Multilingual Turkish Dictionary Azerbaijani Explanatory Dictionary

QAYĞISIZLIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Heyatda her şeye qay-ğısız münasibet; laqeydlik, qeydsizlik. Bütün o qayğısızlıq pərdəsi altında sevən qız qəlbi nə qədər böyük və fədakar bir məhəbbət əziz-ləyib bəsləmişdir. Ə.Memmedxanlı.

QAYIDAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

f.sif. xüs. Geri dönen, inikas eden. Qayıdan tənlik (riyaz.). Qayıdan şüa.
Nədir günahınız, açıq danışın; Ustümə qa-yıdan yazılarım, siz! Hansı bir naşının, bir ağlı çaşın; Ələk baxışından keçməmisiniz?! M.Araz.
QAYIDIŞf.is. Qayıtmaq işi. [Konduktor:]
Müharibə vaxtı Bakıya gəlməmişsiniz? [Ne-riman:] Ilk qayıdışımdır. Mir Celal. Gördü-lər qayıdıb Qafur döyüşdən;
.Gördüləryol-lar da çən-duman deyil; Bu toylu-düyünlü qayıdış üçün; Yollarpərişan deyil. N.Kese-menli.
0 Qayıdış növ qram.
işin iş gören üze-rinde icra olunduğunu bildiren feil növü. Du-man çəkildi.

QAYIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Su neqliyyat vasitesi. Mo-torlu qayıq. Yelkənli qayıq. Balıqçı qayığı. Qayıqda gəzmək.
Qayıqlar, gəmilər üzür yanaşı; Sallanan bayraqlar əks edir suya. S.Vurğun. Tapdıqpaltarlarını kiçik qayıqda qoyub suya girdi. Ə.Əbülhesen.
Herb gemilerinin bezi növlerinin adı. Sualtı qayıq. Keşik qayığı.

QAYIQÇI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Qayıq işleden, qayıqda kürek çekerek qayığı süren adam. Qayıqçı bizi çayın o tayına keçirdi.
.Bizə öz adamımız olan yaxşı qayıqçı lazımdır. A.Şaiq. Qayıqçını səs-lədi:
Tez motoru işə sal. M.Seyidzade.

QAYIQÇILIQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Qayıq sürmek peşesi, qayıqçı seneti.

QAYIM : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif. köhn.
Uca, berk, zil. Molla Ibrahim Xəlil bu halət ilə görməkdən vəch edib, qayım sövt ilə çığırırdı. M.F.Axundzade.
Berk, möhkem, ağır, tutarlı. Təzəcə də-yənək alıbsan ələ; Qayım tut ki, nagah düşər, ağlarsan. M.V.Vidadi. [Vezir:] Əlbəttə, sa-bah ona bundan qayım sözlər deyəcəyəm. M.F.Axundzade. Odabaşı əlini ölçə-ölçə qa-yım səs ilə başladı:
A kişi, sən allah, zara-fat eləmə.. C.Memmedquluzade.
Simic, xesis, berk. [Zalxa:] Niyə qayım olmayım, səndən mən nə xeyir görmüşəm? M.F.Axundzade.
qayım-qayım zərf məh. Berk-berk, möh-kem. Mənim kimi bir sirdaşın yanında; Qa-yım-qayım sarınmağın nədəndir? M.P.Vaqif.

QAYIN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Ər ve ya arvadın qardaşı. Hüm-mət, Tağı əminin xalası oğlu və həm də qaynı idi. S.S.Axundov. [Yaxşı:] Qaynım dünən araba ilə şəhərə gedib. C.Cabbarlı.

QAYIN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

QAYINAĞACI is. bax ağca-
qayın.

QAYIN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. [ər. ğayın] Əreb elifbasında işaresi ile yazılan herfin adı.

