Multilingual Turkish Dictionary

تورکجه

تورکجه
بوْش : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
خالي، تهي.
بي مايه، بي اراده.
دو طرف شكم، جانبين.
النگو، دستبند ميان تهي. بوْشا (boşa)
قسمتي از خيش گاوآهن كه بالا تر از مشته قرار دارد. بوْشاتماق (boşatmaq) = بوْشالْتْماق (boşaltmaq)
خالي كردن، بيرون ريختن.
تمام كردن، خاتمه دادن.
طلاق دادن. بوْشالماق (boşalmaq) = بوْشانماق (boşanmaq)
خالي شدن، تهي شدن.
تمام شدن. بوْشاماق (boşamaq)
خالي كردن.
تمام كردن. بوْشقاب (boşqab)
بشقاب، ظرف سر خالي. بوْشلانماق (boşlanmaq)
خالي شدن.
رها شدن، آزاد شدن. بوْشما (boşma)
جاي خالي.
شكاف كوچك سنگي كوه، غار كوچك.
آب چك ساختمان، محلّ ريزش آب بام ساختمان

بوْسماق : تورکجه فارسجا - قشقایی

(1)
بستن، منجمد شدن. (ريشة كلمه از «بوْز2» (يخ و منجمد) است.)

بوْسماق : تورکجه فارسجا - قشقایی

(2)
لگدكوب كردن، مغلوب كردن.
كمين كردن. (اصل كلمه «باسماق» (زير پا له كردن) است.)

بوْشقانماق : تورکجه فارسجا - قشقایی

: مشغول شدن، آغاز كردن، به كاري پرداختن. (اصل كلمه «باشقانماق» از «باش» (سر) است.)

بوْسقو : تورکجه فارسجا - قشقایی

: كمين، كمينگاه. (← بوز، بوزغو و بوسقو)

بوْوا : تورکجه فارسجا - قشقایی

: بابا، پدر. (← بابا) بوْوا خاجا (bova xaca)
پدر بزرگ، اجداد، نياكان

بوْواسيل : تورکجه فارسجا - قشقایی

: بواسير، تورّم سياهرگهاي نزديك مقعد كه اغلب دردناك است. بوْواسيللي (bovasilli)
مبتلا به بواسير

بوْوجار : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
غربال بزرگ جهت بيختن غلّه.
غلّة درو شده كه با خوشه مخلوط باشد.
كشاورزي كه غلّه را از خار و خاشاك پاك كند. بوْوجارلاماق (bovcarlamaq)
پاك و تميز كردن، بزك كردن، تربيت كردن، نيك بار آوردن

بوْولان : تورکجه فارسجا - قشقایی

: خل، احمق. (← بؤم)

بوْوش : تورکجه فارسجا - قشقایی

: نام دو عدد چوب در خيش (گاو آهن قديم) كه به صورت عمودي قرار مي‌گرفت. (← بوْش، بوْشا)

بوْخچا : تورکجه فارسجا - قشقایی

: بقچه، دستمال. (← بوْغ، بوْغچا و بوق2)

بوْي : تورکجه فارسجا - قشقایی

(1)
قد و بالا، قامت، اندام. بوْي–بوْي ائدمَك (boy-boy edmәk)
سرك كشيدن. بوْيتوق (boytuq)
آنچه كه بر افرازند، آلونك، چادر كوچك. بوْي چكمَك (boy çәkmәk)
سرك كشيدن.
قد كشيدن و بزرگ شدن كودك. بوْيسوز (boysuz)
كوتاه قد، كوتوله. بوْيلاما (boylama)
محل سرك كشيدن.
محل تعيين گذرگاه آب. بوْيلاماق (boylamaq)
سرك كشيدن.
اندازه گيري عمق آب.
اكتفا كردن، بس كردن. بوْيلانا–بوْيلانا (boylana-boylana)
در حال سرك كشيدن. بوْيلانماق (boylanmaq)
سرك كشيده شدن.
سرك كشيدن. بوْيلو (boylu)
داراي قد و قامت، قدبلند، بلند بالا، خوش قامت. بوْيو بسّه (boyu bәssә)
ميان قد، متوسط القامت، خوش اندام. بوْيوخماق (boyuxmaq) = بوْيوقماق (boyuqmaq)
سرك كشيدن.
سر را پايين آوردن و با ديگري روبوسي كردن. بوْيوم–بوْيوم (boyum-boyum) = بوْيون–بوْيون (boyun-boyun)
موجدار، موج بلند به اندازة قامت آدمي. بوْيون (boyun)
گردن.
گردنه، قسمت بالا، فوق.
دسته، دستة كارد، شمشير، تبر و …. بوْيون باغى (boyun bağı)
گردن بند. بوْيونتو (boyuntu)
گردنه، گريوه. بوْي وئرمَك (boy vermәk)
مطابقت قامت انسان با آب عميق رودخانه، درياچه و …

