Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

QAYÇILAMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Qayçılamaq"dan f.is.
QAYçILAMAQf. Qayçı ile kesmek, qayçı ile üzden götürmek; qayçı ile budamaq. Uşa-ğın saçlarını qayçılamaq. Bağban ağacın quru budaqlarını qayçıladı. Qoyunun yununu qayçılamaq.
[Xortdan:] Bunu deyib, öz əli ilə Nəsrəddin şahın bığının qabağını qayçı-ladı. Ə.Haqverdiyev. Yekə bir qayçı alıbpa-paqları qayçılamağa başladım, çünki ustam qalıntüklü papaqları qayçılayanda görmüş-düm. H.Sarabski.

QAYÇILANMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Qayçılanmaq"dan f.is.

QAYÇILANMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

məch. Qayçı ile kesil-mek, vurulmaq, budanmaq. Ağacın budaq-ları qayçılanmalıdır.

QAYÇILATMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Qayçılatmaq"dan f.is.

QAYÇILATMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

icb. Qayçı ile kesdir-
mek, vurdurmaq, budatmaq. Artıq saçı qay-çılatmaq. Meynələri qayçılatmaq.

QAYDA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.]
Nizam, seliqe; bir şe-yin düzgün veziyyeti, nizamda olması. Qay-daya salmaq. Şeyləri qaydada saxlamaq. Qayda yaratmaq. Otaq tam qaydadadır.
Bir şeyin yerine yetirilmesi üçün müey-yen üsullar gösteren qerar ve s. Seçki qay-daları. Daxili intizam qaydaları. Elektrik qüv-vəsindən istifadə qaydaları. Ali məktəblərə qəbul qaydaları. Imla qaydaları. Küçə hərə-kəti qaydaları.
üsul, yol, terz. Məqalə müzakirə qay-dası ilə buraxılır. Bundan sonra yeni qayda ilə işləməli.
[Şahbaz bey:] Gələn il bir özgə qayda ilə paltar geyəcəklər. M.F.Axundzade. □ Bu qayda ilə
bu üsul ile, bu cür. [Memmednesir:]
.Atam öləndə mənə nəsihət edib dedi: "Bala, sən də bacar mənim kimi, dövlətlilərin pullarını çək, ötür içəri". Bu qayda ilə iki ev və dükan sahibi olmuşam. Ə.Haqverdiyev. öz qaydasınca
öz yolu ile. Dünyada hər iş öz qaydasınca gedir. C.Memmedquluzade.
.Yelkəndə oxuyub-çalanlardan başqa heç bir kəs yox idi. Şərab süfrəsi də öz qaydasınca düzəldilmişdi.
M.S.Ordubadi.
Adet, deb. Xumar-xumar baxmaq göz
qaydasıdır; Lalətək qızarmaq üz qaydasıdır.
M.P.Vaqif. // "Qaydadır" şeklinde
adet-
dir, xasiyyetdir. Namərddə qaydadır kəsər
basdığın; Hər kəs hesab çəksin öz arasında.
Aşıq Əlesger.

QAYDA-QANUN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Nizam ve intizam; üsul, qayda. Qayda-qanun qoymaq. Qayda-qanunu pozmaq. Qayda-qanun gözləmək.
[Tahir:] Mənim /ikrimi azdırma, mən cəb-həni demirəm. Oranın öz qayda-qanunu var. M.Hüseyn. // Əvvelceden qebul edilmiş, en-ene halını almış üsul. Lakin insanlara döv-lət və qayda-qanun lazımdır, dövlət isə rəh-bərsiz keçinə bilməz, çünki ədalət və qayda-qanun olmadıqda ruzi yeyən adam ruzi ve-rənin qədir-qiymətini bilməz. "Qabusname".

