Multilingual Turkish Dictionary

تورکجه

تورکجه
جله : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
پستان بند شتر و حيوانات اهلي ديگر. (← جهله)
تور، دام، تلّه. جله‌له‌مك (cәlәlәmәk)
پستان بند بر پستان حيوان شير ده بستن

چل : تورکجه فارسجا - قشقایی

(1)
پيسه، دو رنگ. (← چال2) چلَرْتْمَك (çәlәrtmәk)
پيسه كردن، بيرون زدن چشم از حدقه. چلَّر-چلَّر باخماق (çәllәr-çәllәr baxmaq)
زل زل نگاه كردن. چلَرمَك (çәlәrmәk)
پيسه شدن چشمها، برگشتن و از حدقه بيرون زدن چشم. چلَكي (çәlәki)
نوعي از انواع مرغابيها. (به اعتبار دو رنگ بودن كه معمولاً سياه است با خالهاي خاكستري)

چل : تورکجه فارسجا - قشقایی

(2)
تلفّظي از كلمة «چال4» فعل امر «چالماق» (زدن، تقلّا كردن و بر زمين كوبيدن) چلتيك (çәltik)
شلتوك، برنج پاك نشده و آسياب نرفته. (به اعتبار اين كه چلتيك را بر زمين مي‌كوبند و از آن برنج تهيّه مي‌كنند.) چلتيكليك (çәltiklik)
شاليزار، مزرعة برنج. چلقَمه (çәlqәmә)
انبوه و فشرده.
در هم كوبيده شده، له شده. چلَنگَر (çәlәngәr)
آهنگر. چليك (çәlik)
تركة چوب، تكّه چوب كوچك.
بازي الك دولك.
عصا، چوبدستي.
افتاده و سرنگون. چليمسيز (çәlimsiz)
بدون چالش و تقلّا، كم دست و پا، دست و پا چلفتي

جلال : تورکجه فارسجا - قشقایی

: (ع)
شكوه و جلال.
نامي براي پسران و مردان. جلاللى (cәlallı)
نام طايفه‌اي از ايل دره‌شوري

جلَب : تورکجه فارسجا - قشقایی

(2)
حيوان نر، گاو نر. (← جلّاب)

جلَب : تورکجه فارسجا - قشقایی

(1)
حقّه باز، بد جنس، بد ذات

چله-چوقّور : تورکجه فارسجا - قشقایی

چاله و گودال، پستي و بلندي، زمين ناهموار

چليپا : تورکجه فارسجا - قشقایی

چليپا، صليب.
نام نقشي از نقشهاي قالي

جلّاب : تورکجه فارسجا - قشقایی

: (ع) گلّه‌اي از حيوانات كه بايستي در معرض فروش قرار گيرد. (جلب نظر كننده) جلّاب خر (cәllab xәr)
آنكه گلّة حيوانات را خريداري كند. جلّابى (cәllabı)
حيوان قابل فروش

جلّاق : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
چابك و سريع.
نا موقّر و سبك. (ريشة كلمه از مصدر «چالماق» است. ← چال4، چاوک)

چلْپ : تورکجه فارسجا - قشقایی

آشفته.
صداي به هم خوردن آب. (← چالْپ و چال4) چلپاق (çәlpaq)
شلخته، ژنده پوش، در هم و بر هم. چلپَشمك (çәlpәşmәk)
چالش و تقلّا كردن، بحث و جدل كردن. چلپَشيك (çәlpәşik)
آشفته، درهم، بغرنج و پيچيده. چلپوْو (çәlpov)
باتلاق، مرداب. (← چالپ، چالپوْو)

جم : تورکجه فارسجا - قشقایی

(1)
(ع) مخفّف جمع، دار و دسته، گروه، محفل. جم-جمه (cәm-cәmә)
جمجمه، سر و صدا، شلوغ، سر و صداي جماعت.
نام افسانه‌اي به نام سلطان جمجمه كه در اساطير ايلات قشقايي جايگاه خاصّي دارد. جم-و-جوْوغا (cәm-o-covğa)
(ع-تر) (جمع + جوغا) فراوان، انبوه. جم-و-جوْوغالي (cәm-o-covğalı)
(ع-تر) آنكه اطرافيان فراوان دارد

جم : تورکجه فارسجا - قشقایی

(2) = جمّي (cәmmi)
جام، كاسه، پياله

چم : تورکجه فارسجا - قشقایی

(2)
طرز، روش، شيوه.
حالت خميدگي و شيوة مخصوص. چم-و-خم (çәm-o-xәm)
راه و روش.
شوخي و بذله.
عشوه و ناز. چم-و-لوْوس (çәm-o-lovs)
ادا و اطوار، تملّق و چاپلوسي. چم-و-لوْوسلانماق (çәm-o-lovslanmaq) = چميسلنمك (çәmislәnmәk)
ادا و اطوار در آوردن، چاپلوسي كردن. چميش (çәmiş)
چموش، نا آرام، بد روش، بد مرام. (← چاميش)

