Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

QAÇ-QOV : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax qaçaqaç.

QAÇMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Qaçmaq"dan f.is.

QAÇMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Iti, celd addımlarla get-mek, çox iti getmek; yüyürmek. Hara belə qaçırsan?
Pərinisə hövlnak qaçdı ərinin yanına və bilmədi nə eləsin. C.Memmedqulu-zade. O, tələsikyerindən durub qapıya qaçdı. M.Ibrahimov.
Iş yerinden, hebsden ve s.-den özba-şına getmek, xelveti getmek.
.Iki nəfər dərs-dən qaçıb, oturmuş imişlər çayın kənarında. C.Memmedquluzade. [Ismayıl:] Ay qardaş, Sibirdən qaçmaq ki qeyri-mümkündür. Ə.Haq¬verdiyev. // Salındığı, yaxud saxlandığı yer-den çıxıb getmek, uzaqlaşmaq. Inək tövlədən qaçmışdır.
Icazesiz olaraq qoşulub getmek, evini, ailesini terk edib getmek. Qız bir oğlanla qaçdı.
çekinmek, saqınmaq, uzaqlaşmaq, elaqe saxlamamaq, göze görünmemeye çalışmaq. Pis yoldaşdan qaç. Tanışlardan niyə qaçırsan?
Boyun qaçırmaq, imtina etmek, yaxa qurtarmağa çalışmaq. O, aydın suala cavab verməkdən qaçır. Məsuliyyətdən qaçmaq.
Getmek, yox olmaq, çekinmek. Rəngi qaçmaq. Yuxusu qaçmaq. Ləzzəti qaçmaq.
Saatlarca davam edən qarışıq fikirlər Ibra-him xanı məşğul etdi, əsəbiləşdi, yuxusu ta-mamilə qaçdı. çemenzeminli.
qaça-qaça zərf Qaçaraq, yüyüre-yüyüre, yüyürerek. Qaça-qaça gəlmək.
[Əşref:] Salatının qaça-qaça onlara yaxınlaşdığını görüb susdu. I.Şıxlı.

QADA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Bela, derd, müsibet, felaket. Koroğlu əyilməz yağıya, yada; Mərdin əskik olmaz başından qada. "Koroğlu". Bənd oldu könül bir gülə, səs tutdu mahalı; Guya ki, bu dünyada qan oldu, qada düşdü. C.Cabbarlı.
"Qadası" şeklinde
yalvarış, yaxud ne-vazişli xahiş
xitab bildirir. Qadası, de gö-rüm, axı bu nə əhvalatdır? M.S.Ordubadi. [Mahmud arvadına:] Bu kələyə razısanmı?
.Indi gəl üzündən öpüm, qadası!.. B.Talıblı.
0 Qadan(ı) alım!
yalvarışlı, yaxud ne-vazişli xahiş bildirir. [Şahbaz bey:] Şərəf-nisə, qadan alım, bilirsən ki, əmidostum bu gün nə tufan elədi? M.F.Axundzade. Qadan allam, ey qara göz, sənə bu əda neçindir? S.Ə.Şirvani. Motalpapaq, kürklü bir kişi ko-mandana yaxınlaşaraq dedi:
Qadan alım, komandir, biz ağsaqqallar təvəqqe edirik ki, bizdən də bir neçəmizi özünüz ilə aparasınız. H.Nezerli. Qadam sənə (olsun)!
qarğış ifadesi. Qadası canıma
ezizleme, peres-tiş ifadesi. Başını buladı, gözündən güldü; Güləndə qadası canıma düşdü. Aşıq Əlesger.

QADA-BALA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax qada. Qab sınması el arasında qada-balanın izalə olması məna-sında təfsir olunur. çemenzeminli.

QADAGA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

dan. bax qadağan. Qorxmur-san ovçudan, tülək tərlandan; Məgər yoxdur
sənə qadağa, kəklik! Aşıq Receb. Sevmə, se-vilmək deyil əsrimizdə qadağa. M.Rahim.

QADAĞAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
İcaze verilmeyen, mü-saide edilmeyen şey; adeten xeber kimi iş-lenir: qadağandır
qanunen icaze verilmir, yasaqdır. Kənar adamların daxil olması qa-dağandır. Zalda papiros çəkmək qadağan-dır.
Bir kimsə soruşmur, bu nə fəryadü fə-ğandır? Ceyranı atıb vurma, yasaqdır, qada-ğandır! Ə.Vahid.
Adeten kömekçi feillerle: qadağan et-mək
edilmesine icaze vermemek, qeti su-retde yol vermemek, yasaq etmek. Gülsüm on yaşına çatandan sonra atası ona Şəban ilə görüşməyi qadağan etdi. Ə.Haqverdiyev. □ Qadağan edilmək (olunmaq)
qanunen icaze verilmemek, yol verilmemek, yasaq edilmek. Xiyabani, doktor Ərani və başqa bu kimi mütərəqqi xadimlərin yazıları qadağan olunmuş əsərlər cərgəsində idi. M.İbrahimov.

QADAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Bıçaq, qayçı, kelbetin kimi aletlerin tiyesini canına berkiden bend, ox. Bıçağın qadağı laxlayır.
0 Qadaqda saxlamaq
serbestlik ver-memek, müeyyen hedden kenara çıxmağa qoymamaq. Bu dil ki var, onu bağlamasan, başa bəladır. Gərək onu həmişə qadaqda sax-layasan. S.Rehimov.

QADALI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Belalı, derdli, başıbelalı, mü-sibetli. [Qazan xan:] A üzü qaralı, başı qadalı, xatınları, oğul-uşağı nə deyə dustaq etdin?! M.Rzaquluzade.

QADIN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Cins etibarı ile kişinin eksi; arvad. Qadınlar bayramı. Evdar qadın. Qa-dın həkim.
Ayrım qızı şişman bir qadın idi. Kiçik qumral gözləri, ay kimi yuvarlaq üzü var idi. A.Şaiq. Bir qadın gözündə qəm duy-sam, o dəm; Sanıram ömrümün qürub çağı-dır. M.Araz.

QADINLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Qadına xas olan sifetler, xüsusiyyetler.
.Səninsə qadınlıq haqqındır bəlkə; Məni qısqanırsan çiçəklərə də. M.Araz.
top. Qadınlar. Mədəni qadınlığın tarixi bizim qarşımızda oturan bu gənclərlə başla-nır. M.S.Ordubadi. [Növreste:] İndiyədək iş başında qolçomaqlar dururdular, onlar ha-mısı qadınların və qadınlığın düşməni idilər. Ə.Haqverdiyev.

QADİR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [ər.]
Qüdretli, böyük qüv-vet ve qüdret sahibi olan. Qadir xalqımız öz gələcəyinə inamla baxır. // Bacaran, qabil; qüvvesi, gücü çatan. Hər ikisi şiddətli naxoş olduqlarından hərəkətə qadir deyildilər. M.S.Ordubadi. □ Qadir olmaq
bacarmaq, bir şeyi etmeye qüvvesi ve qüdreti olmaq.
[Ağa Merdan:] Bir az ürəkli olsun, yoxsa mü-rafiə vaxtında qorxuram iqrara qadir olmuya. M.F.Axundzade. Yavaş-yavaş ətrafımdakı şeyləri seçməyə qadir oldum. S.S.Axundov.
din. Yaradan, Allah menasında. □ Qa-diri-mütləq
Allah. Axı Kərəmov özünü qa-diri-mütləq bilirdi.. İ.Əfendiyev.

QADİRLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Bacarma, böyük qüvvet ve qüdret sahibi olma; qüdret, bacarıq.

QAF : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[ər.] Əreb elifbasında () şeklinde yazılan herfin adı.

QAF : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] klas. Əfsanelerde: enqa (Si-murq) adlı mövhumi quşun yaşadığı Qafqaz sıra dağlarından birinin
Elbrusun (Əlbür-zün) qedim adı. Hər quşun olmaz səadətli hümatək kölgəsi; çünki simurqəm, deyirsən, laməkan Qafın qanı? Nesimi. Unqa kimi Qaf olub məkanın; Ləb açmıya bülbüli-pəyamın. Mesihi.