بوْي : تورکجه فارسجا - قشقایی

(2)
شنبليله، شمليز، گياهي علفي و يك ساله كه دانه‌هاي زرد رنگ آن بوي قوي و طعم تلخ و معطّر دارد.
گويا در قديم نام گياهي بوده كه در رنگرزي به كار مي‌رفته است. بوْيا (boya)
فعل امر از مصدر «بوْياماق» (رنگ كردن)
رنگ. بوْياتماق (boyatmaq)
رنگ كردن. بوْياديلماق (boyadılmaq)
رنگ شدن. بوْيارتماق (boyartmaq)
رنگ كردن. بوْيارماق (boyarmaq)
رنگ كردن، رنگين كردن.
رنگين شدن، رنگ شدن. بوْياتچى (boyatçı) = بوْياچى (boyaçı)
رنگ آميز، رنگ كار. بوْياق (boyaq)
گياه روناس كه در رنگ‌آميزي به كار مي‌رفته.
رنگ. بوْيالماق (boyalmaq)
رنگ شدن، رنگين شدن. بوْيالى (boyalı)
رنگ شده، رنگين. بوْياماق (boyamaq)
رنگ كردن. بوْيانماق (boyanmaq)
رنگ شدن. بوْيلو (boylu)
رنگين، ملوّن

بؤي : تورکجه فارسجا - قشقایی

: بگ، بيگ، بزرگ. بؤيجـوك (böycük)
در اصل به معني آنچه ظاهراً بزرگ ولي حقيقتاً كوچك و ريز باشد؛ كه در اصطلاح به حشرة قاب بال گفته مي‌شود. (بؤي (بزرگ) + جوک (كوچك) = بؤيجوک) بؤيو (böyü)
بزرگ.
خانم بزرگ، عنوان احترام آميزي است جهت بانوان كه به «بي‌يي» تبديل شده است.
عمّه، خواهر پدر. بؤيوتمَك (böyütmәk)
بزرگ كردن، تربيت كردن، پرورش دادن. بؤيوك (böyük)
بزرگ، ارشد، رئيس و سرپرست.
گنده و بزرگ، درشت اندام.
گشاد، فراخ. بؤيوكچه‌ليك (böyükçәlik)
حقّ رياست، حقّ بزرگي، پول يا مالي كه رهبر گروه براي خود بردارد. بؤيوكرَگ (böyükrәg)
بزرگتر، مسن تر.
بزرگتر، پر حجم تر، سنگين تر. بؤيوكلوك (böyüklük)
بزرگي، سروري، حشمت.
بزرگي، درشت اندامي.
فراخي، گشادي

بؤيله : تورکجه فارسجا - قشقایی

: گروه، قسمت، دسته. (← بؤل1، بؤلگه.) بؤيله‌مك (böylәmәk) = بؤيله‌له‌مك (böylәlәmәk)
تقسيم كردن، قسمت كردن

بوْين : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
گردن.
دستة كارد و امثال آن. (← بوْي1، بوْيون) بوْينا آلماق (boyna almaq) = بوْين اوْلماق (boyn olmaq)
به گردن گرفتن، به عهده گرفتن.
اعتراف كردن به جرم خود. بوْيناق (boynaq)
گردنه.
مخفّف «بوْينو آغ» به معني گردن سفيد و اصطلاحاً سگ گردن سفيد و نيز نام بعضي از سگها را هم بوْيناق مي‌گذارند. بوْيناقلاماق (boynaqlamaq)
سرك كشيدن. بوْين باغى (boyn bağı)
گردن بند. بوْين قاشّيماق (boyn qaşşımaq)
به معني گردن خاراندن و كنايه از شرمنده شدن و خجالت كشيدن است. بوْينو اه‌يري (boynu әyri) = بوْينو بورّوق (boynu burruq)
گردن كج، سر افكنده و مطيع.
بيچاره، مظلوم و مغموم. بوْينوز (boynuz)
شاخ. بوْينو يوْغون (boynu yoğun)
گردن كلفت، قلدر. بوْينو يوْغونلوق (boynu yoğunluq)
گردن كلفتي

بؤيره‌ك : تورکجه فارسجا - قشقایی

: قلوه، گُرده، كليه

بوْيوخماق : تورکجه فارسجا - قشقایی

= بوْيوقماق (boyuqmaq)
يخ زدن، منجمد شدن.
دست پاچه شدن، حيران و سر گردان شدن. (ريشة كلمه از «بوز» و «بوْز2» (يخ و منجمد) مي‌باشد.)

