Multilingual Turkish Dictionary

تورکجه

تورکجه
شاهين كيخالى : تورکجه فارسجا - قشقایی

: نام تيره يا طايفه‌اي از ايل دره‌شوري

ساكين : تورکجه فارسجا - قشقایی

: (ع)
ساكن، مقيم.
ساكت، آرام، بي حركت

شاكّيل : تورکجه فارسجا - قشقایی

= شاكّول (şakkul)
شكيل، زيبا، خوش تركيب. شاكّيل-ماكّيل (şakkıl-makkıl)
قشنگ، خوشگل

ساكّو : تورکجه فارسجا - قشقایی

= ساكّى (sakkı)
سكّو، بلندي

سال : تورکجه فارسجا - قشقایی

: فعل امر از مصدر «سالماق» (انداختن، آويزان كردن) سالاتين (salatın)
سرطان، درد سرطان كه انسان را از پا انداخته و بستري نمايد. سالار (salar) = سالّار (sallar)
سالار، شجاع و زرنگ.
بلند قد، بلند قامت.
از نامهاي پسران. سالْچاق (salçaq)
آنچه براي زينت از چيزي آويزان كنند. سالخيم (salxım) = سالكيم (salkım)
هر چيز آويزان؛ مانند
خوشة انگور يا برگهاي بيد مجنون. سالديرماق (saldırmaq)
فرش گردانيدن، گسترانيدن.
باعث سقط جنين شدن.
آويزان كردن، آويزاندن.
به وسيلة ديگري پهن كردن و انداختن.
بر پا كردن ساختمان. ساللاجاق (sallacaq) = ساللانجاق (sallancaq)
آويزان. ساللاق (sallaq)
آويزان، آويخته.
سلّاخ، قصّاب. ساللاق‌ خانا (sallaq xana)
سلاخ خانه، قصّابخانه، كشتارگاه. ساللاما (sallama)
آويزه، آنچه از جايي آويزان كنند. ساللاماق (sallamaq)
آويزان كردن، آويختن.
وصل كردن، بند كردن. ساللانا–ساللانا (sallana-sallana)
سلّانه، سلّانه، در حال خراميدن، آرام آرام خراميدن. ساللاناق (sallanaq)
آويزان. ساللانديرماق (sallandırmaq)
آويزاندن. ساللانماق (sallanmaq)
آويزان شدن.
خراميدن، با ناز راه رفتن. ساللانيق (sallanıq)
آويزان، آويخته. سالما-ساچاق (salma-saçaq)
آويزان، آويخته. سالماق (salmaq)
انداختن.
فرش كردن، پهن كردن. يئريني سالميش. (رختخوابش را پهن كرده.)
به همراه فرستادن. اوْنو سالميش يانينا. (او را همراه خود آورده.)
به درد دچار كردن. دردي سالميش جانينا. (درد را دچارش كرده.)
از پا انداختن و فلج كردن، بستري نمودن.
سقط شدن جنين حيوانات.
ساختن و بر پا كردن. بير ائو سالميش. (خانه‌اي ساخته.)
بي ميل كردن. اوْنو خوْراكدان سالميش. (او را نسبت به غذا بي ميل كرده.)
نصب كردن، وصل كردن. ايپليگي اينگه‌يه‌ سالميش. (ريسمان را به سوزن وصل كرده.) ساليشديرماق (salışdırmaq)
به هم انداختن دو گروه، به نزاع واداشتن.
مخلوط كردن برّه‌ها و بزغاله‌ها با مادرانشان. ساليق (salıq)
افتاده، انداخته شده. سالين (salın)
سالن، اتاق پهن و گسترده. سالينماق (salınmaq)
فرش شدن، گسترده شدن.
دچار شدن

شال : تورکجه فارسجا - قشقایی

: پارچة بلندي كه بر كمر يا گردن بندند. شال آتماق (şal atmaq)
شال انداختن، در گذشته يكي از مراسم معمول عزاداري بوده؛ به اين صورت كه عزادار شال كمر خود را از كمر باز كرده به طور حمايل به گردن مي‌انداخته تا اينكه در مراسم هفتمين روز درگذشت متوفّي اقوام و خويشان شال را از گردن عزادار باز مي‌كردند و به كمرش مي‌بستند. شال آلتى گئدمك (şal altı gedmәk)
واهمه داشتن، بيم داشتن.
گرسنه شدن. شال بند (şal bәnd)
كمر، محل بسته شدن شال. شالوار (şalvar)
شلوار. شالوار كَن (şalvar kәn)
نام درختي است شبيه بادام كوهي كه كوبيدة ريشة خشك آن مسهل است. شالوارليق (şalvarlıq)
پارچة شلواري

صالاح : تورکجه فارسجا - قشقایی

: (ع)
صلاح، مصلحت، درستي و شايستگي.
صلح و آشتي. صالاح ائدمك (salah edmәk)
صلاح رفتن، سازش كردن.
تعارف كردن به مهمان

سالام : تورکجه فارسجا - قشقایی

: (ع) سلام، درود. سالامات (salamat)
سلامت، تندرستي. سالاماتلاشماق (salamatlaşmaq)
به همديگر سلام دادن و احوال پرسي كردن. يار ياری گؤرنده، سالاماتلاشمازيميش. (دو نامزد كه همديگر را ببينند، با هم سلام و احوال پرسي نمي‌كنند.) سالاماتليق (salamatlıq)
سلامتي، تندرستي

