Multilingual Turkish Dictionary

تورکجه

تورکجه
خره‌ك : تورکجه فارسجا - قشقایی

(2)
وسيله‌اي چوبي كه بر روي صفحة سازهايي از قبيل تار، سه تار، عود و … قرار مي‌گيرد و سيمهاي ساز از روي آن بسته مي‌شود.
چوب مخصوص زانو بند شتر.
تكه چوبي كه دو لبة قيچي پشم چيني را به هم وصل كند

خرّه : تورکجه فارسجا - قشقایی

: آب گِل آلود، آب كثيف. (محرّف «قره» (سياه) است.) خرّه چال (xәrrә çal)
مرداب، آب گنديده، جاي بد و نا مناسب، جهنّم. خرّه سو (xәrrә su)
آب گل‌آلود. خرّه‌له‌مك (xәrrәlәmәk)
آب را گل آلود كردن. خرّه‌ليك (xәrrәlik)
گل آلود بودن آب. خرّه‌يه باتماق (xәrrәyә batmaq) = خرّه‌يه چكيلْمَك (xәrrәyә çәkilmәk)
دچار مصيبت يا جاي بدي شدن، سياهپوش و عزادار شدن. (از جمله‌هاي معمول كه براي نفرين كردن به كار مي‌برند.)

خرزهله : تورکجه فارسجا - قشقایی

: خر زَهره، نام درختي است با گلهاي صورتي يا قرمز كه معمولاً در كنار رودخانه‌ها و جويبارها مي‌رويد

خشه : تورکجه فارسجا - قشقایی

: آنچه بر روي زمين كشند. (ريشة كلمه از «خاش» و مصدر «قشّيمك» يا «قاشّيماق» (كشيدن و كندن) است.) خشه‌له (xәşәlә)
بر روي زمين بكش. خشه‌له‌مك (xәşәlәmәk)
بر روي زمين كشيدن

خشاب : تورکجه فارسجا - قشقایی

: جعبه‌اي است فلزّي داراي گلوله كه آن را در سلاحهاي گرم قرار مي‌دهند

خسبَك : تورکجه فارسجا - قشقایی

= خسمَك (xәsmәk)
نوعي از انواع نخل كه آن را قَسْب (قصب) و به ثمر آن هم خسبك (خسمك) مي‌گويند

خسيل : تورکجه فارسجا - قشقایی

: جو سبز، جوي كه خشك نشده باشد، علوفة سبز

خشَم : تورکجه فارسجا - قشقایی

: انبوه، ازدحام، كپرگاه

خسّي : تورکجه فارسجا - قشقایی

: خروس اخته. (اصل كلمه «قازّي» از مصدر «قازماق» (كندن) است؛ به اعتبار كندن و كشيده شدن بيضه‌ها)

خسَّك : تورکجه فارسجا - قشقایی

: خسته، مريض و بيمار. ← هس (عم) ايسبوللو-خسَّكلي دير. (مريض است.)

خسته قاسيم : تورکجه فارسجا - قشقایی

: خسته قاسم، نام آهنگي از آهنگهاي رايج كه در بعضي از طوايف ايلات فارسيمدان و شش بلوكي مرسوم است و منسوب است به شاعر عاشقي كه در قرن 18 ميلادي در آذربايجان مي‌زيسته است

اخته : تورکجه فارسجا - قشقایی

: اخته، مقطوع النّسل. اخته‌چي (әxtәçi)
آن كه اخته كند. اخته‌له‌مك (әxtәlәmәk)
اخته كردن

خط : تورکجه فارسجا - قشقایی

: (ع)
خط، نوشته.
نامه، مدرك، سند.
راه، جاده.
راه راه، چين و چروك. خطله‌مك (xәtlәmәk)
خط زدن، علامت زدن.
خواباندن و كتك زدن.
تا كردن، دولا كردن، پيچاندن. خطه (xәtә)
راه، جاده. خطّي كوْر (xәtti kor)
بي‌سواد. خطّي كوْر اوْلماق (xәtti kor olmaq)
ديده نشدن خط، پاك شدن خط.
بي تجربه و ناشي بودن، نا آگاهي

ختا : تورکجه فارسجا - قشقایی

: نام سرزمين ختن چين. ختايى (xәtayı)
اهل ختا.
نام قبيله‌اي از تركان چين.
لقب شاه اسماعيل صفوي كه آهنگي منتسب به وي به نام ختايي (شاه ختايي) در ايلات قشقايي نواخته مي‌شود

ختاب : تورکجه فارسجا - قشقایی

: قتب، هچه، نوعي چوب دو شاخ كه در جهاز شتر به كار مي‌برند

خطير : تورکجه فارسجا - قشقایی

: خطير، سلماني

ختير گيج : تورکجه فارسجا - قشقایی

: نام پرنده‌اي‌كوچكتر ازكبوتر

اختَل : تورکجه فارسجا - قشقایی

: گياهي از خانوادة چمن كه خاصيّت دارويي دارد و براي آرامش قلب و اعصاب مؤثّر است

اختَر : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
فعل امر از مصدر «اخترمك» (جويا شدن)
از بازيهاي دسته جمعي كه به آن «آل آختار»، «ال اختر» و «اختر آغاجي» هم مي‌گويند. (← آل2، آل آختار) اختر گئدمك (әxtәr gedmәk)
با يك پا جهيدن، يك پا را بالا گرفتن و با يك پا حركت كردن. اخترمك (әxtәrmәk)
جويا شدن

خو : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
خوي، خصلت.
حالت رواني، بيماري رواني. خولو (xulu)
آنكه به بيماري رواني مبتلا باشد

خوب : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
خوب، نيكو.
بس، كافي، كامل، كاملاً. (در تركي قديم به شكل «قوب» آمده است.) خوبجه (xubcә)
نسبتاً خوب، تقريباً خوب. خوبلوق (xubluq)
خوبي، نيكي

خود : تورکجه فارسجا - قشقایی

: (ف) خود، خودماني، قوم و خويش. خود بد (xud bәd)
آنكه با اقوام و خوديها دوستي و معاشرت نداشته باشد. خود تاراش (xud taraş)
خود تراش، تيغ سلماني. خود رو (xud ru) = خودورو (xuduru)
خود ساخته، آنكه متّكي به توانايي خود است.
آنچه خودش رشد كند، آبله، جوش صورت. خود رولو (xud rulu) = خودورولو (xudurulu)
آبله‌اي، صورت آبله‌اي

خول : تورکجه فارسجا - قشقایی

: زير زمين، زير خاك. (هـونـوگان) خوللاماق (xullamaq)
به خاك سپردن، دفن كردن

خول : تورکجه فارسجا - قشقایی

(1)
خل، ابله، نادان

خولْفه : تورکجه فارسجا - قشقایی

: جوجه خروس، خروسي كه تازه پر در آورد