QAYINANA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Ər ve ya arvadın anası. Sona xala gözəl bir gəlin qayınanası oldu. S.S.Axundov. Qayınanalarınıza çox da üz verməyin, evinizə pərxaşlıq salar. Qantemir. Qayınanasının ona ürək-dirək verməsinə bax-mayaraq, Durna qərarsız oldu. İ.Əfendiyev.

QAYINARVADI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Qayının arvadı.

QAYINATA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Ər ve ya arvadın atası. Ha-man axşam ki, Vəliqulu anası ilə sözə gəldi, çıxıb üz qoydu düz qayınatası Xudayar bəy-gilə. C.Memmedquluzade. Bir tərə/dən əri, o biri tərə/dən də qayınatası bütün acıqlarını Gülyazdan çıxmağa başladılar. M.Hüseyn.

QAYINXATINI : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. Qayınarvadı. Bu dar-
vazanın ixtiyarı Əminənin böyük dul qayın-xatınısı Dürdanə xanımda idi. Ə.Əbülhesen.

QAYIRMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Qayırmaq"dan f.is.
si/. Saxta, uydurma, qondarma.
.Sədr və katibin imzaları da qayırma və uydurma imzalardır. M.S.Ordubadi. // Süni. Qayırma diş.
.Balaca bir binada bomba hazırlandı-ğını göstərən alət və hissələr və bir qayırma saqqal tapdılar. P.Makulu.
...qayırma. Bezi isimlere qoşularaq, ismin ifade etdiyi şeyin istehsalı ile elaqedar olan mürekkeb sözler düzeldilir; mes.: maşınqa-yırma, dezgahqayırma ve s.

QAYIRMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

Emal etmek, hazırlamaq, istehsal etmek. Bu /abrikdə mebel qayırırlar. Süddən pendir qayırırlar. Usta güzgü qayı-rır.
Şərh edir gah süd qayırmağı; Ki qatıq-dan belə çəkin yağı. S.Ə.Şirvani.
Bina etmek, qurmaq, tikmek. [Mehem-medeli:] Elə artıq hesab deyil, ağa... Təndir-xana uçmuşdu, onu qayırmışam. N.Vezirov. // Düzeltmek, teşkil etmek. [Mestan beyin] özünə hər tərə/dən təzyiq etdilər və axırda da evini alıb, klub qayırdılar. B.Talıblı.
Hazırlamaq, düzeltmek, qurmaq. [Bay-ram:] çox yaxşı, əgər mən bir hiylə qayıram ki, Tarverdi aradan çıxa, sən azad qalasan, ona razısanmı? M.F.Axundzade. [Şahnise:] Ay uşaq, cəld bir ocaq qayırın, qəhvə içək,
dedi. çemenzeminli.
Temir etmek, eyer-eskiyini, çatışma-yan yerlerini düzeltmek. Damın axan yerini qayırmaq.
İş görmek, bir işle meşğul olmaq. Orada nə qayırırsan? Bu vaxta qədər evdə nə qayı¬rırdın? // Etmek, bacarmaq, elinden gelmek. Camaatın qabağında Fərhad bəy nə qayıra bilər? Qantemir. Bu ayıqlığın qabağında [Cuma] nə qayıra bilərdi? Ə.Əbülhesen.

QAYIRTDIRMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Qayırtdırmaq"dan /.is.

QAYIRTDIRMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

icb. Başqasına qayırt-maq, düzeltdirmek, yaxud temir etdirmek. Evin damını qayırtdırmaq. Ayaqqabını qa-yırtdırmağa vermək.

QAYIRTMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Qayırmaq"dan icb.

