Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

QARANİŞAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. dan. Nişanlısı olan cavan.

QARANQU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. ve sif. "Qaranlıq" sözünün qedimi forması. Saçın qaranqusundan yüzün nuri göründü; Hər qanda şam olursa, ardın-ca sübhdəmdir. Nesimi. Xurşidsiz oldu ruz ta şəb; Oldu başına qaranqu məktəb. Füzuli. Əgərçi yandı könlüm hicr odundan kuyuna, ey məh; Qaranqu gecələrdə şöleyi-ahım dəlil oldu. S.Ə.Şirvani.

QARANQUŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. zool. Haçaquyruqlu, dar, uzun qanadlı, itiuçan köçeri quş. Qaranquş yuvası.
Qaranquşun bədən quruluşu onun çox gözəl uçma qabiliyyətinə uyğun gəlir. "Zoologiya". // məc. İlk müjdeçi, ilk elamet menasında. Baharla birgə onun şux elçiləri
qaranquşlar, sığırçınlar şən nəğmələrlə dəstə-dəstə uçuşub ötüşür. M.Rzaquluzade.

QARANQUŞOTU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. məh. bot. çoxillik ot
bitkisi.

QARANLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. İşıq yoxluğu, baxanda heç bir şey görünmeyen hal; zülmet. Kəndi bürümüş qaranlıq və duman əriyərək dağ-ların ətəyinə, dərələrə çəkilir, hər tərəf işıq-lanmağa başlayırdı. M.Ibrahimov. Nərimanın gözü qaranlıqda asılan qara və uzun vedrəyə sataşdı. Mir Celal. □ Qaranlıq düşmək (çökmək, qovuşmaq)
axşam olmaq, hava qaralmaq. Axşam qaranlıq düşmək üzrə ikən Bakıda çilçıraq yanmağa başladı. S.Rehimov.
.Günəş çoxdan batmış, qaranlıq çökmüşdü. Ə.Memmedxanlı. Qaranlıq etmək (elə-mək)
kölgelendirmek, görünmez hala sal-maq. Get, get, qabağımızı qaranlıq eləmə. S.Rehman.
sif. Işıqdan mehrum, işığı olmayan; işıq-sız, zülmetli. Qaranlıq otaq. Qaranlıq küçə. Qaranlıq gecə.
Qaranlıq yerdə daş atmaz-lar. (Ata. sözü). Içərişəhərdə qaranlıq dar bir dalanda kiçik bir otaq tutub, anamla yox-sul həyat keçirirdik. A.Şaiq. Xanın doqquz ay qaranlıq tövlədə bəslənmiş harın buğasını meydana çıxardılar. M.Rzaquluzade.
sif. məc. Belli olmayan, aydın olmayan, anlaşılmaz. Qaranlıq məsələ. Onun mənası qaranlıq qaldı.
O hansı qaranlıq məsələ-dir? M.S.Ordubadi. // məc. Şübheli, şübhe oyandıran. Onun çox qaranlıq keçmişi vardır.
is. məc. Cehalet, medeniyyetsizlik, me-deni gerilik menasında.
.Bizim qabağımızda dağ kimi duran istibdad, Şərq istibdadı və Şərq qaranlığı idi. C.Memmedquluzade. [Ferhad:] Mən deyirəm ki, camaat qaranlıq-dadır, biz gərək gedib oxuyaq, gələk, əlimizə qələm alaq, onlara nicat yollarını göstərək. Ə.Haqverdiyev. // sif. Cahil, medeniyyetsiz, medeniyyetce geri menasında. Nərimanovun bədii əsərlərində keçmişin qaranlıq mühitin-dən, lənətlə və nifrətlə qarşılanan mənzərələ-rindən söhbət gedir. M.Arif.
0 Qaranlıq quyuya daş atmaq
qeti bir şey bilmeyerek, ferziyye ile meşğul olmaq, texmin etmek, güman etmek.

QARANLIQLAMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

B a x qaranlıq-
laşmaq. [Xudayar bey:]
.Qərəz, keçib, indi hava qaranlıqlayır, mən dəxi kəndə qayıda bilmərəm. C.Memmedquluzade.
Qaranlıq etmek, kölge etmek, kölge-lendirmek.
0 Yaman yerdə qaranlıqladıq
çetin, çıxılmaz, qorxulu veziyyete düşmek me¬nasında. Gülpəri atlını görcək qorxuya düş-dü:
Yaman yerdə qaranlıqladıq,
[dedi] S.S.Axundov.

QARANLIQLANMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax qaranlıqlaş-maq. Axşam saat
da lampalaryanır, üfüq-lər get-gedə qaranlıqlanır. M.S.Ordubadi.

QARANLIQLAŞDIRILMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Qaranlıqlaş-dırılmaq"dan f.is.

QARANLIQLAŞDIRILMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch. Qaran-lıq hala salınmaq, qaranlıq edilmek, işıqsız-laşdırılmaq.

QARANLIQLAŞDIRMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Qaranlıqlaşdır-
maq"dan f.is.

QARANLIQLAŞDIRMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Bir yeri qa-
ranlıq hala salmaq, daha da qaranlıq etmek, işıqsızlaşdırmaq.

QARANLIQLAŞMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Qaranlıqlaşmaq"dan f.is.

QARANLIQLAŞMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Qaranlıq olmaq,
qaranlıq çökmek, axşam olmaq, işıqsızlaş-maq. Artıq hava tamamilə qaranlıqlaşmışdı. M.Ibrahimov. Məsum kişi.. havanın tamam qaranlıqlaşdığını görüb yatağını açdı. Mir Celal. Ayna Sənəm qarıgildən qaranlıqla-şanda qayıtdı. Ə.Memmedxanlı.

QARANT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fr.] Zamin, zemanet veren, zamin olan.

QARAPAÇA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. zool. Keçiye oxşar çöl hey-vanı. Zaqatala qoruğunda sürülərlə maral, cüyür, qarapaça çöldonuzu, habelə çoxlu ayı, canavar, tülkü və başqa heyvanlaryaşayır.
Gecə bir dəstə qarapaça şəhərin sərhədlərinə yanaşdı. Ə.Sadıq.

QARAPAPAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. məh. Qaramala düşen bir növ yoluxucu xestelik.

QARAPAPAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. dan. bax başıpapaqlı. Məgər burada bir qarapapaq yoxdur, qabağa çıxsın?

QARAPÜRƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. bot. Düzenliklerde, esa-sen, nem yerlerde biten bir bitki. Qarapü-rən və ya sirkan
. aran rayonlarında çox geniş yayılmışdır, ən çox nəm yerlərdə bitir. M.Qasımov.

QARARAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. bot. Qış otlaqlarında biten çoxillik yem bitkisi.

QARASAÇ(LI) : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Saçının rengi qara olan. Qarasaç qız. Qarasaç oğlan.
Alagözlü, qarasaçlılar diyarı; Səndə Cabbarın, Seyidin, Nəvvabın, Uzeyirin, Bülbülün; neçə-neçə nəğməkarın; qoç igidin nəğməsi var; nərəsi var. R.Rza.

QARASAQQAL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Orta yaşlı; ne çox cavan, ne çox qoca olan. Bir dəqiqədən sonra qapı açılıb, uzunboylu, qarasaqqal, başının ortası qırxılmış bir adam qapıdapeyda oldu. Ə.Haqverdiyev. // Is. menasında. [Qasım kişi:] Böyük adamsan deyə ayaqlarının al-tında torpaq olmalıyıq biz?! Birini ora buyu-rursan, birin bura buyurursan, birinə ağzın-dan çıxanı deyirsən! Nə ağsaqqal saya salır-san, nə qarasaqqal! I.Melikzade.
Saqqalı qara olan. Qarasaqqal kişi.

QARASAQQIZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Senayede, texnikada ve xalq tebabetinde işlenen saqqızabenzer qara rengli ağac şiresi; qatran, kitre.

QARASAYAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax qaratəhər.

QARASINCA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf Ardınca, dalınca. [Bay-ram:] Kim ilə gap eləyirəm? Tarverdinin qa-rasınca söylənirəm. M.F.Axundzade. Camaat xörək istəyir, müdir də qapının ağzında da-yanıb hər gələnə elan eləyir ki, aşpaz qaçıb, sonra da Umudun qarasınca dişinin dibindən çıxanı deyir. I.Melikzade. Salatın qızardı. Urəyində "Allah abrınızı töksün",
deyə gü-lüşənlərin qarasınca deyindi. I.Şıxlı.

QARASINA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf
Nece geldi, harası geldi, bilerek-bilmeyerek; görmediyi, bilmediyi halda. [Qaraca çoban] gecənin zil qaranlı-ğında o taya qarasına kəmənd atmağa baş-ladı. M.Rzaquluzade.
Dalınca, arxasınca, ünvanına. Nağdalı, yaxud Mehralı atlarını çapıb gedərkən hər dəfə babalarının qarasına başlarını bula-yardılar, çünki hər dəfə babaları qarşısında duyduqları heyrət və sevinci başqa cür ifadə edə bilmirdilər. Ə.Memmedxanlı.