Multilingual Turkish Dictionary

تورکجه

تورکجه
اؤن : تورکجه فارسجا - قشقایی

(1)
بار، دفعه

اوْندا : تورکجه فارسجا - قشقایی

: محرّف كلمة «عمده» به معني مهم و عمده

اوْنلار : تورکجه فارسجا - قشقایی

: آنها، آنان. (← اوْ، اوْور)

اوْنوق : تورکجه فارسجا - قشقایی

: پست، فرومايه، كسي كه از همة مردم روي برگردانده و همه از او متنفّر باشند. (← اؤن، اؤنـوك)

اؤپ : تورکجه فارسجا - قشقایی

: فعل امر از مصدر «اؤپمك» (بوسيدن) اؤپمك (öpmәk)
بوسيدن، ماچ كردن. اؤپمه (öpmә)
عمل بوسيدن.
ماچ مكن، بوسه مزن. اؤپوجوك (öpücük)
بوسة كوچك، بوسة بي‌صدا. اؤپوش (öpüş)
بوسه، ماچ. اؤپـوشدورمك (öpüşdürmәk)
دو نفر را روبوسي و اصلاح دادن. اؤپوشمك (öpüşmәk)
همديگر را بوسيدن. اؤپولمك (öpülmәk)
بوسيده شدن

اوْپّوق : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
تلنگر، ضربه‌اي كه با نوك انگشت زده شود.
نام سنگي است كه كودكان در بازي «قَچَر» از آن استفاده مي‌كنند. (از اسم صوت «اوْپ» (صداي ضربه) به وجود آمده.)

اؤپـور : تورکجه فارسجا - قشقایی

: فعل امر از مصدر «اؤپـورمك» (پوسيده شدن) (← اوف) اؤپورمك (öpürmәk)
پوسيده، كهنه و فرسوده شدن. اؤپوره‌مك (öpürәmәk) = اؤپرَنمك (öpürәnmәk)
پوسيده و كهنه شدن. اؤپوروك (öpürük)
كهنه، فرسوده و پوسيده

اوْق : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
تير، هر چيز نوك تيز.
صداي استفراغ. (در تركي قديم به هر نوع صدايي «اوْق» يا «اوْخ» گفته مي‌شده.
← اوْخ) اوْقلوْو (oqlov) = اوْقلوْوو (oqlovu)
چوبه، تيري كه با آن خمير را بر روي ساج پهن كنند. اوْقماق (oqmaq) = اوْق وورماق (oq vurmaq)
استفراغ كردن. اوْقّوتماق (oqqutmaq)
به درس خواندن واداشتن، به مدرسه فرستادن. اوْقّوماق (oqqumaq)
درس خواندن. اوْقّوچو (oqquçu)
دعوت كننده. اوْقّوراتماق (oqquratmaq)
چهچهه زدن، آواز خواندن. اوْقّوشماق (oqquşmaq)
خواندن به صورت دسته جمعي. اوْقّولماق (oqqulmaq) =

اوْقّونماق : تورکجه فارسجا - قشقایی

: خوانده شدن

اوْر : تورکجه فارسجا - قشقایی

: فعل امر از مصدر «اوْرماق» ( پاره كردن) اوْراق (oraq)
داس، وسيلة بريدن. اوْراقلاماق (oraqlamaq)
داس زدن، با داس بريدن. اوْراقلى (oraqlı)
داس به دست، مسلّح به داس. اوْرتا (orta)
وسط، ميان. اوْرتا بورماق (orta burmaq)
انگشت وسطي، بلند ترين انگشت دست. اوْرتا بوْيلو (orta boylu)
متوسّط القامت، ميان بالا. اوْرتاجى (ortacı)
وسطي، متوسّط. اوْرتالاما (ortalama)
حد وسط، معدّل. اوْرتاليق (ortalıq)
وسط، ميانه.
ميدان، عرصه. اوْرتانجى (ortancı) = اورتانچى (ortançı)
وسطي، مياني.
ميانجيگر، واسطه. اوْرتانجيليق (ortancılıq)
مياني، وسطي، متوسّط.
ميانجيگري، وساطت. اوْرما (orma)
نيشگون، نيش، گاز گيري. اوْرماق (ormaq)
پاره كردن، دريدن.
گاز گرفتن و دريدن. اوْرمالاماق (ormalamaq)
نيشگون گرفتن. اوْرّوق (orruq)
پاره شده، دريده شده.
فاحشه. اوْرولماق (orulmaq)
پاره شدن، دريده شدن