QAYIŞ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is.
Bele bağlamaq, yaxud bir şeyi sarıyıb bağlamaq üçün zolaq şeklinde kesil-miş dar uzun deri ve s.; kemer. çamadan qayışı. Yəhər qayışı. Mə/rəş qayışları. çanta qayışı.
Əksərən
. cibli köynəkgeyərək, be-lini qayışla bərkitmiş kişilər arabanın yan tərə/inə dolmuş(du). M.İbrahimov. Allahyar kəhərin qoltuqaltısını yoxladı, qarın qayışını çəkib bərkitdi. İ.Şıxlı. // ülgüc itilemek üçün ensiz uzun deri.
tex. Hereketi bir tekerden o birine neql etmek üçün baş-başa tikilmiş uzun deri, möh-kem brezent ve s. zolağı. Intiqal qayışı.
Döyünən, çırpınan qayışlı çarxlar; Sapsarı su axan xırdaca arxlar.. S.Vurğun.
◊ Qayış kimi
1) çox berk, çox sert; 2) qoparılmaz, qopmaz.

QAYIŞBALDIR : Azerbaijani Explanatory Dictionary

si/. ve is. dan.
Arıq, qıç-ları nazik, lakin çox qüvvetli ve yapışdığı şeyden ayırmaq mümkün olmayan (adam). Qayışbaldır adam.
Əfsanelerde: insan ve ya heyvana ya-pışdıqda ondan ayrılmayan mövhum bir vü-cud. Axırda qayışbaldırlar şallaq çəkib onları öldürdülər. (Nağıl).

QAYIŞQIRAN : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. məh. bot. çox möhkem ve qırılmaz kökleri olan bir ot.

QAYIŞQURD : Azerbaijani Explanatory Dictionary

is. zool. Balıqların beden boşluğunda parazitlik eden lentşekilli qurd.

QAYITMA : Azerbaijani Explanatory Dictionary

"Qayıtmaq"dan /.is.

QAYITMAQ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

Getdiyi yoldan ve ya yer-den geriye, evvelki yerine dönmek. O get-diyiyerdən qayıtdı. Sə/ərdən qayıtmaq. Geri qayıtmaq.
[Almaz:] Yoldaşlar, mən özüm bu kənddənəm. Getmişəm, oxumuşam, yenə də qayıdıb bu kəndə, sizin aranıza gəlmişəm. C.Cabbarlı. [Xudayar bey:] Qərəz, keçib, indi hava qaranlıqlayır, mən dəxi kəndə qayıda bilmərəm. C.Memmedquluzade. Gülnaz
kabab gətirdi, süfrəyə qoyub qayıtmaq istədi. M.Ibrahimov. □ Qayıdan baş
qayıdanda, geri dönende. [Namaz:] Ağa, pristav səhər buradan Xocabəhmənliyə adlayıb və deyib-dir ki, qayıdan baş Cahangir ağa ilə görü-şəcəyəm. Ə.Haqverdiyev.
Dönmek, yeniden gelmek, yeniden baş-lamaq, yeniden müraciet etmek. Köhnə işinə qayıtmaq. Əvvəlki fikrinə qayıtmaq. Bu möv-zuya sonra yenə qayıdacağıq.
Yeniden meydana gelmek, zahir olmaq, tezelenmek, berpa olmaq. Qüvvəm özümə qayıtdı. Xəstəliyi qayıtdı.
"Qayıdıb" şeklinde
1) dönüb, döne-rek, üzünü çevirerek; 2) cavab olaraq. Qa-yıdıb dedim.
Qanunu əyəndə; onun ziyanı; Qayıdıb özünə dəyəcəkyenə... B.Vahabzade. Salatın qayıdıb dəyəyə girdi. I.Şıxlı.

QAYITMAZ : Azerbaijani Explanatory Dictionary

sif.
Dönmez, möhkem. Sey-
rəltməyə xiyabanda; Qayıtmaz əllər yaraşır; Alanın kökün kəsməyə; Toxalar, bellər yara-şır. Aşıq Əli.
Qayıtmaq mümkün olmayan, geder-gelmez; xeterli, tehlükeli. Qızım, mən qayıt-maz bir evə gedirəm, səni babana kim apar-sın? S.S.Axundov.