Multilingual Turkish Dictionary

تورکجه

تورکجه
آلبه‌كَللي : تورکجه فارسجا - قشقایی

= آلبه‌كه‌لي (albәkәli)
نام طايفه‌اي از ايلات قشقايي كه امروزه اغلب در ايل عمله زندگي مي‌كنند. (آلبه‌كه يا آلوه‌كه نام يكي از پادشاهان افسانه‌اي قيرقيزستان بوده)

آلچاق : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
پست، پايين.
كوتاه، قد كوتاه.
فرومايه و پست.
كم بها، كم ارزش. (در مورد ريشة كلمه دو نظريه مطرح است.
از
آلت (زير) + اق = آلتاق = آلچاق.
تحريفي از كلمة آشّاق (پايين) يعني به شكلهاي آچّاق و آلچاق تغيير كرده است. ← آش2، آشّاق) آلْچاقْلانماق (alçaqlanmaq) = آلْچالْماق (alçalmaq)
پايين آمدن، فرود آمدن، تنزّل كردن. آلچالديرماق (alçaldırmaq) = آلچاقلانديرماق (alçaqlandırmaq)
پايين آوردن، تنزّل دادن، تحقير كردن. آلچاقليق (alçaqlıq)
پايين بودن، كم ارزش بودن. آلچاقلين (alçaqlın)
پست و پايين.
پستي، پاييني

آلئي : تورکجه فارسجا - قشقایی

: آشكار. ( ← آي1 و آلايين)

آلى : تورکجه فارسجا - قشقایی

: سيب زميني

آلى‌ وَند : تورکجه فارسجا - قشقایی

: نام طايفه‌اي از ايل كشكولي

آليفته : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
آشفته حال، ناراحت.
حريص و آزمند

آلين : تورکجه فارسجا - قشقایی

: ساقة گندم كه با دانه توأم باشد، كاه همراه با دانه. (← اون)

عاليوَند : تورکجه فارسجا - قشقایی

: (← آلي وَند)

آلّ : تورکجه فارسجا - قشقایی

= آل (al)
پيشاني.
شانس و اقبال.
روبرو، مقابل. گون آلّيندا. (در مقابل آفتاب قرار دارد.) آلّ آييرماق (all ayırmaq)
به سويي رو نمودن، به طرفي حركت كردن. آل باغى (al bağı) = آلّى باغى (allı bağı) = آل ياغليغى (al yağlığı)
پيشاني بند، دستمال قلاغي. آل قوْيماق (al qoymaq)
پيشاني بر زمين نهادن.
عازم شدن، رو به سويي نمودن و حركت كردن. آلّى آچيق (allı açıq)
پيشاني گشاده، بشّاش، گشاده رو.
خوش شانس، خوش اقبال. آلّى آغ (allı ağ)
خوشبخت، خوش شانس. آلّى بورّوشوق (allı burruşuq) = آلّى قوْشالـی (allı qoşalı) = آلّى كيرلي (allı kırlı)
آنكه چين و چروك پيشاني‌اش آشكار باشد، شوم، بد يمن، بد قدم. آلّى قره (allı qәrә) = آلّى يامان (allı yaman)
بد بخت، پيشاني سياه، بيچاره. آلّـينجاق (allıncaq)
شانس و اقبال. (بيات) آلّـينجاق اولدوزو (allıncaq ulduzu)
ستارة اقبال

آللاه : تورکجه فارسجا - قشقایی

: (ع) الله، پروردگار، خداوند. آللاه جانيم دؤوه‌سي (allah canım dövәsi) = آللاه ده‌وه‌سي (allah dәvәsi)
آخوندك. آللاه داشى (allah daşı)
سنگ خدا، بلاي آسماني، هر چيز عجيب و غريب. آللاه ساخلاسين (allah saxlasın) = آللاه ساخلاتسين (allah saxlatsın)
خدا حافظ. آللاه سئوه‌رينه (allah sevәrinә) = آللاه سه‌وه‌ره‌سينه‌ (allh sәvәrәsinә) = آللاه سه‌وه‌رينه (allah sәvәrinә)
به خاطر خدا، براي خدا. آللاه سيز (allahsız)
بي دين، خدا نشناس.
ظالم، نابكار، بد عمل

