Multilingual Turkish Dictionary

تورکجه

تورکجه
شرم : تورکجه فارسجا - قشقایی

: شرم، حيا، آزرم. شرمنده (şәrmәndә)
شرمنده، سر افكنده. شرمنده‌ليك (şәrmәndәlik)
شرمندگي، خجلت و سر افكندگي

سرَنْد : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
غربال بزرگ.
عمل غربال كردن و بيختن

سرْپ : تورکجه فارسجا - قشقایی

: فعل امر از مصدر «سرپمك» (افشاندن) (← سپ) سرپَشمك (sәrpәşmәk)
پخش و پراكنده شدن. سرپيلمك (sәrpilmәk)
افشان شدن

شرّابه : تورکجه فارسجا - قشقایی

: منگوله، گمپول آويزان شده، رشته‌هاي دور لباس و پارچه

سرْسه : تورکجه فارسجا - قشقایی

: چكّه، قطره. (شورباخورلو)

سرْت : تورکجه فارسجا - قشقایی

: (ف)
سرد، خنك.
سرد و بي حال. سرْت-و-سورت (sәrt-o-sürt)
لا اباليگري، با بي حالي راه رفتن و كار كردن. (← سرد، سرد-و-سورد)

شرْت : تورکجه فارسجا - قشقایی

= شرتوْو (şәrtov)
هواي فرحبخش. (← شت2) شرتَلْمَك (şәrtәlmәk)
نيمه ابري و فرحبخش شدن هوا

شرط : تورکجه فارسجا - قشقایی

: شرط، قرارداد. شرط باغلاماك (şәrt bağlamak) = شرط قوْيماق (şәrt qoymaq)
شرط بستن، قرار گذاشتن

سس : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
صدا، صوت.
سر و صدا، فرياد. سس‌سيز (sәssiz)
بي صدا، ساكت.
آدم كم حرف و بي سر و صدا. سسلَنديرمك (sәslәndirmәk)
به صدا در آوردن. سسلَنمك (sәslәnmәk)
جار زدن، صدا زدن.
صدا كردن، به صدا در آمدن.
دعوت كردن. سسله‌مك (sәslәmәk)
جار زدن، صدا زدن. سسلي (sәsli)
صدادار، با صدا.
آنكه صداي خوبي دارد. سس وئرمك (sәs vermәk)
صدا دادن.
به نداي ديگران پاسخ گفتن

سسيرگَنمك : تورکجه فارسجا - قشقایی

= سسيرگه‌مك (sәsirgәmәk)
لرزيدن، يكه خوردن

اشَّك : تورکجه فارسجا - قشقایی

: الاغ، خر. (در اصل به معني يورغه رونده است. ← ائشّك) اشّك قوْدوغو (әşşәk qoduğu)
كرّه خر.
نام حشره‌اي از عنكبوتيان، نوعي رتيل درشت و پشم آلود. اشّكلي (әşşәkli)
خر سوار، كسي كه سوار الاغ باشد.
صاحب خر، دارندة الاغ. اشّكليك (әşәklik)
خريّت، حماقت

استه : تورکجه فارسجا - قشقایی

: اصلاً، به طور كلّي، ابداً

شت : تورکجه فارسجا - قشقایی

(2)
شاد، خوشحال. شتَل (şәtәl)
پولي كه برندة قمار بعد از بردن به حضّار مجلس دهد تا شاد شوند.
اخّاذي، رشوه. شتل ائدمك (şәtәl edmәk)
اخّاذي كردن. شتّوْو (şәttov)
شاداب، هواي فرحبخش، هواي نيمه ابري و مرطوب. (← شد، شدوْو)

شت : تورکجه فارسجا - قشقایی

(1)
دنبال، عقب، بعد. شته (şәtә)
دنبال، تعقيب. دوشموش شته‌سينه. (به دنبالش افتاده.) شته‌له‌مك (şәtәlәmәk)
به سرعت دنبال كسي راه رفتن يا دويدن، تند و سريع حركت كردن

شته : تورکجه فارسجا - قشقایی

: از حشراتي كه آفت گياهان و درختان است

ستار : تورکجه فارسجا - قشقایی

: خاموش، خلوت، بي سر و صدا. (← ساتار)

شتَني : تورکجه فارسجا - قشقایی

: گوني، گوني پنبه‌اي

شترَنْج : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
شطرنج، بازي و يا مهره و تختة شطرنج.
نام نقشي در گليم و قالي

