Multilingual Turkish Dictionary

تورکجه

تورکجه
ناماز : تورکجه فارسجا - قشقایی

: (ف) نماز، راز و نياز با پروردگار. ناماز ائدمك (namaz edmәk)
نماز خواندن. نامازی (namazı)
آنكه نماز خواند، متديّن و متعبّد

نار : تورکجه فارسجا - قشقایی

: انار، درخت يا ميوة انار. نار آغاجى (nar ağacı)
درخت انار. نار دانا (nar dana) = نار دنگ (nar dәng)
ناردانه، دانه‌هاي خشك ميوة انار. نارَنگ (narәng)
چشم روشني، هديه‌اي كه جهت گشايش يا فتح راه دهند. نارين (narın) = نارينگ (narıng)
زيبا، لطيف و ظريف.
نامي براي دختران. نارينگ گول (narıng gül)
گل ظريف، گل لطيف و زيبا.
از نامهاي دختران. نارينْج (narınc)
نارنج، درخت يا ميوة نارنج. نارينج-تورونْج (narınc-turunc)
نارنج و ترنج، نام نقشي در قالي. نارينْجى (narıncı)
نارنجي، رنگ زرد متمايل به قرمز

نارينجك : تورکجه فارسجا - قشقایی

(1)
نارنجك، نام اسلحة آتشين و مخرّب

نارينجَك : تورکجه فارسجا - قشقایی

(2)
خرچنگ. (فا. كلبيلي)

ناشى : تورکجه فارسجا - قشقایی

: ناشي، نادان. ناشيگرليك (naşıgәrlik) = ناشيليق (naşılıq)
ناشيگري، ناداني، كم تجربگي

ناسّور : تورکجه فارسجا - قشقایی

= ناسير (nasır)
تورّم، عفونت زخم، چرك زخم، مزمن شدن بيماري. ناسّور ائدمك (nassur edmәk)
عود كردن زخم، عفونت كردن و وخيم تر شدن وضعيّت زخم

ناشتا : تورکجه فارسجا - قشقایی

: آنكه صبحانه نخورده. ناشتاليق (naştalıq)
ناشتايي، صبحانه

نات : تورکجه فارسجا - قشقایی

= ناتوْو (natov)
زمين نا هموار و نا صاف.
آدم نا درست، پست و نا بكار. (← نا 1 ، ناتوْو) ناتيم (natım)
گُم، گمنام، ناياب. ناتيم اوْلماق (natım olmaq)
گم شدن، ناياب شدن

ناوار : تورکجه فارسجا - قشقایی

: (ف) نوار

ناواز قالدی : تورکجه فارسجا - قشقایی

: نام آهنگي غم انگيز در موسيقي كه بر اثر كشته شدن فردي به نام «نواز» از طايفة «دوست محمّدلو» شش بلوكي خوانده و نواخته مي‌شود

ناخير : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
هجوم حيوانات، حمله كردن حيوانات.
گله، رمه، رمة حيوانات

انايى : تورکجه فارسجا - قشقایی

: بدون آگاهي، الكي، با نظريّة شخصي و بدون مقايسه اعلام نظر كردن

ناز : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
نام بوته‌اي كه از آن در رنگرزي استفاده كنند.
گل ناز.
ناز، عشوه، ادا و اطوار.
نازنين، زيبا و دل پسند. ناز باليشْت (baz balışt)
ناز بالش، متّكاي نرم. ناز گولو (naz gülü)
گل ناز.
نامي براي دختران. نازلاماق (nazlamaq)
ناز كشيدن، نوازش كردن. نازلانماق (nazlanmaq)
عشوه گري و ناز كردن، ادا و اطوار در آوردن. نازلى (nazlı)
نازدار، آنكه ناز و ادا دارد.
نازنين، زيبا.
نامي براي دختران. نازماق (nazmaq)
ناز كردن. ناز-نازی (naz-nazı)
نازك نارنجي، داراي ناز، نازنين. ناز-و-توْز (naz-o-toz)
ناز و غمزه، عشوه و ناز. نازی (nazı)
نازنين، زيبا. نازيك (nazık)
نازك، ظريف و بي ضخامت.
نازنين، ناز پرورده. نازيكجه (nazıkcә)
نسبتاً نازك. نازيكلاشماق (nazıklaşmaq)
نازك تر شدن. نازيكليق (nazıklıq)
نازكي، نازك بودن. نازيك-نشمي (nazık-nәşmi)
نازك نارنجي، ناز پرورده. نازيك يئر (nazık yer)
موضع نازك بدن، شرمگاه آدمي. نازيلى (nazılı)
نازك نارنجي، نازك دل، زود رنج. نازيم (nazım)
نام نقشي بسيار قديمي در قالي. (انتصاب اين نقش به نقوش درب خانة ناظم‌الدّوله درست نيست.) نازيم آلا تومّان (nazım ala tumman)
نام آهنگي در موسيقي

