Multilingual Turkish Dictionary

تورکجه

تورکجه
دام : تورکجه فارسجا - قشقایی

(3)
فعل امر از مصدر «دامماق» (چكيدن) داما-داما (dama-dama)
قطره ريزان، درحال چكيدن قطره. دامار (damar)
رگ گردن، رگِ پر از قطرات خون. دامار چكمك (damar çәkmәk)
دمار از روزگار كسي در آوردن، رگ گردن را زدن. دامازليق (damazlıq)
حيواني كه داراي رگ و ريشه وخون اصيل است، حيوان تخمي.
مايه، ماية ماست و امثال آن. داماق (damaq)
دماغ، بيني.
شاداب و سر حال.
حال و وضعيّت. دامّاق (dammaq)
قطره چكان. (دره‌شوري) دامان (daman)
دامن، دامنه. داماناق (damanaq)
دامنة ارخالق، دامن لباس. دامچى (damçı)
قطره، چكّه. دامچيلاماق (damçılamaq)
قطره قطره ريختن، تراوش كردن، چكيدن. دامديرماق (damdırmaq) = دامزيرماق (damzırmaq)
چكاندن، قطره قطره ريختن. دامديريلْماق (damdırılmaq) = دامزيريلماق (damzırılmaq)
چكانيده شدن. داملا (damla)
قطره، چكه.
بچكان، قطره قطره بريز. داملاتديرماق (damlatdırmaq) = داملاتماق (damlatmaq)
چكاندن، چكانيدن. دامماق (dammaq)
چكيدن، تراوش كردن، ريزش كردن. داميزديرماق (damızdırmaq)
چكاندن، چكانيدن. داميلماق (damılmaq)
چكيده شدن، چكانده شدن

دام : تورکجه فارسجا - قشقایی

(1)
بام، پشت بام يا سقف خانه.
اتاق، خانه، محل سر پوشيده

دام : تورکجه فارسجا - قشقایی

(2)
دام، تله، آنچه كه در آن جانوران يا حيوانات را محصور و زنداني كنند.
آغل گوسفندان

دامدير‌ پنج ‌تير : تورکجه فارسجا - قشقایی

از انواع تفنگ گلوله زني شبيه برنو

دامّيج : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
به سكوت و خاموشي واداشتن، خفقان ايجاد كردن.
فشنگي كه چاشني آن خراب شده باشد

دان : تورکجه فارسجا - قشقایی

(1)
دانه، تخم.
دانه، عدد.
دانه يا دمل روي پوست بدن. دانا (dana)
دانه، تخم.
دانه، عدد.
دانة روي پوست بدن. دانا-ديرّيم (dana-dırrım)
حبوبات.
كم و بيش، به مقدار كم. دانار (danar)
دانة توأم با ساقه و برگ خشك گياهان دانه دار. داناق (danaq)
جوش صورت، دانة ريز روي پوست بدن. دانگى (dangı)
حبوبات آب پز شده، غذايي مركّب از دانه‌هاي حبوبات. دان-و-دير (dan-o-dır)
دانه، حبوبات

دان : تورکجه فارسجا - قشقایی

(2)
زمان يا مكان دوشيده شدن حيوانات شيرده. سحر دانى (هنگام صبح) دانا وورماق (dana vurmaq) = دان ائدمك (dan edmәk)
به دامگاه بردن حيوانات جهت دوشيدن شير آنها. دانگاه (dangah)
دامگاه، محل دوشيدن حيوانات شيرده. دانلاماق (danlamaq)
حيوانات را براي دوشيدن در دامگاه جمع كردن.
مجازاً به معني بهره‌كشي كردن از كسي. دانماق (danmaq)
به كاري شروع كردن

دانا : تورکجه فارسجا - قشقایی

(2)
گاو مادة جوان

دانا : تورکجه فارسجا - قشقایی

(1)
دانا، فهميده

دانگ : تورکجه فارسجا - قشقایی

(1)
سرد، خنك. دانگ اولدوزو (dang ulduzu)
ستارة صبحگاهي

دانگ : تورکجه فارسجا - قشقایی

(2)
ادا و اطوار. دانگ توتماق (dang tutmaq)
اداي كسي را در آوردن.
خندة توأم با تحيّر و تعجّب

