Multilingual Turkish Dictionary

تورکجه

تورکجه
بَز : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
غدّة سفت و سخت زير پوست بدن، غدّة كوچك زير بغل، بظر، دژپيه، دشپيل.
بيضه، خايه. بزه (bәzә)
فعل امر از مصدر «بزه‌مك» (آرايش دادن) (قديمي‌ترين نوع آرايش، مزيّن شدن به منجوقهايي بوده كه همانند «بز» گرد و كروي شكل بوده‌اند.) بزه‌ت (bәzәt)
آرايش بده. بزه‌تْديرمَك (bәzәtdirmәk) = بزه‌تْمَك (bәzәtmәk): آرايش كردن، زينت دادن. بزه‌ديلمَك (bәzәdilmәk)
تزيين داده شدن، آرايش يافتن. بزه‌ك (bәzәk)
زينت، آرايش و پيرايش زنانه. بزه‌كْچي (bәzәkçi)
زينت دهنده، آرايشگر. بزه‌كْسيز (bәzәksiz)
بدون آرايش و زينت. بزه‌كْلي (bәzәkli)
آرايش داده شده، زينت داده شده. بزه‌له‌مك (bәzәlәmәk)
آرايش دادن. بزه‌لي (bәzәli)
آرايش شده. بزه‌مَك (bәzәmәk)
زينت دادن، آرايش كردن. بزه‌نْديرمَك (bәzәndirmәk)
آراستن، آرايش دادن.
لباس نو بر تن كسي كردن. بزه‌نْمَك (bәzәnmәk)
آرايش داده شدن، تزيين شدن.
خود آرايي، آراستن و پيراستن خود

بئه : تورکجه فارسجا - قشقایی

: به، ميوه يا درخت به. بئه بوروک (beh bürük) = بئه بودوک (beh büdük)
گلابي كوهي، نام درختي شبيه گلابي كه در كوهستانهاي معتدل فارس مي‌رويد. بئهچي (behçi)
نام درختچه‌اي شبيه درخت انگور. بئهدانا (behdana)
بهدانه، دانة به

اج : تورکجه فارسجا - قشقایی

: سخن نا رسا و نا مرتّب، هر چيز نا منظّم. (به تنهايي كمتر كار برد دارد.) اجَق-وجَق (әcәq-vәcәq)
سخن سفسطه آميز، سخني كه در حال هاج و واج بيان شود. اجَم بايى (әcәm bayı) = اجم وايى (әcәm vayı)
عجم بايي، گويا نوعي آش بوده كه از غذاهاي مختلف تشكيل مي‌شده، مثل آش شلغم همه چي در هم.
سخنان در هم و بي سر و ته، ياوه.
نامرتّب، لا ابالي.
عجيب و غريب. اج-وج (әc-vәc) = اجه-وجه (әcә-vәcә)
سخنان نارسا بر زبان آوردن، تمجمج كردن، كلمات را جويده جويده ادا كردن. اج-وج ائدمك (әc-vәc edmәk)
سخنان نا روا بر زبان آوردن

جا : تورکجه فارسجا - قشقایی

: جا، مكان، جايگاه. (در تركي قديم به صورتهاي «گا» ، «قا» و «غا» ديده مي‌شود.) جا به جا اوْلماق (ca bә ca olmaq)
جا به جا شدن، انتقال يافتن، تغيير مكان دادن. جاكان (cakan) = جا كَند (ca kәnd)
از جا كنده شدن، بار كردن، كوچ كردن. جا كش (ca kәş)
جا كش، قرمساق. جا كولور (ca kulur)
مزرعه‌اي كه بعد از درو شدن كاه و ساقه‌هاي آن بر جا مانده باشد. جا گير (ca gır)
جا گرفته، مستقر، ثابت. جا ناماز (ca namaz)
جا نماز، سجّاده. جاه-و-جوه (cah-o-cuh)
جا و مكان. جايى (cayı)
ساكن، مقيم. جايـی اوْلماق (cayı olmaq)
اسكان يافتن، استقرار يافتن. جاييخماق (cayıxmaq) = جاييقماق (cayıqmaq)
از جاي خود حركت كردن، كوچ كردن. اوْبا يئريندن جاييقدي. (اوبا از محل سكونت خود كوچ كرد.) جايير-جويور (cayır-cuyur)
آنكه در هر لحظه به جايي نگاه كند، سبك، نا موقّر، هيز و بد چشم. جاييقديرماق (cayıqdırmaq)
از جاي خود حركت دادن، كوچ دادن. جاييماق (cayımaq)
از جايي به جايي كوچ كردن، نقل مكان كردن، جا به جا شدن