سو : تورکجه فارسجا - قشقایی

: آب. سو اوْكاشى (su okaşı)
نوعي خورجين از جنس مو يا پشم كه براي حمل مشك آب مورد استفاده قرار مي‌گيرد. سو ائدمك (su edmәk)
آب كردن جنس، كالايي را فروختن. سو ايتي (su iti)
سگ آبي. (← سو كؤپَگي) سو ايلانى (su ilanı)
مار آبي. سو چكمك (su çәkmәk)
از چاه يا جاهاي ديگر آب كشيدن.
آب كشيدن زخم، عفونت كردن زخم. سو چيلته‌مك (su çiltәmәk)
آب پاشي كردن. سوخالماك (suxalmaq)
آب رفتن، كوچكتر شدن. سوساماق (susamaq)
تشنه شدن، احساس تشنگي كردن. سو سپمك (su sәpmәk) = سو سرپمك (su sәrpmәk)
آب پاشي كردن. سو سپَن (su sәpәn)
آب پاش. سوسوز (susuz)
تشنه.
بدون آب، بيابان، جاي بي آب. سوسوزلوق (susuzluq)
تشنگي، بي آبي. سوسوزماق (susuzmaq)
تشنه شدن. سو سيغيری (su sığırı)
گاوميش. سوغالماق (suğalmaq)
آب رفتن و كوچكتر شدن.
پژمرده و زرد رنگ شدن. سو قاميشى (su qamışı) = سو قميشي (su qәmişi)
ني، بوريا. سو قوشو (su quşu)
مرغابي. سو قوْوورماك (su qovurmak)
آب برشته كردن، از فقر و بيچارگي آب را به جاي غذا پختن، در فقر و فوکت به سر بردن. سو كؤپَگي (su köpәgi)
سگ آبي.
حشره‌اي از بند پايان كه در آب زندگي مي‌كند و داراي 4 پا و دُمي نسبتاً دراز است. سولاق (sulaq)
مرداب، باتلاق. سولاما (sulama)
عمل آب پاشي. سولاماق (sulamaq)
آب پاشيدن، نم زدن و آب پاشي كردن. سولانديرماق (sulandırmaq)
آب دادن، آب پاشيدن.
رقيق و آبكي كردن. سولانماق (sulanmaq)
آبياري شدن، آب پاشي شدن.
خيس و مرطوب شدن.
آبدار شدن، آب به دهان افتادن. (به خاطر اشتهاي زياد)
رسيدن (ميوه) سولو (sulu)
آبدار، ميوة تازه.
رقيق و آبكي. سولوق (suluq)
وابسته به آب، متعلّق به آب.
زالو، از كرمهاي آبزي كه مكندة خون است. سولّوق (sulluq)
تاول، تاول آبدار. سووارما (suvarma)
عمل آبياري و آبرساني. سووارماق (suvarmaq)
آب دادن، آبياري كردن، سيراب كردن. سوواريلْماق (suvarılmaq)
آبياري شدن، آب داده شدن. سويا گئدمك (suya gedmәk)
عازم شدن (براي آوردن آب)
لاغر تر و ضعيف تر شدن.
كوتاهتر و كوچكتر شدن لباس بر اثر شسته شدن. سويا گيرمك (suya girmәk)
آبتني كردن، شنا كردن. سويوز (suyuz)
تشنه. سويوزلوق (suyuzluq)
تشنگي، بي آبي. سويوزماق (suyuzmaq)
تشنه شدن

سوبّا : تورکجه فارسجا - قشقایی

: مجرّد، غير متأهّل. (ريشة كلمه از
سـو (لشكر) + باي (بزرگ) = رهبر نظامي. تشكيل شده است.)

سوج : تورکجه فارسجا - قشقایی

: فعل امر از مصدر «سوجماق» (جستجو كردن) (← سوج) سوجا (suca)
فعل امر از مصدر «سوجماق» (تحقيق كردن)
محقّق، آنكه تحقيق كند.
سوژه، موضوع تحقيق.
از نامهاي پسران. سوجا خان (suca xan)
خان فهيم و محقّق.
از نامهاي پسران. سوجاماق (sucamaq)
جستجو و تحقيق كردن. سوج-بوج (suc-buc) = سوج-موج (suc-muc)
تحقيق، بررسي، جستجو. سوجماق (sucmaq)
تحقيق و جستجو كردن. سوجوشماق (sucuşmaq)
دسته جمعي تحقيق و جستجو كردن. سوجوماق (sucumaq)
جستجو كردن، تحقيق كردن

سوچ : تورکجه فارسجا - قشقایی

: روي دو پا نشسته، گونه‌اي از نشستن كه سنگيني بدن بر روي انگشتان و كف پا باشد. (در تركي به معني گناه و تقصير است كه با اين معني در قشقايي رايج نيست.)

سوج : تورکجه فارسجا - قشقایی

: فعل امر از مصدر «سوجمك» (تحقيق كردن) (← سوز) سوج-بوج (süc-büc) = سـوج-مـوج (süc-müc)
جستجو و تحقيق. سوجمك (sücmәk) = سوجومك (sücümәk)
پرسيدن، تحقيق كردن. سوجه (sücә)
سوژه، موضوع تحقيقي.
محقق، جستجوگر.
از نامهاي پسران. سوجه‌له‌مك (sücәlәmәk)
جستجو و تحقيق عميق كردن

سوجوفْت : تورکجه فارسجا - قشقایی

: (ف) نام پرنده‌اي است با جثّة نسبتاً كوچك. (اصل كلمه «سه جفت» مي‌باشد؛ چون سه تا از اين پرنده‌ها معمولاً با هم مي‌گردند) (← سيغير، سيغير قوشو)

سود : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
شير، لبن.
شيرة گياهان، صمغ.
سود، نفع، آنچه به تدريج به دست آيد. سـود امَر (süd әmәr) = سـود امَن (süd әmәn)
شيرخوار، شير خواره. سود ائنديرمك (süd endirmәk)
پر شير شدن پستان حيوان در روزهاي زايمان. سـوددان (süddan)
شيردان، ظرف شير. سوددن آييرماق (süddәn ayırmaq)
از شير جدا كردن كودك شيرخواره. سود ديشي (süd dişi)
دندان شيري. سود‌لَنمك (südlәnmәk)
شيردار شدن، پر شير شدن.
به شير آلوده شدن. سودلو (südlü)
شيردار، حيوان شيرده.
گياه شيردار.
به شير آلوده شده، با شير مخلوط شده.
سودمند، مفيد. سـودلوك (südük)
شيري، حيوان شيرده. سودلوگَن (südlügәn) = سودلو گؤوه‌ن (südlü gövәn) = سود دگَن (süd dәgәn) = سود لگَن (süd lәgәn)
نام بوته‌اي شبيه اسپند كه ساقه‌هاي آن داراي شيرة سفيدي است. سـود-و-ساغما (süd-o-sağma) = سود-و-ساغين (süd-o-sağın)
لبنيّات، شير و فرآورده‌هاي آن