Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

QARILDATMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Qarıldatmaq"dan f.is.

QARILDATMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

icb. Qarıltı sesi çıxart-dırmaq.

QARILIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Qocalıq (qadın haqqında).
Arvadlıq, zövcelik.

QARILTI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Qarğanın çıxardığı ses, qa-rıldaması. [Qarğa] ağacda adam görüb
. elə qarıltı saldı ki, bir-iki dəqiqənin ərzində me-şənin qarğalarını yuvasının başına cəm etdi. S.S.Axundov. Ağacların başına toplaşan qarğaların qarıltısından başqa kəndin süku-tunu heç nə pozmurdu. İ.Şıxlı.

QARIM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. məh.
Alaçığın içine su gir-memek üçün, etrafında qazılan çuxur, arx. Qarım olmasaydı, sel alaçığı basardı.
Müxtelif meqsedler üçün qazılan çuxur.

QARIMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Qarımaq"dan f.is.

QARIMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.
Qocalmaq, qoca yaşlarına çatmaq (bezen "qocalıb-qarımaq" şeklinde işlenir).
.Bu qırx ildə də qarıdıqca onun [Ziba xanımın] qısqanclığı artıbdır. S.Rehimov. Səni sevən cavan olur günbəgün; Qarımaz, qocalmaz, tərtəzə gedər. M.P.Vaqif. Ey dünya, varmıdır səndə yarıyan; Omür sürüb, çox qo-calıb-qarıyan? Aşıq Cüme. // məc. Qocalıb tecrübe qazanmaq.
Suda çox qalmaqdan qırış-qırış olmaq
(deri haqqında).
məh. Ciftleşmek (heyvan haqqında).
0 Qoşa qarıyasan (qarıyasınız)!
erle
arvada, yaxud yenice evlenenlere "birlikde çox yaşayasınız!" menasında xoş arzu bildi-rir. [Zalxa:] Tarverdi, Pərzad ilə qoşa qarı-yasan! çoxlu oğul, qızgörəsən! M.F.Axund-zade. Oğul fikri, qız arzusu, qoşa qarımaq; Xəyalından çıxmayırdı o xoşbaxtların. S.Vurğun.

QARIMIŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.sif.
Qocalmış. Qarımış arvad.
məc. Qocalıb tecrübe qazanmış. Saçı-saqqalı ağarmış, müharibələrdə qarımış gene-rallar bunu artıq hiss etmişlər. M.Hüseyn.