آلْت : تورکجه فارسجا - قشقایی

: زير، تحت، پايين. آلت-اوست (alt-üst)
زير و رو، بالا و پايين. آلت-اوست ائدمك (alt-üst edmәk)
زير و رو كردن.
مجازاً به معني فحشهاي ركيك و زشت دادن. آلتيندان گـؤتورمَك (altından götürmәk)
زير قول خود زدن، حاشا كردن، انكار كردن.
برداشتن، حمل كردن

آلتى : تورکجه فارسجا - قشقایی

: عدد6

آلْتْميش : تورکجه فارسجا - قشقایی

: عدد60

آم : تورکجه فارسجا - قشقایی

: فرج، آلت تناسلي زن. آ.م.ج.ی.ق (a.m.c.ı.q)
فرج‌كوچك و تنگ

آما : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
امّا، ولي.
از اصوات تحسين و لذّت. آما (ama) = آما داهى (ama dahı)
از اصوات تعجّب و تحسين. آما گزديگا. = آما داهى گزديگا. (چه خوب تفريح كرديم.)

آم-آل : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
كاملاً سرخ، سرخ پر رنگ.
سرخ كم رنگ

آمان : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
امان، مهلت، فرصت.
امان‌نامه، عفو.
كمك و ياري.
طاقت و توانايي.
افسوس، فرياد، فغان. آمانا گلمك (amana gәlmәk)
به امان آمدن، بر كسي پناه بردن.
به شدّت خسته و ناراحت شدن. آمانسيز (amansız)
بي امان، فوري، زود. آمان ناس (aman nas)
در لغت به معني امان ناس (اي مردم! چه بايد كرد؟) اصطلاحاً به معني ناچار و لاعلاج به كار برده مي‌شود

آميق : تورکجه فارسجا - قشقایی

: دانه و جوش پوست بدن كه باعث بيماري مي‌گردد. مانند
قره آميق (دانة سياه) قيزاميق = قيزيل آميق (بيماري سرخك)

آمزا : تورکجه فارسجا - قشقایی

: آلت نرينه

آنا : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
مادر، والده.
پايه، اصل، اساس. آنا–باجى (ana-bacı)
مادر و خواهر.
ناموس. آناجيق (anacıq) = آنانجيق (anancıq)
مادر كوچولو، دختر فهميده، دختري كه به اندازة يك مادر آگاهي داشته باشد. آنا حالى (ana halı)
حالت قاعدگي زنان، ركل خانمها. آنا حالى بولماق (ana halı bulmaq)
قاعده شدن زنان. آنادان بير (anadan bir)
خواهر يا برادر ناتني كه مادر آنها يكي باشد ولي پدرشان فرق كند. آنا ديلي (ana dili)
زبان مادري. آناسيز (anasız)
مادر مرده، يتيم. آناسيزليق (anasızlıq)
بي مادري، يتيمي. آنا قارنيندا (ana qarnında)
در شكم مادر است.
حالت محاق بودن ماه را گويند كه در آخر هر ماه آن را نمي‌بينيم. آنالى (analı)
مادر دار، داراي مادر. آناليق (analıq)
مادري، وظيفة مادرانه.
نا مادري.
متعلّق به مادر، مال مادر

آند : تورکجه فارسجا - قشقایی

: قسم، سوگند. آند ايچمك (and içmәk)
قسم خوردن، سوگند ياد كردن. آندوشما (andlaşma)
سوگند نامه، قرارداد. آندوشماق (andlaşmaq)
با هم متّحد و هم پيمان شدن، هم قسم شدن

آنْگ : تورکجه فارسجا - قشقایی

: آدم عامي و بي سواد. (فا) (در تركي قديم به معني عقل و هوش بوده.) آنگلا (angla)
بفهم، فعل امر از مصدر «آنگلاماق» (فهميدن) آنگلاتديرماق (anglatdırmaq) = آنگلاتماق (anglatmaq)
فهماندن، آگاه كردن. آنگلاديلماق (angladılmaq)
فهمانده شدن، آگاه شدن. آنگلاماز (anglamaz)
نافهم، نادان. آنگلامازليق (anglamazlıq)
ناداني، نافهمي. آنگلاماق (anglamaq)
فهميدن، درك كردن.
آگاه شدن، با خبر شدن. آنگلايان (anglayan)
فهيم، دانا

آنگار : تورکجه فارسجا - قشقایی

: انگار، مثل اينكه

آنْگْسيرماق : تورکجه فارسجا - قشقایی

: عطسه كردن. (← آنس، آنسيرماق)

آنگيلاماق : تورکجه فارسجا - قشقایی

: متمايل شدن، ميل كردن. (شش)