Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

AZADFİKİRLİ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Azad düşünen, müs-teqil düşünen. Doktor hələ çar zamanı Rusi-yadan Təbrizə və oradan da Tehrana müha-cirət etmiş azadfikirli həkim idi. M.Ibrahimov.

AZADFİKİRLİLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Azad düşünen, müsteqil düşünen adamın dünya görüşü, mesleki. Intibah dövründə görkəmli alimlər, filosoflar, yazıçılar azadfikirlilik mövqeyin-dən çıxış etmişlər.

AZADXAH : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[fars.] b a x azadixah. Başqa bir azadxahı həbsxanada o qədər döydülər ki, oradaca öldü. P.Makulu.

AZADXAHLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Azadlıq isteme, hürriy-yetperverlik. [Hücre sahibi:] Bu, azadxah-lıq naminə yaraşan iş deyil. P.Makulu.

AZAD(İ)XAH : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. [fars.] köhn. Azadlıq isteyen, azadlıq yolunda mübarize eden; hürriyyetçi. Mirzə Yusif xan keçən məktu-bunda müxtəsər olaraq yazmışdı ki, azadi-xah şahzadə Cəlaləddin Mirzə hal-hazırda xəstədir. M.F.Axundzade. Şücaüddövlə məlunun əsrində Təbrizdə rus hökuməti [Siqeti-Islamı] qeyri bir neçə azadixah mücahidlər ilə bir yerdə dar ağacından asdırıb edam etdirdi. C.Memmedquluzade. Belə bir vəziyyətdə ölkənin azadixah və demokratik düşüncəli adamları oturub gözləyə bilməzdi. M.Ibrahimov.

AZADİYYƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[fars. azad ve ər.
..iyyet] bax azadlıq
ci menada. Sənin torpağın xarabdır və əhlin nadandır və sivilizasioni-cahandan bixəbərdir və azadiyyətdən məh-rumdur. M.F.Axundzade. [Rzaqulu xan] kəndlilər içində azadiyyət sözləri danışdığı üçün başqa kənd sahibləri tərəfindən mən-fur sayılırdı. M.S.Ordubadi.

AZADLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Her hansı bir sinfin, yaxud bütün cemiyyetin ve ya onun üzvlerinin ictimai-siyasi heyatına ve fealiyyetine mane olan sıxıntı ve mehrumiyyetlerin olmadığı hal; müsteqillik. Siyasi azadlıq. Demokratik azadlıq. Azadlıq həsrəti ilə yaşayanlar.
Nədir üzündəki o aydın səhər; Azadlıq, qurtuluş onda gülümsər. S.Vurğun. Azadlıq ağacı şəhid qanıyla suvarılmadıqca bar verməz. Xiyabani.
ümumiyyetle, bir şeyde ya hereketde heç bir mehdudiyyet ve sıxıntının olmaması; serbestlik. Uşaqlara daha çox azadlıq ver-mək lazımdır. Hərəkət azadlığı. Ticarət azadlığı. Insan fəaliyyətinin azadlığı.

AZADLIQSEVƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

AZADLIQSEVƏR sif.
Azadlığı seven, müsteqil olmağa çalışan; istiqlaliyyet uğrunda mübarize eden, hür-riyyetperver. Azadlıqsevən xalqlar.
.Bu gün
. azadlıqsevən bütün xalqlar sülh uğ-runda mübarizə aparır. Z.Xelil.

AZADMAYI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

AZADMAHI is. Cavan qızıl
balıq.

AZADPƏRVƏR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[fars.] b ax azadlıqsevən, azadlıqsevər.

AZADPƏRVƏRLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Azadlıq sevme.
[C.Cabbarlı] doğma xalqının mübarizə tari-xini əfsanə və nağıllarını öyrənməyə, xalqın mənəvi qüdrətini, azadpərvərliyini öz əsər-lərində əks etdirməyə çalışır. M.Arif.

AZALDILMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Azaldılmaq"dan f.is.

AZALDILMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch. Az hala salınmaq, az edilmek, eskildilmek. Xərclər xeyli azal-dılmışdır. Vaxtı azaldılmaq.

AZALMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Azalmaq"dan f.is.

AZALMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Miqdarca, sayca, hecmce ve s. eskilmek, zeiflemek, çekilmek, meh-dudlaşmaq. çayın suyu azaldı. Təhlükə azaldı. Həcmi azalmaq. çəkisi azalmaq. Sürəti azalmaq. Xərci azalmaq.
Yazırsan ki, iştaham azalıb, belə ki, sübh vaxtı bozbaş yeyəndə, axşam azanı deyiləndə kabab yeyi¬rəm. C.Memmedquluzade. Sel get-gedə azalmaqda, şırıltı kəsilməkdə idi. Mir Celal.

AZALTMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Azaltmaq"dan f.is.

AZALTMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f. Əskiltmek, az etmek, ixtisar etmek (miqdarca, sayca, hecmce ve s.). Həcmini azaltmaq. çəkisini azaltmaq. Xərcləri azaltmaq.
[Cuma] lampanın işı-ğını azalt,
dedi. Ə.Əbülhesen.

AZAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Müselmanları namaza çağırmaq üçün azançının seher, günorta ve axşamüstü minareden ucadan oxuduğu tek-bir. Səhəri bir qədər dolaşıb saat
də azan səsi eşitdim, bir qoca kişi
. azan oxu-yurdu. Ə.Haqverdiyev. Məşədi Əhməd hər səhər tezdən evdən çıxar, bir də axşam azanı qayıdardı. S.Hüseyn.

AZANÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. din. Azan oxuyan, azanveren. [Xortdan:] Bəs necə olubdur ki, özünüz üçün bir xoşsövt azançı tapmayırsınız? Ə.Haqverdiyev.

AZANÇILIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. din. Azançı seneti.

AZANVERƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

a x azançı.

AZAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.]
Xestelik, naxoşluq. [Ağakerim xan:]
.Mən heç ömrümdə azar çəkməmişəm, pamazı paltarım olur həmişə qalın.. N.Vezirov. [Hekim:]
.Ciddi müalicə edilsə, ümid var ki, azar rəf olar. Ə.Haqver-diyev. □ Azar gəzmək
yoluxma xesteliyi düşmek, yayılmaq, sirayet etmek. Azar tutmaq
azarlamaq, xestelik tutmaq, xes-telenmek. Azara düşmək
xestelenmek, naxoşlamaq. Azara salmaq
birisini xestelendirmek, azara düşmesine sebeb olmaq. Bir tərəfdən ticarət işlərinin getdikcə dolaşıb zərər gətirməsi, digər tərəfdən də evinin nizamsızlığı Hacı Nəsiri azara salıb mum kimi əridirdi. S.S.Axundov. Azardan qalxmaq
yenice sağalmaq, xestelikden durmaq. Uzun azar dan.
verem.
Əziyyet, ezab. Neyləsin yarın cəfasın çəkməyən aşiq müdam; çünki yar istər həmişə aşiqin azarını. Nesimi. Bəs neyləsin indi bu dili-zar; Gör kimlər ilə çəkərdim azar. X.Natevan. Gülzarda bülbülə tikəndir azar. S.Ə.Şirvani. □ Azar vermək (etmək)
incitmek, eziyyet vermek, narahat etmek. Oz aşiqi-zarinə gül azar etməz. S.Ə.Şirvani. [Yoldaşları Fermana deyirler:] Qardaş, bir qız yolunda özünə bir belə əziyyət, azar ver¬məyin igid sifəti deyil. Ə.Haqverdiyev. Azarını çəkmək
başqasının evezinde eziyyet çekmek, zerer çekmek.
məc. dan. Behane, üreyinden keçen arzu, meqsed. Onun azarını mən yaxşı bili-rəm.
Qədirin Musa kişiyə də, onun dəyir-manına da bərk azarı var idi. I.Əfendiyev. Ancaq [Habil] Bəxti ilə yol yoldaşı olmaq,
. dörd-beş düyəni haradan olsa da tapıb ver-mək və onun azarını üzünə demək istəyirdi. S.Rehimov. // məc. Xasiyyet, tebiet, adet, temayül. Dava eləmək onun azarıdır.
Tükəz-ban xalanın qızlığından bir azarı vardı ki, indiyəcən başından çıxmamışdı. B.Talıblı.
◊ Azarı qalxmaq (tutmaq) məc.
terk etdiyi adete tezeden başlamaq, tezeden pis işe başlamaq.

AZAR-BEZAR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. dan. Her cür azar, xes-telik. Muzdur Məşədi Əsgər iyirmi səkkiz ilin ərzində su ilə od arasında bişib bərki-dikdə əsla azar-bezar bilməzdi. S.M.Qeni-zade. Belə yerdə daha azar-bezar da yaddan çıxar. Mir Celal. □ Azar-bezar gəzmək
b a x azar gəzmək ("azar"da).

AZARGƏZDIRƏN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Xestelik yayıl-masına sebeb olan, xestelik menbeyi olan, mikrobları yayan. Azargəzdirən milçəklər.
sif. məh. Hemişe xeste olan.

AZARXANA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [fars.] köhn. Xestexana. [Hacı Ferec:] Zəhmət olmasa bir yerdə gedək, o bədbəxt oğlunu azarxanadan alıb, aparıb verək anasına, yazıqdır. N.Vezirov.