QARIN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Insan ve heyvan bedeninin qara ciyer, mede, bağırsaqlar, dalaq ve s. orqanlar yerleşen hissesi. Qarnı ağrımaq. Qarın boşluğu. Qarnı şişmək.
Eşikağası əllərini yerə dəstək verib qalxdı, arxalığını, çuxasını düzəltdi, yana sürüşmüş xəncərini şişman qarnının üstünə çəkib çıxdı. çemen-zeminli. // dan. Mede menasında. Qarnı po-zulmaq.
Qarın başa bəladır. (Ata. sözü). □ Bir qarın çörəyə möhtac olmaq
çox böyük ehtiyac içinde olmaq, sefalet, yoxsul-luq içinde yaşamaq. [Firidun] bir qarın çö-rəyə möhtac olan kəndlilərin ağır və dözül-məz həyatını təsvir edərdi, hakimlərin ürəyini yumşaldar, mərhəmətə gətirərdi... M.Ibra-himov. Bir qarnı ac, bir qarnı tox
yarı tox, yarı ac, birteher. Qarnı doymamaq
ac qalmaq, aclıq çekmek, doyunca yememek. [Keremeli:]
.çıxıb özgəyə nökər duracağam, hacı çox az muzd verir, bir də qarnım doy-mur. M.F.Axundzade. Qarnını bərkitmək-doyunca yemek, yeyib doymaq. Qarnını do-yuzdurmaq
aclığını ref etmek. Hüsnü-bəyim həm də səxavətli imiş, kasıb-kusuba əl tutarmış, acların qarnını doyuzdurarmış. I.Melikzade.
Ana betni, uşaqlıq. Uşaq əksəriyyətlə ana qarnında doqquz ay qalır.
məc. Iç, batin. Onun qarnındakını heç kim bilmir.
məc. Bir şeyin qarın kimi qabağa çıxmış hissesi. Samovarın qarnı.
0 Qarın (qarnını) otarmaq
onun-bunun qapısında yeyib qarnını doyurmaq, özgesinin süfresini güdmek. Oz evində yeməyib, and içirəm, bir gecə aş; Qarnın otarmaq üçün nəfsini heyvan elədi. S.Ə.Şirvani. Qarın sal-lamaq
1) kökelmek, şişmanlaşmaq. Yedi, yağlandı, qarın saldı qoyuntəkhamı.. S.Ə.Şir-vani; 2) b ax qarın vermək. Qarın vermək (sallamaq)
eyilmek, ortası aşağıya teref meyil etmek; uçulmaq, qopub tökülmek üzre olmaq. Evin divarı qarın veribdir.
Qazma-çılar əyilib quyuya baxdıqdan sonra:
Bu quyu qarın sallayıb, indicə uçacağam, deyir. A.Şaiq. Qarnı ağrımaq məc.
umacağı ol-maq, bir şey temennasında olmaq, üreyinden bir şey keçmek. Doğrudan da, kişinin qarnı ağnyırmış. "Kirpi". Qarnı burnunda
boylu, ikicanlı, hamile; doqquz aylıq hamile. Qarnı qurdlu
qeyri-semimi, qelbiqara, üreyin-dekini gizleyen. Qarnını tüstü ilə doldur-
maq
gülle ile vurmaq (vurub öldürmek). [Heyder bey:] Demirəm çıxın yoldan, doldu-rummu qarnını tüstü ilə? M.F.Axundzade.

QARINAFƏTİR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf dan. Bir qarın çö-reye, gündelik yemeye. Qarınafətir işləmək.
[Sonqulunu] birinci ağası yağlı dillərlə üç il qarınafətir işlədib pul verməmişdi. H.Sarabski.

QARINAGRISI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. dan.
Behane, üzr, yalandan şıltaq, umacaq. Onun qarınağrısı var, qoy sözünü desin.
Əziyyet, ezab. [Kosaoğlu:] A bala, ca-maatın halalca haqqını niyə qarınağrısı ilə verirsən? I.Şıxlı. □ Qarınağrısı olmaq
tenge getirmek, eziyyet vermek.
0 Qarınağrısına salmaq
qorxutmaq, he-delemek (söz ve işle). Uşaqlar, mən bu gecə Səlim bəyin mənzilinə gedəcəyəm, gərək onu qarınağrısına salam. "Qaçaq Nebi".

QARINALTI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Yeheri ve ya qaltağı ber-kitmek üçün atın (eşşeyin, qatırın) qarnı al-tından çekilib bağlanan qayış. Atın qarınal-tısını çəkmək.

QARINAYAQLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. zool. Qarınayaqlılar sinfine mensub olan. Yerdə sürünməklə əla-qədar olaraq, tənək ilbizinin qarın tərəfi pəncə şəklində genişlənmiş əzələli ayaqdan ibarətdir; buna görə də belə ilbizlərə qarın-ayaqlı ilbizlər deyilir. "Zoologiya".

QARINAYAQLILAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

cəm, zool. Molyusk-ların (onurğasız yumşaqbedenli heyvanların) bir sinfi. Yumşaqbədənlilərin bəziləri yastı formada olub, arxalarında qabıq əvəzinə qalxancıq vardır. Bunlar özlərinin geniş alt hissələri ilə sualtı daşlara möhkəmcə yapışır.. Bunlara qarınayaqlılar deyilir. "Sualtı alem".

QARINBAGI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Paltar altından qarın üze-rine bağlanan bağ.