چاب : تورکجه فارسجا - قشقایی

)
(← چاپ 1) چابادا (çabada)
عجول، شتاب زده.
حقّه باز، حيله گر. چاباداليق(çabadalıq)
شتاب و عجله.
نيرنگ و حقّه بازي. چاباشا (çabaşa)
كوشش، فعاليت، جست و خيز.
آشفته حال، حالت حيرت و تعجّب يا شتاب و عجله. چاباشالانماق (çabaşalanmaq) = چاباشاماق (çabaşamaq)
تقلّا و تلاش كردن.
حيرت زده و متعجّب شدن. چابالاق (çabalaq)
كوشش، تقلّا، جنبش. چابالاماك (çabalamak)
تلاش و تقلّا كردن، جان كندن، به سختي كار كردن. چابالانماك (çabalanmak)
به سختي كار كردن، ‌خود را به كار و كوشش زدن

چابيك : تورکجه فارسجا - قشقایی

: چابك، كاري و پرتلاش

جابير : تورکجه فارسجا - قشقایی

= جابور (cabur)
رنگ بور يا قهوه‌اي، بزي كه قسمتي از موهايش قهوه‌اي باشد.
خالهاي سفيد در زمينة سياه، بز سياه رنگي كه در اطراف سر و گردن و دست و پا خالهاي سفيد داشته باشد.
رنگ سفيد و زرد

جابييه : تورکجه فارسجا - قشقایی

: آبشخور، جويي كه در كنار چاههاي آب درست كنند و به حيوانات آب دهند. (← جبييه)

جاج : تورکجه فارسجا - قشقایی

: در لغت قديم به معني پيوستگي، اتّصال و اختلاط است؛ امّا به تنهايي استعمال ندارد. جاجيق (cacıq)
نام غذايي مركّب از دوغ يا ماست با داروهاي گياهي و سبزيجات معطّر. جاجيم (cacım)
جاجيم، از انواع بافته‌هاي ايلات قشقايي

چاچيك : تورکجه فارسجا - قشقایی

: غذايي مركّب از پنير لورك و خرده نان. (ريشة كلمه از «جاج» (اختلاط) است. ← جاج، جاجيق)

چاچيل : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
حقّه ، نيرنگ، ريا كاري.
شوخي، بذله. (← جاج) چاچيلاباز (çaçılabaz) = چاچيلباز (çaçılbaz)
حيله گر، مكّار.
بذله گو، شوخ طبع

چادان : تورکجه فارسجا - قشقایی

: عقرب. (بيات)

چادير : تورکجه فارسجا - قشقایی

: چادر، خيمه. (اصل كلمه از «چات + اير» = چاتير (چيزي كه به هم متّصل شود) درست شده است. ← چات) چادير پييي (çadır piyi)
پرده‌اي از پيه و چربي كه اطراف معده و روده‌ها را احاطه كرده باشد. چادير-چاشخور (çadır-çaşxor)= چادير-چاشقين (çadır-çaşqın)
چادر و روسري زنانه. (← چاخچور)
چادر و لوازم متعلّق به آن. چادير شوْو (çadır şov)
چادر شب، نوعي چادر زنانه، نوعي رختخواب پيچ

