Multilingual Turkish Dictionary

تورکجه

تورکجه
هوُمبابا : تورکجه تورکجه

[اآ، سوُمئرجه] گیلگه¬میش داستانیندا سیدر اوْرمانی بکچی سیدیر،‏گیلگه¬میش‘ه قارشی گلیر،‏گیلگه¬میش و ائنکیدو طرفیندن اؤلدورولور، طبیعتین تانریسال چهره‏لریندندیر و بلکه¬ده آنادولو، ایلام ویا سوُریه تانریلارینداندیر

هوُمشوُد/هوُمنوُشون/هومونلو : تورکجه تورکجه

[اؤزل آد]
کلئیبرده کند آدی،
قاراداغ کئیوان ¬طایفاسینا باغلی¬اوْباآدی3،
{اوُم+شات/ اوُم+ نوُشون› اوُم نشان: اوُمونلو/اوُمودلو}

هوُن/هوُنلار : تورکجه تورکجه

[اؤزل آد]چوخ تاریخچیلر هونلارادک تورک¬لردن دانیشاندا معمولا التصاقی دیللی قوْوملاردان دانیشیلیر، چوٌنکی تاریخی سندلرین آزلیغی و قارانلیق پرده‏نین آرخاسیندا‏ گیزلنمه‏سی بونا سببدیر و ساده جه کلی دیل و کولتور بنزرلیک‏لر اساس توتولور، ولی هونلاردان باشلایاراق تورک دیللی خالقلاردان دانیشیلیر، چین اؤلکه سینین ان قدیم مرکزی ساییلان یانگشائو چینلی‏لره یوْخ بلکه تبّتلیلر،تورک‏لر و موْغول‏لارا نسبت وئریلیر، پروفئسور ائبئرهارد‘ین دئدیگینه گؤره بو بؤلگه‏نین قدیم خالقی تورکلرله قاریشمیش تبت¬لیلر اوْلمالیدیر و بورانین¬مدنیّتی‏نی یارادانلار آراسیندا تبّت¬لیلر و سوْنرا تورکلرایدی، بو باخیشلا تورکلرین ایلک یوردلاری‏نین چین ایالتی اولان »شئنسی و قانسوُ» اوْلدوغو ایره‏لی سوٌرولمکده دیر، یئنه¬ده ساری چای دوْلانباجلاری تورکلرین یوردو کیمی قلمه آلینیر، یینشان داغلاریدا هونلارین و گؤی تورکلرین یاییلدیغی یئرلرایدیلر، بیرچوْخ تاریخچیلر چین تاریخینی »هسیا»سُلاله¬سیله باشلانماسینی قئید ائدیللر، چین تاریخی‏¬نین اصلی قایناق‏لاریندان »شی¬جی» بئله بیر مطلبه اشاره ائدیر: هونلارین ایلک اجدادلاری »هسیا= گسیا» سوْیوندان اولان »شون¬وئیşunvei» آدلی بیریسیدیر، بهاالدین اؤگل بوُ میفیک و افسانَوی کیشی‏نین آدینی »هون یو hunyu» شکلینده یازیب‌
بعضی عالیملر ‏لاتینجه اوْلان هیومن (انسان: human) کلمه‏سینی بو ائلین آدینا باغلاییرلار؛ یئنه¬ده خان کلمه¬سی¬نی، هون سؤزونون آیری شکلی بیلیرلر47؛ یئنی آراشدیرمالار هوُنلارین کسین‏لیکله تورک اوْلدوق¬لارینی اثباتلامیشلار،هوْنلار تاریخده«آسیا هوُنلاری/ بؤیوک هون امپراتورلوغو، آوروپا هوُنلاری و آغ هوُنلار (آفتالیت‏لر، هیاطله) » بؤلوملرینه تقسیم اوْلوللار و هر بیری بیر بؤلگه‏ده بؤیوک اگه-منلیک‏لر قوروبلار209،

هوُن¬بوْیلاری : تورکجه تورکجه

[اؤزل آد]هوُنلارین اصلی بوْیلاری: هیوُنگ¬نوُ، اوْغور (اوْن¬اوْغور،ساری¬اوْغور،بوُلغار)، سابیر، آوار، کوُشان (توُبا/ تاپغاچ، کیداریت، تورکیش)، ائفتالیت/آپتاللار، یاقوُت، چاووُش/-چوْواش آدیندایدی؛ هیوُنگ¬نوُلار 24 بوْیدان تشکیل تاپیردی، چین قایناقلاری هونلاردان کاوْ-چوْ kao-ço (آغ¬هوُن) و باتیلی قایناقلار خیوْن و آغ هون شکلینده آد آپاریبلار، هونلارین ایچینده توْروْس¬لار و سیلیفکه/ایجَل بوْیلاری مختلف دیللی قوْوملاردان اوْلموشدولار، ائبئرهارد توْوْ-پا هوُنلاریندا 114 اوْیماق تثبیت ائدیبدیر، اوْنلارین 20سی سیئن¬پی، 3و هیوُنگ¬نوُ (شرقی¬هون)، 7سی کاوْچه (آغ¬هون) اوْلوبلار، اَلبیرونی 1029 دا قیرقیزستاندا ایکی قای،قوُن بوْیلاریندان سؤز آچمیشدیر، (قوُن سؤزو ایندی ده آذربایجاندا چوْخلو یئر آدلاریندا گؤرسَنیر)، آغاج¬اری توٌرکلری آوروپاهوُنلارینداندیر، ساسانی قایناقلاردا اوْنلارا آغ¬قاتلان و بیزانسلار آغ¬آتزیْر، دئییرلر، سئلئنگا نهری اطرافینداچوْخلو قازینتیلاردا هوُنلارا عاید اشیا گؤرونور