نبادا : تورکجه فارسجا - قشقایی

: مبادا، نكند كه، هرگز نشود

نبيره : تورکجه فارسجا - قشقایی

: (ف) فرزند زاده، بطن چهارم. (فرزند، نوه، نتيجه، نبيره)

نبَتَر : تورکجه فارسجا - قشقایی

: در قديم به خالهاي مويي كه در بدن اسب يا انسان موجود بوده، گفته مي‌شده است؛ اين خالها اگر در پيشاني اسب بود، آن را مقدس و اگر در زير بغل يا سينه بود، عيب و نامقدّس مي‌دانستند. كار برد اين واژه در قشقايي اصطلاح توهين آميزي است؛ چنانكه گويند
«نبَتَرينه»؛ بعضي معتقدند كه اصل كلمه « نه بتَر» است. (← نه2، نه بتَر)

انْج : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
له و كوبيده، قسمتي از بدن كه كاملاً زخم يا كوبيده شده باشد.
آشفته و درهم. انجار (әcar)
محل آشفتگي، محل آزردگي و كوبيدگي.
اعصاب، رمق و توانايي. انجار كسمك (әncar kәsmәk)
حوصلة كسي را از بين بردن، اصرار كردن و تحت فشار قرار دادن. انجشمك (әncәşmәk)
در هم شدن، در هم پيچيدن، مخلوط شدن.
دعوا كردن.
له و كوبيده شدن. انجه-انجه ائدمك (әncә-әncә edmәk) = انجه‌له‌مك (әncәlәmәk)
آشفته كردن، درهم ريختن، له كردن و كوبيدن.
قطعه قطعه كردن. انجلإل (әncül)
درهم ريخته، آشفته.
خانة درهم ريخته و نا مرتّب.
خل، احمق. انجيده (әncidә)
كوبيده شده، له شده، ريزه ريزه شده. انجير (әncir)
انجير، درخت يا ميوة انجير. (درون ميوة انجير از دانه‌هاي ريز ريز تشكيل شده است.) انجيكه (әncikә)
انجكك، گلابي وحشي. (ميوة اين درخت گويي كوبيده است.)

نجيم : تورکجه فارسجا - قشقایی

: (ع)
محرّف «نجيب» به معني اصيل و شريف.
از نامهاي پسران

اند : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
عدد كم، تعداد انگشت شمار.
اندازه، مقدار. اندَك (әndәk)
اندك، كم، كمي. اندكجه (әndәkcә) = اندكچه (әndәkçә) = انده‌جيك (әndәcik)
اندكي، مقدار كمي. انده (әndә)
اندازة تقريبي، حدودِ، نزديكِ. ظُهر انده سي (نزديك ظهر) بو انده‌يَنچه (تا اين حد) انده‌زه (әndәzә)
اندازه، مقدار. اند-و-وَزم (әnd-o-vәzm)
اندازه و وزن، سنجش، مقايسه

اندي : تورکجه فارسجا - قشقایی

: (ف) اندود، مالش. اندي ائدمك (әndi edmәk)
(ف-تر) اندودن، اندود كردن، ماليدن و كشيدن

اندري : تورکجه فارسجا - قشقایی

: (ف) ناتني (برادر ياخواهر)

نئچّه : تورکجه فارسجا - قشقایی

: چند؟ چند تا؟ نئچّه‌يه (neççәyә)
به چه قيمتي؟ به چه مبلغ؟

نئدمك : تورکجه فارسجا - قشقایی

: صورتي از «نه ائدمك» (چه كار كردن) درد بير اوْلسا، داغ بير اوْلسا چارا وار نئدمك اوْلور يـوز يارايا يـوز داغا؟

نئش : تورکجه فارسجا - قشقایی

= نئشْت (neşt)
دندان نيش.
سخن نيشدار و كنايه آميز. نئشان (neşan)
نشان، علامت. نئشتَر (neştәr)
نشتر، آلت جنگي نوك تيز. (نيش + در = آنچه كه با نيش خود مي‌درد.) نئش وورماق (neş vurmaq)
نيش زدن، گاز گرفتن.
نيش زدن، سخن كنايه آميز گفتن

نئي : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
ني، آلت موسيقي.
درختچه و ساقة گياه ني. نئياب (neyab)
ني قليان كه در آب قرار مي‌گيرد. نئي تنه (ney tәnә)
چيق مخصوص جهت نگهداري بزغاله‌ها.
چوبهاي بلند و ستبر كه براي محافظت چيق و آلاچيق بر زمين كوبيده مي‌شود. نئي چالماق (ney çalmaq)
ني نواختن. نئيچي (neyçi)
ني چي، ني نواز. نئيليك (neylik)
مربوط به ني، ساقة ني كه براي ني موسيقي مناسب باشد