Multilingual Turkish Dictionary

تورکجه

تورکجه
خيچّه : تورکجه فارسجا - قشقایی

: خيك پنير. (← خيگ، خينچه)

خيد : تورکجه فارسجا - قشقایی

: صوت قلقلك. (← خيت) خيديقلاماق (xıdıqlamaq)
قلقلك كردن

خيف : تورکجه فارسجا - قشقایی

= خيفت (xıft)
درّة عميق كوه، گلوگاه.
پناهگاه، مخفيگاه.
نوعي گره مخصوص. (← خيپ) خيف ائدمك (xıf edmәk)
كمين كردن. خيفَّت (xıffәt)
خفّت، بغض در گلو گير كردن، شرمندگي. خيفْت آتماق (xıft atmaq)
گره انداختن، با گره بستن. خيفْت گير ائدمك (xıft gir edmәk): در كمينگاه گير آوردن و حمله كردن. خيفّه (xıffә)
خفه، گرفتگي گلو

خيگ : تورکجه فارسجا - قشقایی

: خيك، پوست دبّاغي شده. خيگچه (xigçә) = خيگيل (xigil)
خيك كوچك، خيك پنير

خيلال : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
خلال، سوزن يا ميخ چوبي كوچك كه براي اتّصال دو قسمت چادر به كار مي‌رود.
خلال دندان. (اصل كلمه «قيلال» (باريك، مانند مو) است.)

خيلْته : تورکجه فارسجا - قشقایی

: گردن بند سگ، قلّاده‌اي كه بر گردن سگ بندند

خيلْت : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
خلط، دُرد مايعات، ته نشين مايعات.
خلط سينه. خيلْتَك (xıltәk)
مخلوط گندم و جو.
بلغور، نوعي خمير زبر كه به شتر يا سگ خورانند

خيم : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
لجاجت، خيرگي.
عمل كمين كردن و مخفي شدن.
اخم و ناراحتي. خيمْچيرْماق (xımçırmaq)
هكچه زدن، در هنگام گريه كردن نفسهاي عميق و پي در پي كشيدن، پس افتادن نفس.
تشرزدن. خيمير (xımır)
حالت خشم و كينه. خيمير-خيمير آغلاماق (xımır-xımır ağlamaq)
مزوّرانه گريه كردن

خيميرْتْلاق : تورکجه فارسجا - قشقایی

: غضروف. (← كميرتلاق)

خينا : تورکجه فارسجا - قشقایی

: حنا. (ريشة كمه از «قان» = «قون» = «خون» است؛ به اعتبار قرمز بودن رنگ حنا) خينا باغلاماق (xına bağlamaq)
حنا بندان، مراسم حنا بندي شب عروسي. خينا پـولو (xına pülü)
پولي كه در شب حنا بندان از طرف خانوادة داماد به خانوادة عروس داده مي‌شود. خينالى (xınalı)
حنا آلوده، هر چيز كه بر آن حنا ماليده باشند.
حنايي، به رنگ حنا

خينار : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
شيار، جوي كرت بندي، محل شخم.
مرز، حد، سامان

خينچه : تورکجه فارسجا - قشقایی

: خيكچه، خيك كوچك، خيك پنير. (← خونچه، خيگ، خيگچه)

خينْج : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
خشم، عصبانيت.
پنجه چنگال. خينْج آتماق (xınc atmaq)
پنجه افكندن، در دعوا با حريف دست و پنجه نرم كردن. خينْج ائدمك (xınc edmәk)
قهر كردن، خشم نشان دادن. خينجلاماق (xınclamaq)
پنجه افكندن، چنگ انداختن.
نيشگون گرفتن. خينج-و-كوم (xınc-o-kum)
كتك كاري، با مشت و لگد كتك زدن

خينْچه : تورکجه فارسجا - قشقایی

: خيك، خيك پنير. (اصل كلمه «خومچه» (خمرة كوچك) بوده ← خونچه، خيگ، خيگچه)

خينْچيرماق : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
تشر زدن، خشمگين شدن.
هكچه زدن. (← خير، خيرچينماق)

خينگ : تورکجه فارسجا - قشقایی

(2)
گراز، خوك

خينْگ : تورکجه فارسجا - قشقایی

(1)
آب بيني.
خنگ، احمق، كودن

خينيشْت : تورکجه فارسجا - قشقایی

: خارش، خارش داشتن

خينوْوا : تورکجه فارسجا - قشقایی

: خونابه، خون دل. (← خون1، خونوْوا)