QAYDALI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

si/. Qaydaya, üsula müvafiq; seliqeli, müntezem, düzgün, yaxşı düzeldil-miş. Qaydalı iş. Qaydalı otaq. Qaydalı hərə-kət. Qaydalı (z.) otur.
Ağcaxanım da oyna-mağa başladı. Bunun oynamağı gözəl və qay-dalı (z.) idi. S.S.Axundov. [Knyaz:] Süleyman bəy, burada mənə qonaqsınız. Mən sizə qay-dalı gürcü naharı verəcəyəm. Ə.Haqverdiyev.

QAYDAMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

[pol., esli türk.] tar.
XVII-XVIII esrlerde polyak mülkedarları eley-hine üsyanda iştirak etmiş ukraynalı kazak.

ci ilde Ukraynada vetendaş mü-haribesi dövründe: müxtelif eksinqilabçı des-telerin esgeri.

QAYDASIZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

si/. Nizamsız, seliqesiz, tertib-siz, pozğun, düzgün olmayan. Qaydasız iş. Qaydasız hərəkət. Qaydasız yeriş.
Təcrü-bədən bilirik ki, məhsulun qaydasız (z.) yı-ğılması
. böyükzərər vurur. Ə.Veliyev.

QAYDASIZLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Qayda ve nizam olma-ması, seliqesizlik, nizamsızlıq, pozğunluq.

QAYƏ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər.] Yüksek meqsed; bir işin, teşebbüsün son meqsedi. [Meherrem] çalış-maq, çarpışmağın zövqünü dadmış, yaşadığı dövr və mühitin qayəsini az-çox anlamışdı. A.Şaiq. Insanlara bəxtiyarlıq, ağgün, səadət! Qayəmiz budur ancaq. O.Sarıvelli. // ümu-miyyetle, meqsed, meram. Niyə qıydın sən o solğun mələkə? Bu vurub-yıxmağının qayəsi nə? Ə.Cavad.

QAYƏSİZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

si/. Heç bir qayesi olmayan, qarşısına heç bir yüksek meqsed qoymayan; meqsedsiz. Qayəsiz, məqsədsiz keçən bir in-san ömrü ona [Kerimxana] bir heyvan həya-tından /ərqli görünmürdü. M.İbrahimov.

QAYƏSİZLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Heç bir qayesi, meqsedi olmama; meqsedsizlik. Əmirxanı qayəsizlik yerdən qopardı; Aqronomluq sənətinə get-mədi daha. S.Vurğun.

QAYƏT : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zər/[ər.] köhn. çox, son derece, nehayet derecede, olduqca. Qayət şərm ilə və ahəstə səs ilə ərz etdilər. M.F.Axundzade. Əvvəl zaman kürreyi-ərzin qabığı qayət na-zik olub. H.Zerdabi. Doğrudan da Aslan qayət qəyur, çalışqan bir uşaq idi. C.Cabbarlı. Tükəzban qayət hirsli olaraq içəri daxil oldu. Nədənsə ovqatı çox təlx idi. B.Talıblı.

QAYĞANAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. çalınıb ve ya bütöv halda yağda bişirilmiş yumurtadan ibaret yemek. Məşədi Imaməli naharı hazırladı və çox sə-liqəli və çox ləzzətli plova və bal qayğana-ğına bizi qonaq elədi. C.Memmedquluzade.