دانگ : تورکجه فارسجا - قشقایی

(3)
صداي به هم خوردن ظروف. دانگيلاتماق (dangılatmaq)
سر و صداي ظروف را در آوردن. دانگيلاماق (dangılamaq)
صداي به هم خوردن آهن آلات، جرنگ جرنگ كردن

دانگ : تورکجه فارسجا - قشقایی

(4)
دانگ، يك ششم از هر چيز

دانگيز : تورکجه فارسجا - قشقایی

= دانگوز (danguz)
دريا. (ريشة كلمه از «دان» (قطره. تر. قد) + «ايز» (پسوند) است)

دار : تورکجه فارسجا - قشقایی

(1)
چوب، چوب راست و صاف، دار قالي، چوب فرشبافي.
چوبة دار، چوبة اعدام.
درخت.
هيكل، اندام.
تلفّظي از كلمة «تار» (جدا، دور) (← تار2) دار آغاجى (dar ağacı)
چوبة دار، چوبة اعدام.
چوب فرشبافي، دار قالي بافي. دارا (dara)
فعل امر از مصدر «داراماق» (شانه كردن، راست و صاف كردن) داراتديرماق (daratdırmaq)
به صف واداشتن، صف دادن و مرتّب كردن.
به وسيلة ديگري شانه زدن. داراتماق (daratmaq)
به صف واداشتن. دارا چكمك (dara çәkmәk)
به دار آويختن، اعدام كردن. داراخْت (daraxt)
درخت. (بول وئردي) دار ائتمك (dar etmәk)
دار كردن قالي و امثال آن.
رشد كردن و بلند شدن هيكل. داراشما (daraşma)
صف، پشت سر هم، مرتّب. داراشماق (daraşmaq)
صف كشيدن، با صف حركت كردن. داراشيق (daraşıq)
به صف، مرتّب. داراق (daraq)
شانه، وسيلة صاف كردن موي سر.
نام نقشي از نقشهاي گليم يا قالي. داراق اوْتو (daraq out)
نام گياهي معطّر با برگهاي سوزني و شانه مانند. (← كباب، كباب اوْتو) داراقلى (daraqlı)
كتف، شانه. داراق گيليم (daraq gilim)
گليمي كه در آن نقش شانه بافته شده باشد. دارالْماق (daralmaq)
صف كشيده شدن.
شانه شدن موي سر. دارالى (daralı)
شانه شده.
به رديف، به صف، مرتّب. داراما (darama)
صف، رده.
عمل شانه شدن، شانه زدگي. داراماق (daramaq)
صاف و راست كردن موي سر، شانه كردن، شانه زدن.
صف كشيدن، مرتّب كردن. دارانقى (daranqı) = دارانگى (darangı)
نام درختي شبيه بيد كه در كنار رودخانه‌ها مي‌رويد. دارانماق (daranmaq)
شانه شدن، شانه خوردن.
صف كشيدن. دار با داغين (dar ba dağın) = دارما-داغين (darma-dağın) = دار-و-داغين (dar-o-dağın)
پراكنده، از هم جدا، درب داغون، خرد و خراب. دار تَنْمَك (dar tәnmәk)
هيكل خود را به تن ديگران ماليدن. (← دورت، دورتـونمك) دارچين (darçin) = دارچيني (darçini)
نام درختي در هندوستان كه از پوست آن استفادة دارويي مي‌كنند. دار دَلَن
داركوب. دارمان (darman)
درمان، دارو. (داروها از درختان و گياهان به عمل مي‌آمده.)
علاج بيماري. دارمان ائدمك (darman edmәk) = دارمانلاماق (darmanlamaq)
درمان كردن، دارو دادن، علاج كردن. دار-و-پراه (dar-o-pәrah) = دارّ-و-پرَه (darr-o-pәrәh)
متفرّق، پراكنده. دار-و-تيپ (dar-o-tip) = دار-و-تيپار (dar-o-tipar)
دار و دسته، گروه. داری (darı) = دارّی (darrı)
تخم گياهان و درختان، دانة ريز گياهان، دانة غلّات.
گياه ارزن، دانة ارزن.
دارو، درمان. داريا (darya)
چوب خشك و محكم. داريخديرماق (darıxdırmaq) = داريقديرماك (darıqdırmaq)
از هم متفرّق كردن. داريخماق (darıxmaq) = داريقماك (darıqmaq)
از هم جدا شدن، دور افتادن داری-دارمان (darı-darman)
دارو و درمان. دارينگان (darıngan)
نام روستايي در جنوب شيراز كه داراي درختان فراوان است