هوُن¬داستانلاری : تورکجه تورکجه

[اؤزل آد]مته¬خان افسانه¬سی، اوْغوزخان داستانی، سئحیرلی گئییک، قوُتلوقیلیج، بوْزقورد افسانه-سی هونلاردان قالما ساییلیرلار، هوُنلارین ایزینی نیئبئلوُنگئن (نیبلونگن)داستانی-ویاآتیلامرثیه¬سی و ایتالیانجا روْمارئموُس
روْمولوس افسانه لرینده گؤرمک اوْلار

هوُن¬دؤولتی¬تاریخی : تورکجه تورکجه

[اؤزل آد]هونلارین یازیلی تاریخ‏لری م¬ق315 جی ایل چین‏له باغلانان آنلاشما ایله باشلانیر، هرچند بیر سیرا مورّخ‏لر هون¬دؤولتی تاریخینی»تومان¬خان» ایله باشلا¬ییرلار ولی چین قایناقلاریندا هون دؤولتی، تومان¬خان و مته¬خاندان چوخ¬اسکیلره¬دایانیر،و آنلاشما بوُنا اشارتدیر وآیری طرفدن بیلیریک کی چین دؤولتی هونلارین گوٌج لنمه‏سی سبب ایله مشهور چین سدّینی تیکمیشدیر (م.ق 214)، شوٌکروقایا بوُ حکومتین باشلانقیجی نی م¬ق 7جی عصره باغلاییر؛ مته¬خان م¬ق 209جی ایلده اؤزونو تانهوُ (شان¬یوُ= امپراتور) اعلام ائتدی، مته خان بایکال گؤلوندن ایرتیش چایینا کیمی بوتون سیبری بوْزقیرلارینی آلدی؛ موغوللار، توْنقوزلار، تبت‏لر و 26 آسیا دؤولتی هونلارا تابع اوْلدو، بو دؤنم‏لر توپلوم سال باخیمیندان آتا ارکلیک دؤنمی ساییلیردی،مته¬خان¬دان¬سوْنرا اوْغلو کیوْک(گؤیوٌک) kiok (
174 م.ق) خاقان اوْلدو او چینه آخین ائدیب وچین باشکندی‏نی آلدی، هونلار م48جی ایلده ایکییه بؤلونه¬رک قوُزئی و گؤنئی هوُن دؤولت لری قوُرولدو، قوُزی هون دؤولتی م48جی ایلدن 156جی ایللرده اوْرخون، تالاس، و غربی توٌرکوستان بؤلگه لرینده قوُرولدو و گوٌنئی هون دؤولتی م48جی ایلدن 216جی ایللرده قوُزئی غربی چین بؤلگه لرینده قوُرولدو،هونلارین اصلی ییْخیلیش سببی چین دسیسه لری اوْلموشدور، کیوْک¬دان سوْنرا هون¬تانهوُلاریندان »هوخان،چی¬چی» آدلارینا اشاره ائده¬بیلیریک، هونلار مجلس و قوُرولتایا »توْی» دئییردیلر (ایندیکی آذربایجان تورکجه¬سینده شنلیک¬¬مجلسی-دئمکدیر)، هون¬لارین نظامی تشکیلاتی 24 توُمان اساسیندا قوُرولموشدور، هوُن شهرلریندنqau-dovbaruun, dereginxerem, ivolginsk آدلارینا اشاره اولونوب، چوخ بیلگین‏لرین نظریجه اوْغوز داستانی اصلینده بیر هون داستانی ساییلیر و ایندیکی¬شکلی اوْنون¬اسلامی اوْلموش شکلیدیر209،

هوُن : تورکجه تورکجه

[اؤزل آد]انسان¬آدی:إاَر،إآر،إالپ،إای،إبای،إبگ،إخان

هوُنجان : تورکجه تورکجه

[اؤزل آد]شهرضا دا کند آدی

هوُندوشقا : تورکجه تورکجه

[باخ]هشترخان

هوُنقار : تورکجه تورکجه

[اؤزل آد]هون و آوار طایفالاریندان

هوُوایدره : تورکجه تورکجه

[اؤزل آد]اهر ده کند آدی{آوای/اوُوا+دره}

هوُوئیدی : تورکجه تورکجه

[اؤزل آد]عثمانلی لارا قاتیلان بیر کوُرمانج بوْیو

هوُورسین : تورکجه تورکجه

[اؤزل آد]اوُرمیه ده کند آدی {آوارسین}

هوُی : تورکجه تورکجه

[سس تق]چاغیرماق اوٌچون ایشله‏نن بیرکلمه

هوُیدا : تورکجه تورکجه

[آد،ص،ع،فا]بس بللی، آچیقجا (فا:هوُیدا)

هوُیزگاه چای : تورکجه تورکجه

[اؤزل آد]هشتپر ده چای آدی

هوُیلاماق : تورکجه تورکجه

[تاثیرلی ائیلم]هوُی دئیه چاغیرماق

هوُیماق : تورکجه تورکجه

[باخ]اوُیماق

هَوین : تورکجه تورکجه

[اؤزل آد]اهر ده کند آدی{اوْو+ین: اوْوا}

هوُیوخماق : تورکجه تورکجه

[باخ: اوُیماق]شاشیرماق

هوٌت هوٌت : تورکجه تورکجه

[باخ]شانا پیپیک

هوٌجه¬قان : تورکجه تورکجه

[اؤزل آد]مرندده کند آدی {اوُجا+قان: اوُجایئر}

هوٌدَر داغی : تورکجه تورکجه

[اؤزل آد]باخ: سالماس

هوٌردوٌرمک : تورکجه تورکجه

[باخ]هوٌروتمک

هوٌرکدورمک : تورکجه تورکجه

[باخ]هوٌرکوتمک