QAFA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Baş. çar zabitlərinin qa-fasında iki şey hökm sürürdü: şəhvət və şə-rab. M.S.Ordubadi. Həkimin olmasa qırxıq qafası; Mərizə faidə verməz dəvası. M.Möcüz. □ Qafa tası
baş kasası, kelle. Uzünüzü Reyxstağın qəbirdən çıxmış bir qafa tası kimi eybəcər xarabasına tutun! R.Rza.

QAFALI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax başlı
ci menada. Hanı məc-lisi-qumarın, rüfəqayi-meyküsarın? Hanı nə-şəyi-xumarın, a qalın qafalı fələ?! M.Ə.Sabir.

QAFASIZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax başsız
ci menada.

QAFİL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [ər.]
Ne edeceyini ve ba-şına ne geleceyini ireliceden düşünmeyib, işini boş tutan; qefletde olan; ehtiyatsız, diq-qetsiz, xebersiz. Qafil xortdan, bu nə xabi-qəflətdir ki, uyubsan! Ə.Haqverdiyev. Bu qa-fil qıza mənim yazığım gəlirdi. M.S.Ordubadi. // İs. menasında. Uzünü güzgüyə qeybətdə ox-şadan qafil; Toxunsa üz-üzə, olmazmı ara yerdə xəcil? Füzuli. Ey qafil, özündən sənin ancaq xəbərin var! M.Ə.Sabir. □ Qafil olmaq
qeflet etmek: ehtiyatsız (diqqetsiz, xebersiz) olmaq, fürseti elden çıxarmaq, ehtimal etmek. Olma qafil, ər kimi tərpən, işin mərdanə tut. Füzuli. Vermişəm sən təki bi-mehrə könül qafil olub; Olmuşam indi yaman yerdə peşiman, əfsus! S.Ə.Şirvani. Dəxi nə deyirsən, sözün nədir, niyə qafil olursan? C.Memmedquluzade.
Ansızın, gözlenilmez, nagahani, qefil. Məni hicriylə bir halə salıb gülüzlü ol dilbər; Ki, yüz yol istərəm çatsın əcəl, qafil ölüm hər an. Heyran xanım.

QAFİLANƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf[ər. qafil ve fars.
..ane] Qafilcesine, qefletde olaraq; diqqetsizlikle, xebersizcesine, ehtiyatsızcasına. Qafilanə hə-rəkət etmək.
Xab et, hələ qafilanə xab et. M.Ə.Sabir. Azacıq tar olursa indi hava; Sevi-nir hər tərəfdə şəbpərələr; Aldanıb qafilanə rəqs eylər. H.Cavid.

QAFİLƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Birlikde yol geden atlı-lar ve s. destesi; karvan. Qafilə bir az irəlilə-yib sağ tərəfə
qala qapısına doğru döndü. çemenzeminli. Fəxrəddinin qafiləsi Araz ça-yından Şimali Azərbaycana keçdiyi zaman onun atının ayaqları altında yüzlərcə qurban kəsildi. M.S.Ordubadi. Qadın və uşaqdan iba-rət olan bu qafilə içərisində yalnız beş kişi var idi. A.Şaiq. // Bir-birinin ardınca geden maşın ve s. destesi; qatar.

QAFİLLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Qeflet etme, qefletde olma, qafil olma; xebersizlik, işin qabağını, dalını düşünmeme, fürseti elden verme. Anası diq-qətlə Ulduzun gözlərinə baxdı və Nərgiz xa-nım yalnız indi öz qafilliyinə heyrət etdi. Ə.Memmedxanlı.

QAFİYƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] ədəb. Şeirde: beytlerin ve ya misraların son söz ve ya seslerinin uy-ğunluğu, hemahengliyi. Bu şerin qafiyələri düz gəlmir.
Demirəm mən sənə şair deyil-sən, var şerin; Vəzni var, qafiyə var, qaliba yox can, Yusif! S.Ə.Şirvani.

QAFİYƏBAZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. qafiye ve fars.
..baz] Şerin mezmununa fikir vermeyib, ancaq qa-fiyeleri güden, qafiyelerin düz gelmesine çox fikir veren şair.

QAFİYƏBAZLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Yalnız qafiye güdüb,
şerin menasına fikir vermeme.