayın-oyundan gətirib qarı ilə yeyirdi. (Nağıl).
məc. Menasız, boş söz; cefengiyat. Ayın-oyun danışmaq.

AYIN-ŞAYIN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zəri dan. Arxayın, niga-rançılıqdan uzaq, rahat, asude. [Hacı Baxşeli:] Cəlilin toyunun tədarükündə idim ki, birdən ayın-şayın gəzdiyi yerdə, bax, boynunun burasından
. bir yara çıxdı. C.Memmedquluzade.

AYIOYNADAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. köhn.
Keçmişde ayı oynadıb pul yığmaqla meşğul olan adam.
məc. Mesxereçi, zarafatçı, oyunbaz.