Multilingual Turkish Dictionary

تورکجه

تورکجه
دنْگ : تورکجه فارسجا - قشقایی

(1)
صداي سيلي كه بر گوش نواخته شود.
گيج، بي هوش. (بر اثر ضربه ديدن يا پر حرفي كردن) دنگه‌جك (dәngәcәk)
گيج، غافل، بي خبر. گئريدن گلَن دنگه‌جك اوْلور. (آنكه دير تر از سايرين وارد شود، بي خبر از اوضاع و احوال است.)

دنگيز : تورکجه فارسجا - قشقایی

: دريا. دنگيزلي (dәngizli)
نام طايفه‌اي از ايل فارسيمدان

دوْ : تورکجه فارسجا - قشقایی

: دو (ف)، عدد 2 دوْ بارا (do bara)
دو باره، دو مرتبه. دوْ بارا باخ-باخ (do bara bax-bax)
نام آهنگي در موسيقي. دوْ بارالاماق (do baralamaq)
از نو شروع كردن، دو مرتبه كاري را شروع كردن و يا دچار شدن به بيماري قبلي. دوْبوروشماق (doburuşmaq)
دو دل شدن، تعجّب كردن، مشكوك و مردّد شدن

دوْبان : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
پاشنة پا.
دامنة ارخالق. (← دام3، دامان) دوْبانا (dobana) = دوْباناق (dobanaq)
دامنة ارخالق. دوْبان باسما (doban basma)
به سرعت دويدن بگونه‌اي كه به خاطر تعجيل دامنة ارخالق در زير پا گير كند

دوْباق : تورکجه فارسجا - قشقایی

: رو سري مخصوص عروس خانم

دوْدورغا : تورکجه فارسجا - قشقایی

: بد ذات، غير اصيل، اسب بد ذات و تنبل. دوْدورغا آت اؤز اه‌يه‌سيني تپيكلَر. (اسب بد ذات صاحب خود را لگد مي‌زند.) (← دودورغا)

دوْغ : تورکجه فارسجا - قشقایی

: فعل امر از مصدر «دوْغماق» (زاييدن) دوْغار (doğar)
زاينده، توليد مثل كننده. دوْغارْتْماق (doğartmaq)
زاياندن، زايانيدن. دوْغارغان (doğarğan) = دوْغان (doğan)
زايا، زاينده. دوْغدورماق (doğdurmaq) = دوْغزارْتْماق (doğzartmaq) = دوْغزارماق (doğzarmaq) = دوْغزورماق (doğzurmaq)
زاياندن، زايانيدن. دوْغما (doğma)
عمل زايش، تولّد.
طلوع.
(← نرم، نرمه تپ) دوْغماز (doğmaz)
نازا، قسر. دوْغماق (doğmaq)
زاييدن.
طلوع كردن. آي دوْغدو، عالم گؤره‌ر. (ماه كه طلوع كرد، همة مردم مي‌بينند.) دوْغورْتْماق (doğurtmaq) = دوْغوزدورماق (doğuzdurmaq)
زايانيدن. دوْغوش (doğuş)‌
تولّد، زايش.
طلوع و بر آمدن. دوْغولْماك (doğulmaq)
زاييده شدن، متولّد شدن.
بر آمدن، ديده شدنِ ماه يا خورشيد. دوْغولماغا چيخماق (doğulmağa çıxmaq) = دوْغوما چيخماق (doğuma çıxmaq)
از گله جدا شدن حيوان زائو براي زاييدن. دوْغولو (doğulu)
به دنيا آمده، زاييده شده.
همزاد، كودكاني كه همزمان از يك شكم به دنيا آمده باشند. (تركيبهاي دوقلو، سه قلو، چهارقلو و… به غلط از همين كلمه ساخته شده‌اند كه در ادبيات فارسي معمول گشته.) دوْغوم (doğum)
زايش، زاييدن.
طلوع، درخشش. دوْغوم گونـو (doğum günü)
روز تولّد