اؤر : تورکجه فارسجا - قشقایی

(1)
فعل امر از مصدر «اؤرمك» (بافتن) (← هؤر.) اؤركن (örkәn)
طناب، بند. اؤرمك (örmәk)
رستن، بافتن.
چيدن. اؤروک (örük)
طناب، ريسماني كه بر پاي حيوانات بندند.
بند شده، بسته شده. اؤروکله‌مك (örüklәmәk)
بستن، بندكردن. اورو (örü)
فعل امر از مصدر «اورومك» (چرا رفتن گوسفندان) (در اصل به معني طناب اسب را در چراگاه ببند.) اوروم (örüm)
چراي شبانة دام. اورومك (örümәk)
به چراي شبانه بردن گوسفندان.
از جا برخاستن. اورومگاه (örümgah)
محل چراي شبانة گوسفندان

اؤر : تورکجه فارسجا - قشقایی

(2)
در تركي قديم به معني ابر. در تركي قشقايي امروز اصطلاح «قوْرغون اؤرمك» داريم كه به معني «آشكار شدن شادي در چهره» است؛ بنا بر اين «اؤر» ريشة مصدر «اؤرمك» به معني آشكار شدن (ابر) است. (← اوْور3)

اؤرد : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
ورد، آواز، صدا، سخن طولاني.
فعل امر از مصدر «اؤردمك» (تطويل سخن) اؤرد اوخوماق (örd oxumaq)
ورد خواندن، ورّاجي كردن. اؤردَك (ördәk)
اردك، مرغابي. (به اعتبار اينكه اغلب اوقات آواز مي‌خواند و صدا مي‌دهد.)

اؤرْدْلَگ : تورکجه فارسجا - قشقایی

= اؤرْدْلَنگ (ördlәng)
ترسو. (← اؤد، اؤردلگ)

اؤرْدْمَگ : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
كليجه، انتهاي دم. (← اؤرْت، اؤرتمك)

اوْردو : تورکجه فارسجا - قشقایی

: اردو، خيمه گاه سلاطين و بزرگان، محل اجتماع، جمعيّت. اوْردو به‌يي (ordu bәyi)
رئيس اردو، فرماندة سپاهيان. اوْردو خانا (ordu xana) = اوْردوگاه (ordugah)
اردوگاه، محل تجمّع اردو. اوْردولوق (orduluq)
جايگاه اردو.
وابسته به اردو، توشه و آذوقة اردو

اؤرگ : تورکجه فارسجا - قشقایی

: تلفّظي از كلمة «اؤگ» كه در تركي قديم به معني عقل بوده است و به تنهايي كاربرد ندارد. ← اؤگ) اؤرگَت (örgәt)
فعل امر از مصدر «اؤرگتمك» (ياد دادن) اؤرگتمك (örgәtmәk)
ياد دادن، تعليم دادن.
عادت دادن.
تحريك كردن.
راهنمايي و ارشاد نمودن. اؤرگتمه‌لي (örgәtmәli)
ياد دادني، آموختني.
تحريك كردني.
قابل راهنمايي. اؤرگشمك (örgәşmәk)
دسته جمعي ياد گرفتن.
عادت كردن. (← اؤگ) اؤرگَن (örgәn)
فعل امر از مصدر «اؤرگنمك» (ياد گرفتن) اؤرگنجَك (örgәncәk)
عادت كرده، ياد گرفته، تعليم ديده. اؤرگنمك (örgәnmәk)
ياد گرفتن، تعليم ديدن.
عادت كردن.
فهميدن، پي بردن. اؤرگنمه‌لي (örgәnmәli)
آموختني، ياد گرفتني

