Multilingual Turkish Dictionary

تورکجه

تورکجه
چؤلکو : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
سنگها و سنگريزه‌ها كه بر اثر ريزش كوه در دامنه جمع شده باشد.
نشيب، پستي، فرو رفتگي قسمتي از زمين. (اصل كلمه «چؤكلو» (فرو ريخته) و از مصدر «چؤكمَك» است. (← چؤك، چؤكمَك)

جوْلما-جوْجوق : تورکجه فارسجا - قشقایی

: بر و بچّه، اولاد. (← جور1، جور-جوجوق)

چوْلْپ : تورکجه فارسجا - قشقایی

: فعل امر از مصدر چوْلْپماق = چالْپماق (بر زمين زدن) (← چالپ) چوْلپا (çolpa)
بر زمين خورده، از پا افتاده، فلج و ناتوان.
دير جنب، تنبل، بي دست و پا، بي‌عرضه. چوْلپاتْماق (çolpatmaq)
بر زمين زدن و سركوب كردن

چؤلْپ : تورکجه فارسجا - قشقایی

: فعل امر از مصدر «چؤلپمك» (بر زمين زدن) (← چال4 و چالْپ) چؤلپَتْمَك (çölpәtmәk)
سركوب كردن، به زمين زدن. چؤلْپْمَك (çölpmәk)
بر زمين زدن.
آب پاشي كردن. چؤلْپه (çölpә)
كم دست و پا، بي دست و پا، تنبل و بي عرضه

چوْم : تورکجه فارسجا - قشقایی

: اين واژه كه به معني گِرد و كروي شكل است، امروزه به تنهايي كاربرد ندارد؛ امّا با پسوندهاي مختلف در تركي معمول و رايج است (← توم1 و چؤم) چوْماق (çomaq)
چوبدستي سر گِرد و ستبر. چوْمّالماق (çommalmaq)
چمباتمه زدن

چؤم : تورکجه فارسجا - قشقایی

: (اين كلمه امروزه به تنهايي معمول نيست؛ ولي با پسوندهاي معمول تركي مركّب و معمول است. احتمالاً با ريشة «توم و توماق = چوْماق» يكي بوده و به معني گرد و برجسته وهلالي شكل باشد. ← توم و چوماق) چؤمَّلْمَك (çömmәlmәk)
چمباتمه زدن، روي كف پا‌ها به صورت گرد و جمع و جور نشستن. چؤمـّه (çömmә) = چؤمّه‌له (çömmәlә):
چمباته.
جمع و جور، گرد شده، مچاله شده. چؤمّـه‌لَتمَك (çömmәlәtmәk)
بر زمين زدن، به زانو در آوردن. چؤمّه‌له چؤش (çömmәlә çöş)
نام حشره‌اي است كه در حال پرواز در هوا متوقّف مي‌ماند و بال مي‌زند. چؤمّـه‌له‌مك (çömmәlәmәk)
چمباتمه زدن.
مچاله شدن، جمع و گرد شدن

چؤمْچَك : تورکجه فارسجا - قشقایی

= چؤمچه (çömçә)
قاشق چوبي بزرگ. (ريشة كلمه از «چوممك» (شنا كردن) است؛ به اعتبار شناور بودن قاشق در ديگ.)
چمچة بنّايي. چؤمچه باليق (çömçә balıq)
يكي از حالتهاي دگرديسي قورباغه كه در آب شناور مي‌شود. چؤمچه‌له‌مك (çömçәlәmәk)
با قاشق چوبي چيزي را برداشتن.
انگشتان دست را به شكل قاشق بزرگ در آوردن و با آن غذا خوردن

چوْمَّت : تورکجه فارسجا - قشقایی

: فروزينه، هيزم نيمسوز

چؤمَّت : تورکجه فارسجا - قشقایی

: فروزينه، چوب هيزمي در حال سوخت

جؤن : تورکجه فارسجا - قشقایی

= جؤنگ (cöng)
جوان، گاو جوان. جؤنگ-جاهال (cöng-cahal)
كاملاً جوان، جوان شجاع. جؤنگه (cöngә) = جؤنه (cönә)
گاو جوان، گاو نر جوان. جؤنه مرگ (cönә mәrg) = جؤنَمَّرگ (cönәmmәrg)
جوان مرگ، در جواني مردن

چوْن : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
پژمرده، پوسيده.
گِرد و خميده. (← چؤن) چوْنا (çona)
چونة خمير. چوْنْتو (çontu)
پژمرده حال، بيمار، لاغر و ضعيف اندام. چوْنْداراماق (çondaramaq)
پژمرده شدن، پوسيده شدن. چوْنونوم داشى (çonunum daşı)
سنگ گرد و كروي، سنگ آسياب قديمي. (← بر بر، بر بر داشى)