جادو : تورکجه فارسجا - قشقایی

= جادی (cadı)
جادو، سحر.
ساحر، جادوگر. جادوگر (cadugәr)
جادوگر، ساحر. جادوگرليك (cadugәrlık)
جادوگري، افسونگري. جادولاما (cadulama)
عمل جادوگري، جادو كردن. جادولاماق (cadulamaq)
جادو كردن، سحر كردن. جادولوق (caduluq)
جادوگري، ساحري

جافا : تورکجه فارسجا - قشقایی

: (ع) جفا، ظلم و ستم. جافا ائدمك (cafa emәk)
ستم كردن. جافا گئدمك (cafa gedmәk)
جفا بر كسي وارد شدن، تحميل شدن

جاغ : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
صداي جوشش و طغيان. جاغ-و-جوغ (cağ-o-cuğ)
صداي جوشش.
سر و صداي كودكان. جاغيلغان (cağılğan)
جوشان و خروشان، رودخانة طغيانگر، سيلابي كه شترك اندازد

چاغ : تورکجه فارسجا - قشقایی

(1)
زمان، هنگام، دوره، زمانه. شام چاغي (شامگاهان، هنگام شب.) چاغداش (çağdaş)
معاصر، همزمان

چاغ : تورکجه فارسجا - قشقایی

(2)
چاق، تنومند.
سالم، تندرست، شاداب و سر حال. چاغلاماق (çağlamaq)
چاق و فربه كردن حيوان قصّابي.
چاق كردن قليان و امثال آن. چاغليق (çağlıq)
چاقي، فربهي

چاغالا : تورکجه فارسجا - قشقایی

: چغاله، ميوة تازه، بادام تازه و كوچك. (← جيغ2، جيغالا) چاغالا بادام (çağala badam)
چغاله بادام، بادام تر و تازه

چاغير : تورکجه فارسجا - قشقایی

: فعل امر از مصدر «چاغيرماق» (جار زدن) (← جار1، جال1، جاغ، چاق2 و چيغ2) چاغيرما (çağırma)
جار مزن.
عمل جار زدن، سر و صدا.
عمل دعوت كردن. چاغيرماق (çağırmaq)
جار زدن، صدا زدن.
دعوت كردن، به مهماني طلبيدن. چاغيريش (çağırış)
سر و صدا، فرياد.
فرا خواني، دعوت عمومي. چاغيريشماق (çağırışmaq)
دسته جمعي جار زدن، با هم سر و صدا كردن.
همديگر را دعوت كردن، دسته جمعي دعوت كردن. چاغيريق (çağırıq)
نام پرنده اي شبيه مرغابي. چاغيريلماق (çağırılmaq)
جار زده شدن، صدا زده شدن.
دعوت شدن

جاه : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
جا و مكان.
جاه، مقام و منزلت. جاهال (cahal)
جوان، آنكه به دنبال جاه و مقام است. (اين كلمه ارتباطي با «جاهل» (نادان) عربي ندارد.) جاهالجا (cahalca)
جوان، جوانك. جاهال-جومّور (cahal-cummur) = جاهال-جوْوان (cahal-covan) = جاهال-جؤهول (cahal-cöhül)
جوان، جوانك.
دار و دستة جوانها. جاهالليق (cahallıq)
جواني، جوان بودن

چاه : تورکجه فارسجا - قشقایی

: چاه، گودال. چاهاب (çahab)
چاه آب، چاهي كه داراي آب باشد

جاهاز : تورکجه فارسجا - قشقایی

(1)
جهيزية عروس.
كجاوه مانندي كه براي درست قرار گرفتن بار بر شتر، در اطراف كوهان شتر جا مي‌گيرد، جل مخصوص شتر

جاهاز : تورکجه فارسجا - قشقایی

(2)
نام نوعي بوتة گياهي. (← آغ1، آغجا قوْووق و جاز)

چاهى : تورکجه فارسجا - قشقایی

: چاي. چاهيدان (çahıdan)
قوري