اؤرگَن : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
سوهان سنگي، نوعي الماس كه با آن چاقّو تيز مي‌كردند.
تيغ سلماني. (ريشة كلمه از «اوْرماق» (پاره كردن) است.) اؤرگن داشى (örgәn daşı)
سوهان سنگي كه در تيز كردن چاقو و امثال آن به كار برند

اؤركَك : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
نر، مذكّر (در مقابل مؤنّث)
مرد، مردانه، مرد شجاع. (← ار، اركك) اؤركك بوْروق (örkәk boruq)
نوعي بادام كوهي. اؤرككجه (örkәkcә)
نر، نرينه، مذكّر. اؤركك داش (örkәk daş)
سنگ سخت، سنگ خارا

اؤرنَك : تورکجه فارسجا - قشقایی

= اؤرنوك (örnük)
الگو، سر مشق، نمونه.
الگوي پستي و بدي، مورد مضحكه و مسخره

اؤرّه‌تْمك : تورکجه فارسجا - قشقایی

: طولاني كردن سخن. (← اؤرد و اور)

اؤرْت : تورکجه فارسجا - قشقایی

: فعل امر از مصدر «اؤرتمك» (پوشاندن) اؤرتمك (örtmәk)
پوشاندن، استتار كردن.
دُم، دمبة گوسفند.
انتهاي دُم، كليجه، دُمچة گوسفند كه معمولاً در ميان پشم مستتر است. اؤرتمه (örtmә)
دُم، دمبة گوسفند.
دُمچه، دُم گوسفند كه با آن آلت تناسلي و مقعد خود را مي‌پوشاند. اؤرتلوک (örtlük) = اؤرتو (örtü) = اؤرتوك (örtük)
روكش، جاجيم يا گليمي كه براي زيبايي بر روي بار منزل كشند.
قسمتهايي از بدن كه بايستي از نا محرم پوشيده بماند.
پوشاك و جهيزيّة عروس. اؤرتوجو (örtücü)
پوشاننده، پوشاك. اؤرتولمك (ötülmәk)
پوشانده شدن، پوشيده شدن. اؤرتولو (örtülü)
پوشيده شده، هرچه كه بر آن رو پوش كشيده شده باشد. اؤرتونمك (örtünmәk)
خود را پوشاندن، روي خود را پوشاندن. اؤرتونمه (örtünmә)
پوشش، پوشاندن.
كمينگاه، محل كمين كردن

اوْروج : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
روزه دار.
ماه رمضان. (با كلمة عروج عربي همريشه است)
از نامهاي پسران. اوْروج آچماق (oruc açmaq)
افطار كردن. اوْروج آيى (oruc ayı)
ماه رمضان. اوْروجلو (oruclu)
نام طايفه‌اي از ايل دره‌شوري

اوْرياد : تورکجه فارسجا - قشقایی

: اوْيرات، نام يكي از طوايف ايلات كشكولي و عملة قشقايي

اوْس : تورکجه فارسجا - قشقایی

: صداي چس، صداي باد معده. اوْسدوراق (osduraq) = اوْسّوراق (ossuraq)
گوز، چس. اوْسدورماق (osdurmaq) = اوْسّورماق (ossurmaq)
باد از معده خالي كردن، گوزيدن، چسيدن. اوْسدوروق (osduruq) = اوْسّوروق (ossuruq)
باد شكم، چس، گوز. اوْسدورغان (osdurğan) = اوْسّورغان (ossurğan)
گوزو، چسو. اوْسدوروق بوتّاسى (osduruq buttası)
نام بوته‌اي گياهي با بوي متعفّن. اوْسدوروقلو (osduruqlu) = اوسّوراقلى (ossuraqlı)
گوزو، چسو