چؤن : تورکجه فارسجا - قشقایی

: فعل امر از مصدر «چؤنمك» = «دؤنمك» (برگشتن) چؤندَرَك (çöndәrәk)
چغندرك، چغندر وحشي، نام گياهي شبيه چغندر. (هر چند كه احتمال مي‌رود ريشة كلمة چغندر از مصدر «چؤكمك» (فرو نشستن) باشد؛ امّا ريشة اين گياه و بعضي از انواع چغندر خميده شكل است. ← چوْغان، چوْغانّار) چؤندرمك (çöndәrmәk)
برگرداندن.
افسرده شدن، از حالت شادابي به افسردگي تبديل شدن. چؤنمك (çönmәk)
برگشتن، به عقب برگشتن.
خميده و واژگون شدن، وارونه شدن.
بهبودي يافتن، به حالت بهبودي و سلامت برگشتن و نيز از حالت سالمي به ناراحتي برگشتن.
منجمد شدن، از سرما يخ بستن. چؤنه (çönә)
چونه، چونة خمير

چوْندور : تورکجه فارسجا - قشقایی

: چغندر. (← چؤن و چوْغان)

چؤپ : تورکجه فارسجا - قشقایی

: چوب، چوب كوچك، خاشاك. چؤپلو (çöplü)
داراي چوب و خاشاك. چؤپه گولَن (çöpә gülәn)
هرزه خند، نيش باز. چؤپو (çöpü) = چؤپور (çöpür)
در اصل به معني چوب طبل بوده؛ امّا امروزه به معني طبل، دهل و آلت موسيقي و مجازاً به رقص دسته جمعي زنان هم گفته مي‌شود. چؤپور چكمك (çöpür çәmәk)
جلو افتادن رقاص اصلي در رقص هلي. چؤپور چكن (çöpür çәkәn)
آنكه رقص دسته جمعي هلي را شروع كند، پيشرو رقّاصان

چوْپوق : تورکجه فارسجا - قشقایی

: چپق، نوعي آلت تدخين كه داراي سر سفالين و دستة چوبي است. (ريشة كلمه از «چؤپ» (چوب) است.)

چوْق : تورکجه فارسجا - قشقایی

: فراوان، زياد. (← چوْخ)

چوْقّا : تورکجه فارسجا - قشقایی

: چقّه، پارچة پشمي كه از آن نوعي ارخالق تهيّه مي‌گردد كه «چوْقّا» مي‌گويند. (اصل كلمه «توْقّا» (بافته شده) (از مصدر «توْقّوماق» (بافتن) مي‌باشد.) چوقّا باغى (çoqqa bağı)
بند چقّه، زنّار، زنهاره، نوعي بند زينتي كه تركان قشقايي قبل از اسلام آن را بر كتف و بازوان خود مي‌بستند؛ بعد از اسلام نيز در مراسم شادي و عروسي قاب قرآن هم به اين رشته بسته مي‌شد و اين رسم تا كنون پا بر جاست

چوْر : تورکجه فارسجا - قشقایی

: مرض، بيماري. چوْرلو (çorlu)
بيمار، مريض. (در تركي قديم به زني كه فرج او مشكل داشته و مقاربت با او ممكن نبوده، «چوْر» مي‌گفتند.)

چؤر : تورکجه فارسجا - قشقایی

: بيماري، مرض. چؤرگه‌مك (çörgәmәk)
بي ميل شدن نسبت به غذا، متنفّر شدن. (← چي، چيگيره‌مك) چؤرلو (çörlü)
بيمار، مريض

جوْراب : تورکجه فارسجا - قشقایی

: جوراب

جوْرغَتي : تورکجه فارسجا - قشقایی

: نوعي قاشق كوچك. (← جور2، جورغَتي)

چؤره‌ك : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
نان. (اصل كلمه «چئوره‌ك» از مصدر «چئويرمك» (برگرداندن) بوده، به اعتبار اين‌كه نان به شكل دايره و مدوّر است و بعد از پختن آن را بر مي‌گردانند.)
روزي، مال و ثروت، نصيب و قسمت.
سود، منفعت. چؤره‌ك اوْتو (çörәk otu)
سياهدانه، نام گياهي كه از دانة آن براي خوشمزه شدن نان در خمير استفاده مي‌كنند. چؤره‌ك سولاما (çörәk sulama)
به نان نم زدن.
باران خفيف كه مانند نم زدن به نان ببارد. چؤره‌كسيز (çörәksiz)
بي نان، فقير و تنگدست.
خسيس، آنكه از مهمان پذيرايي نكند.
بي فايده، بدون صرفه. چؤره‌ك شيرينليك (çörәk şirinlik)
خود شيريني، تملّق و چاپلوسي. چؤره‌ك قاتيغى (çörәk qatığı)
نان خورش، هرچه كه مانند آب عدس، آب ماشك و … خورش نان باشد. چؤره‌كْلَنمَك (çörәklәnmәk)
ثروتمند شدن، غني تر شدن. چؤره‌كْلي (çörәkli)
مالدار، ثروتمند.
مهمان نواز، سخاوتمند.
مفيد، سودمند

چوْرماييللى : تورکجه فارسجا - قشقایی

: نام طايفه‌اي از ايل شش بلوكي. (← چار، چار ماحاللي)

چوْرقَتي : تورکجه فارسجا - قشقایی

: نوعي قاشق كوچك كه با آن به بيماران دارو مي‌خوراندند. (ريشة كلمه از «چور» (شرشر، قطره قطره) + «قاتي» (آميخته‌اي از داروها) است. (← چور1)

چوْرتماق : تورکجه فارسجا - قشقایی

: تخمك، پسته و امثال آن را خوردن. (← چوْت، چاراز، چاراز ائدمك)