خيپ : تورکجه فارسجا - قشقایی

: عمل خوابيدن و كمين كردن. (← خپ) خيپ ائدمك (xıp edmәk)
خوابيدن و كمين كردن، خود را به خواب زدن.
سكوت كردن.
در تاريكي نشستن و روشنايي را پاييدن. خيپيق (xıpıq)
خوابيده، كوتاه، كوتوله

خيره : تورکجه فارسجا - قشقایی

: خيره، لجاجت. خيره ائدمك (xirә edmәk)
لجاجت به خرج دادن

خير : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
گلو، حلق، خرخره.
صداي خِرخِر، صداي خرخره،
صداي خاراندن چيزي.
دلخوري و ناراحتي.
خرت و پرت، لوازم ناراحت كننده.
گلوگاه كوه. خيرّ ائتمَك (xırr etmәk)
كمين كردن، در گلوگاه كوه كمين كردن. خير بنده (xır bәndә)
گلوبند، آنچه به عنوان زينت در گلو بندند. خيرچينماق (xırçınmaq)
پس افتادن نفس در هنگام گريه كردن، هكچه زدن. خير-خير (xır-xır)
وسيلة خاراندن، قاشقاشي.
ناسازگاري. خير-خيرّ ائدمك (xır-xırr edmәk)
خر و پف كردن.
نا سازگاري كردن. خير-خيرّه‌ك (xır-xırrәk)
خرخره، ناي، گلو.
گلوگاه كوه. خير-خيرّه‌كي (xır-xırrәki)
ناسازگار، شرور.
جنس ارزان قيمت. خير-خيرّي (xır-xırrı)
ناسازگار، غرولند كننده.
وسيلة خاراندن، قاشقاشّي. خيرليق (xırlıq)
خرخره، ناي. خيرّ-و-پير (xırr-o-pır)
خرت و پرت، اسباب و لوازم كم ارزش. خيرّ-و-دار (xırr-o-dar) = خيرّ-و-دال (xırr-o-dal) = خيرّ-و-دير (xırr-o-dır)
ناسازگاري، دلخوري و ناراحتي. خيرّه (xırrә)
گلوگاه كوه، درة عميق كوه.
خيره، مات، ناراحت و در خود فرو رفته. خيرّه گولو (xırrә gülü)
گل ختمي. (گل ختمي معمولاً در گلوگاه كوه بيشتر رشد مي‌كند.) خيرّيف (xırrıf) = خيرّيفْت (xırrıft)
خرف، كودن، پير خرف.
جاي تاريك و محدود. خيرّيف ائو (xırrıf ev)
خانة تاريك، خانة كوچك و كم حجم. خيرّيف ‌خانا (xırrıf xana)
خرف خانه، غار يا شكاف كوه كه پير مردان و پير زنان فرتوت و از كار افتاده را در قديم آنجا نگه مي‌داشتند. خيرّيق (xırrıq)
گلو، حنجره، خرخره. خيرّيق آلْتى (xırrıq altı)
زير گلو، ناحية زير گلو.
گلو بند، گردن بند. خيرّيقلاماق (xırrıqlamaq)
يقه و گريبان كسي را گرفتن و دعوا كردن.
در هنگام صحبت به مخاطب بسيار نزديك شدن.
تا گلوگاه پر شدن ظرف. خيرّيلاشماق (xırrılaşmaq)
دسته جمعي خر و پف كردن.
با هم دعوا كردن.
خرخر كردن سگها در مقابل هم. خيرّيلاماق (xırrılamaq)
خر و پف كردن.
خرخر كردن سگها در هنگام حمله به يكديگر.
دعوا كردن، نا سازگاري پيشه كردن. خيرينج (xırınc)
دعوا طلبي، خشم، كينه، لجاجت. خيرينجى (xırıncı)
خشمگين، ناراحت

خيرْچ : تورکجه فارسجا - قشقایی

: قرچ، صداي بريدن چيزي. خيرْچ-و-خيرْچ (xırç-o-xırç)
قرچ و قروچ. خيرْچيلاماق (xırçılamaq)
قرچ و قروچ كردن

خيرْنى : تورکجه فارسجا - قشقایی

: خر پير، نرّه خر پير

خيرنيز : تورکجه فارسجا - قشقایی

: كوتوله، كوتاه قد