QAYĞI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Birinin rifahı üçün gösterilen diqqet, ya fealiyyet; birinin fikrini çekme, derdine qalma, qeydine qalma. Bilmədim o günün ani nəşəsi; Mənə dərd olacaq ömrüm uzunu; Bəlkə ev qayğısı, övlad nə/əsi; Olmasa indi də duymazdım bunu. M.Araz. // Fikir, endişe, telaş. Hər gün onun [Firidunun] vaxtı min bir qayğı içərisində keçirdi. M.İbrahimov. □ Qayğı göstərmək (çəkmək)
1) birinin rifahı üçün çalışmaq, fikrini çekmek, qey-dine qalmaq. [Hacı Nesir:]
.Mən sənin kimi bir kasıb qızını dilənçilikdən qurtarıb özümə arvad etdim ki, sən də o yaxşılığın əvəzində bu uşağa analıq edib qayğısını çəkəsən, yoxsa onun üçün cəllad olasan? S.S.Axundov; 2) derd çekmek, fikir çekmek. Düşmüşəm dərdinə, çox möhnətü qayğu çəkirəm; Deyə bilməm sənə, amma elə gizli çəkirəm. M.P.Va-qif. Qayğısına qalmaq
bax qayğı göstər-mək
ci menada. Nəsib dayı onun [Zey-nebin] hər dərdini bilmək, qayğısına qalmaq istəyirdi. İ.Şıxlı. // Baxma, qulluq etme, xid-met etme. Qayğı olsa bitkilər yaxşı bitər. // məc. Şefqet, nevaziş. Əminə bir bacı qay-ğısı ilə Əjdərin başındakı sarğıları düzəltdi. S.Rehimov.
Derd, möhnet, fikir, qem. Onun heç bir qayğısı yoxdur.
Hayı/, ömür qısa, arzu geniş-dir; Kim bu qayğı ilə titrəməmişdir. M.Müşfiq.

QAYĞIBİLMƏZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

si/. Derdi, kederi, qay-
ğısı olmayan; xoşbext, mesud. Sən bu sər-bəst göylərin, sərbəstcə yıldızısan; Qayğısız bir ölkənin, qayğıbilməz qızısan! Ə.Cavad.

QAYĞICIL : Azerbaijani Explanatory Dictionary

si/. çox qayğıya qalan, çox qayğıkeş.

QAYĞICILLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Qayğıkeşlik, qeydkeşlik.

QAYĞIKEŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. Qayğı çeken, qayğı gös-teren, qayğıya qalan. Əli dayandı, sifətinə qayğıkeş bir görkəm verdi. I.Şıxlı. Fədakar, qayğıkeş bağbanı varsa; Bir gülü solsa da, min gül bitirər. Şehriyar.

QAYĞIKEŞLİK : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Qayğı çekme, qeyde
qalma, qeydkeşlik. Qonaq sərxoş olduqdan sonra getmək istəsə, bir-iki dəfə qalmasını xahiş et, qayğıkeşlik göstər, qoyma getsin, üçüncü dəfə icazə ver getsin. "Qabusname".

QAYĞILI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Qayğısı olan, qayğı çeken. Qayğılı ana.
Qayğılıya söhbət haramdır. (Ata. sözü). // Qayğıkeş. Sevən həm qayğılı, həm də qayğısız; Sevin
səninkidir bu boyda aləm. M.Araz.
Qemli, kederli, qüsseli, fikirli. Səfasız sufi daim qayğuludur. Nesimi. Saqiya, cam tut ol aşiqə, kim qayğuludur; Qayğu çəkmək nə üçün, cam ilə aləm doludur. Füzuli. Qəm-lidir günlərimiz, qayğuludur; Dərd ilə həp dirliyimiz doludur. A.Sehhet.

QAYĞISIZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Fikri, qayğısı olmayan, heç bir şeyin fikrini, qeydini çekmeyen; fi-kirsiz, laqeyd. [Kerim xan] Tehranın boşal-mış küçələrinə tamaşa edir, qayğısız bir adam kimi yavaş-yavaş yeriyirdi. M.Ibrahimov.
Qemsiz, kedersiz, derdsiz. Qayğısız adam heç kəsin dərdini çəkməz.
Bu qayğısız (z.) yaşamağı, əlqərəz; Bir şey ilə etmək olarmı əvəz? A.Sehhet. [Beypolad:] Qayğısız bir həyatı, əcəba, hansı qız istəməz? H.Cavid. Qüdrət bu sözləri də adəti üzrə qayğısız bir təbəssümlə qarşıladı. M.Hüseyn.
Himayesiz, kimsesiz, baxımsız. övlad özü də qayğısız qaldığını güman etməməlidir. S.Rehimov.

QAYĞISIZCA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

zərf Qayğısız, fikirsiz; la-qeyd suretde. Qayğısızca ətrafa göz gəzdir-mək.