چم : تورکجه فارسجا - قشقایی

(1)
چمن، چمن مسطّح كنار رودخانه‌ها. (← چـوم)
سرماي شديد. (← چام) چَمَّل (çәmmәl)
به وسيلة سرما كرخ شده، دست و پاي كرخ و گرفته شده، آدم تنبل و كم دست و پا. چمَن (çәmәn)
چمن، جاي مرطوب و چمني، سبزه زار. چمنگاه (çәmәngah)
چمنزار. چمنليك (çәmәnlik)
محل چمن، زمين چمني، چمن زار. چمن مورچاليغى (çәmәn murçalığı)
گياهي شبيه چمن كه ريشة پيازي دارد

چم : تورکجه فارسجا - قشقایی

(3)
تلفّظي از كلمة «چن» به معني مه، ابر نزديك به زمين. چملي بئل (çәmli bel): نام كوهي كه گويا مقرّ اصلي «كور اوْغلو» بوده است

چمبَر : تورکجه فارسجا - قشقایی

= چمبَرَك (çәmbәrәk) = چمبره (çәmbәrә) = چمَّره (çәmmәrә)
چنبره، حلقه، دايره. چمبرك وورماق (çәmbәrәk vurmaq) = چمبرلَنمَك (çәmbәrlәnmәk)
چنبره زدن، حلقه زدن مار و امثال آن

چميك : تورکجه فارسجا - قشقایی

: عصا، چوبدستي سر خميده و چنگك دار. (اصل كلمه «چنيك» و از ريشة «چان» يا «چن» است. ← چان و چن2)

چمپا : تورکجه فارسجا - قشقایی

= چمپه (çәmpә)
چمپا، نوعي برنج مرغوب

چن : تورکجه فارسجا - قشقایی

(2)
به هم بسته، وصل، وابسته. (به تنهايي رايج نيست) (← چان) چنته (çәntә)
نوعي كيف يا ساك بافتني. (به خاطر بسته شدن آن به كناره‌ها و ديواره‌ها) چنگ (çәng) (1)
چنگ، چنگال، پنجه.
چنگ، كف دست.
به اندازة يك كف دست از هر چيز. بير چنگ دوگو گتير. (به اندازة گنجايش يك كف دست برنج بياور.)
چند تا، بعضي، تعدادي. (قنقري خلج) چنگال (çәngal)
چنگال. (در مقابل قاشق)
چنگال، پنجة پرنده.
غذايي مركّب از نان خشك، كره و خاكه قند كه با انگشتان دست آنها را در هم خرد مي‌كنند. چنگَك (çәngәk)
قلّاب، شانة آهني يا چوبي دو شاخ. چنگله‌مك (çәnglәmәk)
چنگ انداختن و مشتي برداشتن. چنگ-و-چيله (çәng-o-çilә)
مشتي از هيزم و چوبهاي باريك. چنگه (çәngә)
چانه، زنخدان. چنگه‌له‌مك (çәngәlәmәk)
جلو چانه و دهان كسي قرار گرفتن و به سخنانش گوش دادن. چنه (çәnә)
چانه، زنخدان.
عصا، چوب چوگان. (به خاطر وابستگي و احتياج پيران و بيماران به عصا) چنه‌ك (çәnәk)
عصا، چوبدستي، چوب چوگان

چن : تورکجه فارسجا - قشقایی

(1)
مه، ابر نزديك به زمين. (به تنهايي رايج نيست) چنلي (çәnli)
مه آلود، پر از مه و ابر. چنلي بئل (çәnli bel)
كمر مه آلود، نام كوه افسانه‌اي كه گويا مقر «كور اوغلو» بوده

جنجَنَك : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
شقيقه.
ملاج، نرمة سر كودك نوزاد. (← جان، جانجاناق = جانجانَك)

جندَغه : تورکجه فارسجا - قشقایی

: لاغر و استخواني

جنگ : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
جنگ، نبرد، پيكار.
هنگام جنگ، موقع مناسب. جنگِ ظُهر (cәnge zohr)
جنگاجنگ ظهر، دقيقاً هنگام ظهر. جنگ ناما (cәng nama)
جنگ نامه، نام يكي از آهنگهاي رزمي در موسيقي ايلات قشقايي. جنگي (cәngi)
جنگي، جنگجو، مبارز.
فوري، به سرعت

چنگ : تورکجه فارسجا - قشقایی

(2)
بي حس، سست و بي حال، كرخ و منجمد. چنگَرمَك (çәngәrmәk)
منجمد شدن انگشتان دست و پا بر اثر سرماي شديد. چنگَزلَنمَك (çәngәzlәnmәk) = چنگلَنمَك (çәnglәnmәk) = چنگ يئمَك (çәng yemәk)
از گرسنگي بي حال شدن، دل بردگي