شالان-دالان : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
شالان (چالان) به معني گزنده، گاز گيرنده و دالان به معني پاره كننده است؛ هر دو كلمه مجموعاً به معني چابك و زرنگ است.
نام دو سگ چابك كه در داستاني تقريباً با همين نام (شالان-دالان، گنجِ كوْهبالان) نقش عمدة داستان را بر عهده دارند

شاللا : تورکجه فارسجا - قشقایی

= شاللام (şallam)
كاش، كاشكي

شاللاق : تورکجه فارسجا - قشقایی

: شلّاق، تازيانه. (ريشة كلمه از مصدر «چالماق» (زدن) است.) شاللاغى (şallağı)
شلّاقي، با سرعت و شتاب. شاللاقلاماق (şallaqlamaq)
شلّاق زدن بر اسب.
به سرعت تاختن، دويدن

شالتاق : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
شتري كه به هنگام راه رفتن حركت متعادل نداشته باشد.
آنكه مانند شتر پاهايش را بر زمين نهد و پاها را بر روي زمين فشار دهد.
ستيزه جو، دعوا طلب.
آنكه بد و نا منظّم راه رود.
حقّه باز، فريبكار. (ريشة كلمه از «چالماق» (حركت و چالش) است. ← چال1 و شل، شلتاق) شالتاقلاماق (şaltaqlamaq)
تند راه رفتن، گام بلند برداشتن، دويدن

سالْخ : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
بركه، حوض. (← سلْخ)
فعل امر از مصدر «سالخماق» (سرازير كردن)
سرازير، آويزان. سالْخماق (salxmxaq)
جاري كردن، سرازير كردن

شام : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
شب، هنگام شب.
شام، غذاي شب. شام ائدمك (şam edmәk)
شام خوردن. شام باشى (şam başı)
اوّل شب، هنگام غروب. شامدان (şamdan)
امشب، همين امشب.
از شب، از امشب. شامسيز (şamsız)
بدون شام، شام نخورده. شام قاش (şam qaş) = شاملاق (şamlaq)
زمان و مكاني كه شب هنگام گوسفندان بچرند. شام-و-شوْوا (şam-o-şova)
شام، غذاي شب. شام-و-شوْوا ائدمك (şam-o-şova edmәk)
شام خوردن

شامال : تورکجه فارسجا - قشقایی

(2)
نوعي مارمولك كه زير شكمش زرد رنگ است. (هـونـوگان)

شامال : تورکجه فارسجا - قشقایی

(1)
شمال، طرف شمال، طرف سردسير. (اصل كلمه «چامال» به معني طرف سرما، يعني از چام (سرما) + آل (پسوند) درست شده باشد.)
مشرق، خاوران. شامال يئلي (şamal yeli)
بادي كه از طرف مشرق بوزد، باد صبا

سامان : تورکجه فارسجا - قشقایی

: كاه. سامانليق (samanlıq)
كاهدان، جايي كه كاه فراوان باشد

سامارْتْلاما : تورکجه فارسجا - قشقایی

: اسهال، مدفوع يا تپالة حيواناتي چون اسب، قاطر، گورخر، فيل، گاوميش و …
سامارتلاماق (samartlamaq)
تپاله انداختن حيوانات و جانوران.
دچار اسهال شدن

سامير : تورکجه فارسجا - قشقایی

= سامّير (sammır)
سمور، جانوري با پاهاي كوتاه كه با انگشتان خود راه مي‌رود

ساميری گداسى : تورکجه فارسجا - قشقایی

: گداي سمج، گداي پر رويي كه همه چيز را براي خود مي‌خواهد. (← سومور، سومورو گداسي)

شاملى : تورکجه فارسجا - قشقایی

: شاملو، نام يكي از طوايف قزلباش بوده كه امروزه گروهي از آنها در ايلات قشقايي بخصوص در شش بلوكي ساكنند

سامون : تورکجه فارسجا - قشقایی

: سامان، مرز، حدّ مرز

شامخال : تورکجه فارسجا - قشقایی

: شمخال، نام نوعي اسلحة قديمي كه متعلّق به زمان صفويّه است

سان : تورکجه فارسجا - قشقایی

(2)
نهر بزرگ، جوي آب بزرگ

سان : تورکجه فارسجا - قشقایی

(1)
شماره، عدد.
سان، رژه، صف، رده.
نام، شهرت و آوازه.
فعل امر از مصدر «سانماق» (به شمار آوردن، فرض كردن) (ريشة كلمه از مصدر «سايماق» (شمردن) است.) آد-و-سان (ad-o-san)
آوازه وشهرت. ساناغا گلمك (sanağa gәlmәk)
به شمار آمدن، محسوب شدن. ساناغا گتيرمك (sanağa gәtirmәk)
به شمار آوردن. ساناغا وئرمك (sanağa vermәk)
تعداد و شماره را گزارش دادن، ليست دادن. ساناق (sanaq)
شمار، شمارش، آمار گيري. ساناماق (sanamaq)
به شمار آوردن، شمردن، به حساب آوردن.
فرض كردن، تصوّر كردن. سانْكى (sankı)
گويي، انگار، مثل اينكه. سان گؤرمك (san görmәk)
سان ديدن از نظاميان. سانلى (sanlı)
مشهور، معروف. سانماق (sanmaq)
به حساب آوردن، مورد توجّه قرار دادن.
فرض كردن، گمان بردن. سان وئرمك (san vermәk)
صف كشيدن. سانيلماق (sanılmaq)
به شمار آمدن، به حساب آمدن.
فرض شدن، تصوّر شدن