دار : تورکجه فارسجا - قشقایی

(2)
تنگ، كم وسعت، كم محدوده، باريك.
تنگ بودن عرصه بر انسان. دارا (dara)
نام نوعي پارچة گرانبها با گلهاي ريز و تنگاتنگ. داراجاق (daracaq) = داراجيق (daracıq)
تنگنا، جاي كم وسعت. دارالْماق (daralmaq)
تنگ شدن، محدود و كم شدن وسعت. دارامبار (darambar)
دار انبار، دار شدن (تنگ شدن) گنجايش انبار، هر چيز كاملاً پر و لبريز. دارانجاق (darancaq)
جاي محدود و محصور، تنگنا. دار اوْلماق (dar olmaq)
محدود شدن، تنگ شدن عرصه.
بسته شدن، مسدود شدن. گل هاي گل اوْلاندا بير مويا بند دير، گئدهاي‌گئد اوْلاندا زنجيرينن دار اوْلماز. دار ائتمك (dar etmәk)
تنگ كردن جا، محدود و محصورتر كردن. دار-بوجاق (dar-bucaq)
تنگاتنگ، به هم نزديك.
همساية نزديك، همساية ديوار به ديوار. دارجا (darca)
جاي نسبتاً كم وسعت. دار دودوک (dar düdük)
ني لبك كوچك و هرچه كه مثل ني لبك تنگ و تاريك باشد، جاي محدود و محصور. دارغيماك (darğımak)
دلتنگ و ناراحت شدن، عرصه بر انسان تنگ شدن. دارليق (darlıq)
تنگي، تنگنا، سختي و فشار. دار-و-كوْر (dar-o-kor)
تنگ و تاريك.
سختي و مشقّت. داريخ (darıx) = داريق (darıq)
دلتنگ، ناراحت.
جاي محدود و محصور. داريخديرماق (darıxdırmaq) = داريقديرماق (darıqdırmaq)
ناراحت كردن، دلتنگ گردانيدن.
محدوده را تنگ تر كردن، در تنگنا قرار دادن. داريخماق (darıxmaq) = داريقماق (darıqmaq)
دلتنگ شدن، ناراحت شدن.
محدود و محصور شدن، در تنگنا قرار گرفتن. داريلْغان (darılğan)
جاي محدود و محصور.
كانال آب. دارينجاق (darıncaq)
تنگنا، جاي محدود و محصور

دارا : تورکجه فارسجا - قشقایی

: ثروتمند، دارنده. (← وار، وارا) داراليق (daralıq)
دارايي، ثروت

داراغيل : تورکجه فارسجا - قشقایی

: محرّف «در آغل»، درب آغل حيوانات

دارام : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
صداي افتادن چيزي از بلندي، صداي بشكه و امثال آن.
بشكه، ظرف بزرگ. داراما (darama)
بشكة پر، بزرگ و گنده

دارانگ : تورکجه فارسجا - قشقایی

: صداي به هم خوردن ظروف و آهن آلات. دارانگيلاماق (darangılamaq)
صداي به هم خوردن ظروف به گوش رسيدن

دارغا : تورکجه فارسجا - قشقایی

: ساربان، شتربان

دارْتى : تورکجه فارسجا - قشقایی

: دُرد روغن جوشيده، رسوباتي كه از جوشيده شدن كره توليد شود و غذايي مقوي محسوب مي‌گردد. (← دور، دورْتو)

داس : تورکجه فارسجا - قشقایی

: داس، وسيلة بريدن غلّات. داس بال (das bal)
پرستو

داش : تورکجه فارسجا - قشقایی

(3)
از پسوندهاي اسمي كه معناي معيّت و همراهي را مي‌رساند. يوْلداش گره‌ك سيرداش اوْلا. (دوستِ همراهِ انسان بايستي رازدار و همراز انسان باشد.)