بوْز : تورکجه فارسجا - قشقایی

(2)
تلفّظي از كلمة «بوز» (برف و يخ) بوْز داغ (boz dağ)
كوه برف آلود.
نام يكي از آهنگهاي موسيقي قشقايي. بوْز قوْوورما (boz qovurma)
نوعي غذا با گوشت پر چرب كه به محض خنك شدن چربي آن منجمد مي‌شود

بوْز : تورکجه فارسجا - قشقایی

(1)
رنگ خاكستري. بوْزارتماق (bozartmaq)
به رنگ خاكستري در آوردن، خاكستري كردن.
شرمگين و شرمنده كردن، خجالت دادن.
تف دادن، سرخ كردن در روغن. بوْزارماق (bozarmaq)
خاكستري شدن، به رنگ زمين تبديل شدن.
از دور به رنگ خاكستري ديده شدن.
كور شدن چشم بر اثر پيري يا بيماري چشم.
پريده شدن رنگ به خاطر ترس يا خجلت زدگي.
عصباني و خشمگين شدن.
رسيدن و رنگ انداختن ميوة درخت.
سرخ شدن در روغن. بوْز باش (boz baş)
سر جو گندمي، كسي كه موهاي سرش جو گندمي باشد. بوْز پاوس (boz palas)
از بافته هاي پشمي و ضخيم كه معمولاً خاكستري رنگ است. بوْز پوْران (boz poran)
زرد چهرة لاغر اندام، كسي كه به بيماري پرخوري يا تاوسمي مبتلا باشد. بوْز سريك (boz sәrik)
نوعي بافتني ساده كه از پشم نا مرغوب تهيّه شده باشد. بوْز قوم (boz qum) = بوْزغون (bozğun)
آب گل آلود، آب پر از شن و خاك.
پژمرده. (← پوْز1، پوْزغون) بوْز قورد (boz qurd)
گرگ خاكستري، مطابق يكي از افسانه‌هاي قديمي زماني يك گرگ خاكستري رنگ اقوام ترك را از انقراض نجات داده است؛ شايد به همين خاطر است كه تركان قشقايي گرگ را الگوي شجاعت، تقدّس و راهنما مي‌دانند و پاي آن را از گهوارة كودكان مي‌آويزند. بوْز گؤز (boz göz)
بيمار، زرد گونه. بوْز گؤزه‌ل (boz gözәl)
تيهو، پرنده‌اي كوچكتر از كبك. بوْز لچَّك (boz lәççәk)
نام پرنده‌اي به اندازة گنجشك و به رنگ خاكستري

بؤز : تورکجه فارسجا - قشقایی

كرباس. (← بئز)

بوْزوْو : تورکجه فارسجا - قشقایی

: گوساله

بوْرا : تورکجه فارسجا - قشقایی

: ضعف و نا‌تواني كه بر اثر گرسنگي يا سرماي شديد عارض شود. (اصل كلمه از ريشة «بور» (بريدن) است. ← بور) بوْرا كَسمَك (bora kәsmәk) = بوْرالاماق (boralamaq) = بوْرا وورماق (bora vurmaq)
بريدن و بي حال شدن به خاطر گرسنگي و ضعف.
دچار بوران و يخ بندان شدن. بوْراكـی (borakkı) = بوْرَكّي (borәkki)
ضعف و ناتواني بر اثر عدم تغذيه

بق : تورکجه فارسجا - قشقایی

(1)
بزرگ، گشاده، چشم از حدقه بيرون آمده. (← بگ) بق گؤزلو (bәq gözlü) = گؤزو بق (gözü bәq)
گشاده چشم، هيز، نا پاك چشم

بق : تورکجه فارسجا - قشقایی

(2)
نعره، ناله، فرياد. (← بغير، بانگ) بق-بق (bәq-bәq)
بع بع، صداي بز نر در حال مستي. بقّيله‌مَك (bәqqilәmәk)
بع بع كردن بز نر.
سر و صدا كردن، فرياد كشيدن