Multilingual Turkish Dictionary

تورکجه

تورکجه
زاق تورماق : تورکجه فارسجا - قشقایی

: كاملاً ايستادن، توقّف كردن به خاطر ضعف و ناتواني

زار : تورکجه فارسجا - قشقایی

: آه و زاري. زار-زار آغلاماق (zar-zar ağlamaq)
زار زار گـريستن، به شدّت گـريه كردن. زاريماق (zarımaq)
زاري كردن، ناليدن. زارينجى (zarıncı)
دردمند، آزرده و ناراحت.
نام آهنگي در موسيقي

ذات : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
اصل، جوهر، ماهيت.
اصل و نسب، نسل و نژاد.
شخص، شخصيت. (← زاد) ذاتييه (zatiyә)
ذات، اصل و نسب، نسل و نژاد

زايا : تورکجه فارسجا - قشقایی

= زاياه (zayah)
(ع) ضايع، خراب. زاياه اوْلماق (zayah olmaq)
ضايع شدن، از بين رفتن

ضاياه : تورکجه فارسجا - قشقایی

: (ع) ضايع، ويران، خراب

زَبّه : تورکجه فارسجا - قشقایی

: شتر بزرگ و مو بلند. (← دب، دبّه و زابّا)

ازبه‌يي : تورکجه فارسجا - قشقایی

: محرّف «از بس كه»، بس كه

زد : تورکجه فارسجا - قشقایی

: (ف) فعل ماضي ساده از مصدر «زدن» فارسي. (به تنهايي كاربرد ندارد.) زد-و-كوت (zәd-o-kut)
عمل زدن و كتك كاري. زده (zәdә)
خراش برداشته، لطمه ديده. زده‌ليك (zәdәlik)
خراشيدگي

ذئهْن : تورکجه فارسجا - قشقایی

: (ع) ذهن، هوش، علاقه. ذئهن-و-بال (zehn-o-bal)
استعداد، گستره و محدودة افكار

ضئيفه : تورکجه فارسجا - قشقایی

: (ع) ضعيفه، زن، جنس نسوان

زهل : تورکجه فارسجا - قشقایی

= زهله (zәhlә)
زهره، كيسة صفرا.
جرأت، زهره. زهل ائدمك (zәhl edmәk)
جرأت به خرج دادن

زيل : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
سرازيري، شيب.
صداي زير و كشيده. زيلئيلي (zileyli)
بلا، هر چيز خطرناك كه از بالا نازل شود. زيلئيلي ياغيش (zileyli yağış)
باران سيل آسا كه از بالا فرو ريزد

زيل : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
زير، سرازيري، شيب تند. زيل اوزو قوْولو. (سرازيري تند)
صداي زير. (در مقابل بم)
ممتد، پي در پي، سلسله وار و پشت سر هم.
از پيشوندهاي كثرت و ممتد. زيل باخماق (zıl baxmaq)
زل زدن در چشم ديگران. زيل-زيله (zıl-zılә)
گمپولهاي زينتي و ملوّن كه سلسله‌وار بر پايه‌هاي چادر بسته مي‌شود. زيل قيرميزی (zıl qırmızı)
كاملاً قرمز

زينجير : تورکجه فارسجا - قشقایی

: زنجير. (← زنجير) زينجيرله‌مك (zincirlәmәk)
با زنجير بستن

زيندان : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
زندان، محبس.
كمر كوه كه به اعتقاد قدما اغلب جايگاه جنّ و پري است. (اصل كلمة زندان هم «جيندان» (محلّ اجنّه) است؛ به اعتبار اينكه قديمي‌ترين زندانها در ميان كمر كوهها بوده.)

زينْگ : تورکجه فارسجا - قشقایی

: آه و زاري، صدا، آوا. (← سينگ) زينگ-و-زال (zing-o-zal)
ترنّم، به آهستگي آواز خواندن. زينگيرلَنمك (zingirlәnmәk)
به صدا در آمدن، با سوز و گداز ناليدن. زينگيله‌مك (zingilәmәk)
ترنّم كردن، به آهستگي آواز خواندن.
آه و زاري كردن، ناليدن

زينْهار : تورکجه فارسجا - قشقایی

: هرگز، ابدا. زينْهاركى (zınharkı)
حتّي اگر، تا آنجا كه

زينهارا : تورکجه فارسجا - قشقایی

: زنّار، در قديم نوعي كمر بند بوده؛ امّا امروزه به رشتة زينتي ابريشمي و گمپولداري مي‌گويند كه روي چوْقّا (نوعي ارخالق) به صورت حمايل از روي دو شانه بسته مي‌شود

زيق : تورکجه فارسجا - قشقایی

: صداي بريده و كوتاه. زيقّى چيخمادی. (كوچكترين صدا از خود بروز نداد.) زيق-زيقّك (zıq-zıqqәk) = زيقّيريقَّك (zıqqırıqqәk)
سكسكه

زير : تورکجه فارسجا - قشقایی

: صداي زر زر، صداي باد معده. زير دلي (zır dәli)
كاملاً ديوانه، ديوانة محض. زيرّيلاماق (zırrılamaq)
زر زر كردن، صداي خارج شدن باد معده

عزيز : تورکجه فارسجا - قشقایی

: عزيز، ارجمند و گرامي. (عزيز و ذليل دو كلمة متضاد است؛ «ازيز» در تركي از مصدر «ازمك» (خرد كردن) و به معني كوه صعب‌العبور و خرد كننده و «عزيز» در عربي به معني زميني كه كشت كردن در آن مشكل باشد؛ در عوض به زمين سست و نفوذپذير «ذليل» گفته مي‌شده.) عزيز كرده (әziz kәrdә)
محبوب، عزيز و با ارزش شده. عزيزلَشمَك (әziz lәşmәk)
عزيز شدن. عزيزلَمه (әzizlәmә)
مراسم بزرگداشت. عزيزلَنمَك (әzizlәnmәk)
خود را عزيز كردن، عزيزتر شدن

ذَمّه : تورکجه فارسجا - قشقایی

: (ع) ذمّه، كفالت، ضمانت

زنجير : تورکجه فارسجا - قشقایی

: زنجير. (اصل كلمه «سانجير» از ريشة «سانجماق» (فرو كردن) است؛ به اعتبار در هم فرو رفتن حلقه‌هاي زنجير. ← سانج)

زنگ : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
زنگوله.
صداي خوش، نواي دلنشين

زنگال : تورکجه فارسجا - قشقایی

: قطعه چوبي كه به جاي شانة قالي بافي در بعضي از بافتنيها از آن استفاده مي‌شود