داش : تورکجه فارسجا - قشقایی

(1)
سنگ.
وزن، وزنه. داش آپارا (daş apara)
بزرگترين قاب در قاب بازي كه به آن «قوْچ آشّيغى» هم مي‌گويند. داشا دوشمك (daşa düşmәk)
به سنگلاخ افتادن، در ميان سنگها گير كردن.
خود را بيچاره و فقير نشان دادن، از ناتواني و عجز به هر چيز و هر كس متوسّل شدن و از او كمك خواستن. داش اوره‌كْلي (daş ürәkli)
سنگدل، بي رحم. داشاق (daşaq) = داشّاق (daşşaq)
بيضه، خايه، (عضوي از بدن كه چون سنگ محكم و فشرده است.) داشّاقلى (daşşaqlı)
خايه دار، شجاع و دلير. داشّاغينا آلمير. (عين خيالش نيست.) داش ائدمك (daş edmәk)
وزين و سنگين تر شدنِ جنسِ مورد معامله.
فريب دادن، تحميق طرف مقابل. داش باشلى (daş başlı)
اصطلاحاً به كسي گويند كه كار خارق‌العاده و خطرناكي انجام دهد. داش تاق-تاقّى (daş taq-taqqı)
نوعي بازي دسته جمعي كودكان است؛ در اين بازي چشم يك نفر از بازيكنان دستة اوّل را مي‌بندند و يك نفر از بازيكنان دستة دوّم در كنار او قرار مي‌گيرد؛ در حالي كه دو قطعه سنگ را به هم مي‌زند، اگر فرد چشم بسته نام او را گفت، افراد آن گـروه برندة بازي است. داش چوْوولو (daş çovulu)
نام گياهي معطّر به نام چويل كه معمولاً در مناطق سردسيري و در ميان سنگلاخها مي‌رويد. داش حقّ ائدمك (daş hәqq edmәk)
به حساب همديگر رسيدن، دين خود را نسبت به هم ادا كردن. داش خيناسى (daş xınası)
اسفنج، اسفنج روي سنگ. داش-دمير (daş dәmir)
سنگ و آهن، مجازاً به معني آدم صبور و مقاوم. داش-دميرلي (daş dәmirli)
داراي سنگ و آهن.
نام طايفه‌اي از ايل شش بلوكي. داش دميري (daş dәmiri)
سنگ آهن. داش دؤشه وورماق (daş döşә vurmaq)
سنگ كسي را بر سينه زدن، از كسي جانبداري كردن. داش قاپان (daş qapan)
كسي كه سنگهاي پرتاب شده از طرف مقابل را بتواند در هوا بقاپد، شجاع، دلير، جنگجو. داشلاشماق (daşlaşmaq)
به همديگر سنگ پرتاب كردن، همديگر را سنگباران كردن. داشلاما (daşlama)
عمل سنگ پراني. داشلاماق (daşlamaq)
سنگباران كردن، سنگ انداختن.
به صف داشتن گوسفندان و شمردن آنها. داشلانماق (daşlanmaq)
سنگباران شدن. داشلى (daşlı) = داشليق (daşlıq)
سنگلاخ، پر از سنگ. داش-و-دغَل (daş-o-dәğәl)
سنگ و سنگلاخ، جاهاي صعب العبور كوهستان. داشيتماق (daşıtmaq)
كوچ دادن، بار دادن به مسافت كم. (به مسافت پرتاب يك قلوه سنگ.) داشيرغاماق (daşırğamaq) = داشيريقلاماق (daşırıqlamaq)
ساييده و شكافته شدن سُمّ حيوان به خاطر كوهپيمايي. داشيماق (daşımaq)
كوچ كردن، با مسافت كم بار كردن. داشينديرماق (daşındırmaq)
كوچ دادن، بار دادن. داشينما (daşınma)
عمل كوچ، حمل و نقل.
هنگام كوچ. داشينماق (daşınmaq)
كوچ كردن با مسافت كم. داشينى آتماق (daşını atmaq)
تبعيد كردن، دور كردن.
از بين بردن، نابود كردن.
قطع علاقه كردن