QARINCA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

ax qarışqa. Qarıncalarınyu-vasında iki cür qarınca olur: qanadlı və qa-nadsız. H.Zerdabi. Kəpənəklər uçuşur; Qa-rıncalar qaçışır; Azuqəsin toplayır. H.K.Sanılı. □ Qarınca (yuvası) kimi qaynaşmaq (qay-namaq)
bax qarışqa kimi qaynamaq ("qarışqa"da). Qarınca kimi qaynaşmaqda olan minlərcə adamları bir-bir gözdən ke-çirdi. A.Şaiq. [Nadir] yenə bu ailəyə [fehle¬lere] qoşuldu, onunla bitişdi və onun ayrıl-maz bir hissəsi olaraq, qarınca yuvası kimi qaynayan mədənlərin arasında itib-batdı.
B.Talıblı.

QARINCIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Kiçik qarın.
zool. Cücülerin bedeninin, ayaqlardan geride olan hissesi.

QARINDAŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Qardaş" sözünün qedimi for-ması. Həman doxsan altıncı ildə qarındaşı Süleyman ibni-Əbdülməlik xilafətə əyləşdi. "Derbendname". Ac qarındaşlara infaq edi-lirmi, əmican? M.Ə.Sabir. Sən kimi qardaş öz qarındaşını; Atmayıb, özgə kimsə tutmaya-caq. Şehriyar.

QARINƏNƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Qoca nene; ata, ya ana-nın anası. Birdən xoruzlar hinlərdə banladı, Qarınənə sübh olduğun anladı. A.Sehhet.
ümumiyyetle, qoca arvad, qoca qarı. Deyirlər tapılıb Babək qılıncı; Muştuluq pay-layın, qarı nənələr! M.Araz.
0 Qarınənə qurşağı (örkəni, cecimi)
göy qurşağı, qövsi-qüzeh (Güneş şüalarının yağış damcılarında sınması neticesinde göyde görünen qövs şeklinde elvan qurşaq).

QARIN-QARINA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf Döş-döşe, lap ya-naşı.

QARINQULU : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. ve is. Qarnına qul olan, qarnına heddinden artıq qulluq eden, çox-yeyen; doymaz, yeyimcil. Qarınqulu adam.
Qarınqulu yeməkdə qoçaq olar, köməkdə na-çaq. (Ata. sözü). Var idi bir qarınqulu abid. S.Ə.Şirvani. Bu oğlanın yaman qarınqulu olduğunu bütün yoldaşları bilirdi. Ə.Əbül-hesen.

QARINQULULUQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Qarınqulu, yeyim-cil, doymaz adamın hal ve sifeti, daima ye-mek ardınca düşme; yeyimcillik. [Koxa:] Düzü bu yaşa çatmışam,
dedi,
heç qarın-qululuq eləməmişəm. S.Rehimov.

QARINLI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Qarnı böyük, yekeqarın, şişman. Qarınlı adam. Qarınlı at.
Ağayar ucaboylu, sifətcə çox yapışıqlı, yaşı təzəcə qırxı ötmüş qarınlı bir kişi idi. Ə.Əbülhesen.
dan. çoxyeyen, qarın düşkünü. Qarınlı uşaq. O, yaman qarınlı adamdır.
məc. Alçaq ve enli; böyürleri qabarıq, şişman şey haqqında. Qarınlı şüşə. Qarınlı samovar.

QARIŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Açıq elin baş barmağı ucundan çeçele barmağın ucuna qeder olan mesafe (ölçü kimi işlenir). □ Bir qarış
çox kiçik. Bir qarış boyu var.
Haram oldu bizə bir qarış torpaq. Q.Zakir. [Bir sümük:] Mən daşlar altında bir tarix daşam; Min dəfə daşlara dəyən bir başam; Yataram bir qarış torpaq xanada. M.Araz.

QARIŞ-BULAŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. dan. Qarışıq, seliqesiz, tertibsiz, nizamsız. [Memmedeli:] Bu ev çox qarış-bulaşdır. N.Vezirov.