دؤگ : تورکجه فارسجا - قشقایی

: فعل امر از مصدر «دؤگمك» (كوبيدن) (← دؤي، دؤيمك) دؤگو (dögü)
دانة كوبيدني، برنج. دؤگوش (dögüş)
دعوا، جنگ. دؤگوشمك (dögüşmәk)
با هم دعوا كردن. دؤگونه‌ك (dögünәk)
كوبيده شده، محل چريده شده، جايي كه گوسفندان علفهاي مناسب و مفيد را خورده باشند و علفهاي خشك ديگر زير پاها له و كوبيده شده باشد.
دگَنَك، چوبدستي ستبر براي كتك زدن و كوبيدن

دوْغاناق : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
قلّاب، نوعي چوب قلّابدار حلقه‌اي كه به نوك طناب وصل كنند و در هنگام باربندي از آن استفاده كنند.
نام نقشي در گليم. (اصل كلمه از مصدر «دؤنمك» (برگشتن) است. ← دؤگه‌نه‌ك)

دوْغانلى : تورکجه فارسجا - قشقایی

: نام طايفه‌اي از ايل فارسيمدان

دؤگمه : تورکجه فارسجا - قشقایی

: تكمه، دكمه. (← دوگ، دوگمه)

دؤگه‌نه‌ك : تورکجه فارسجا - قشقایی

: قلّاب چوبي. (ريشة كلمه از مصدر «دؤنمك» (برگشتن) است. ← دوْغاناق)

دوْغرا : تورکجه فارسجا - قشقایی

: فعل امر از مصدر «دوْغراماق» (خرد و مخلوط كردن) (ريشة كلمه از «توْغ» در تركي قديم به معني «خرده نان» گرفته شده است.) دوْغراتديرماق (doğratdırmaq)
خرد كردن و در هم مخلوط كردن نان خشك.
سخنان را به صورت نا مفهوم و جويده جويده ادا كردن. دوْغراما (doğrama)
هر نوع خورش آبكي كه در آن نان خرد شده بريزند.
خرد و شكسته شده. دوْغراماج (doğramac)
خرد، تكه تكه، ريز ريز.
تريد. دوْغراماق (doğramaq)
خرد كردن، ريز ريز كردن.
كلمات را به صورت نا مفهوم ادا كردن. دوْغرانتـی (doğrantı)
ريزه، خرده، براده. دوْغرايان (doğrayan)
خرد كننده. دوْغرولماق (doğrulmaq)
خرد شدن

دوْغرو : تورکجه فارسجا - قشقایی

= دوْغری (doğrı)
راست، درست، حقيقي.
درستكار، صادق. (ريشة كلمه از مصدر «توغماق» (در تركي قديم به معني مسيري را مستقيم رفتن) است.) دوْغرولوق (doğruluq)
درستي، صداقت

دوْغرول : تورکجه فارسجا - قشقایی

: فعل امر از مصدر «دوْغرولماق» (برخاستن) (← دور1، دورغولماق) دوْغرولْتْماق (doğrultmaq)
ايستانيدن.
از خواب بيدار كردن. دوْغرولْماق (doğrulmaq)
بلند شدن، قيام كردن، ايستادن.
از خواب بيدار شدن

دوْغسان : تورکجه فارسجا - قشقایی

: نود، عدد 90 (← دوْخسان)

دؤگونه‌مك : تورکجه فارسجا - قشقایی

: بهبودي يافتن، به حال عادي برگشتن. (از مصدر «دؤنمك» (برگشتن) است.) دؤگونتديرمك (dögünәtdirmәk)
به حال عادي برگرداندن، بهبودي و شفا دادن

دوْهْلاق : تورکجه فارسجا - قشقایی

: دُهُلك، قراول، مترسك. (← دوْهول)

دوْهول : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
دهل، مترسك.
طبل. (← دؤي و دؤهول)

دؤهول : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
دهل، دهلك، مترسك، آنچه بر زمين كوبند.
هيكل آدمي.
شبح، سياهي.
طبل، نقاره. (اصل كلمه «دؤيول» از مصدر «دؤيمك» (كوبيدن) است.) (← دؤي) دؤهولَك (döhülәk)
دهلك، مترسك

دوْك : تورکجه فارسجا - قشقایی

: توقّف، ايست. (← دوك) دوْكچاماق (dokçamaq)
توقّف كردن

دؤك : تورکجه فارسجا - قشقایی

: فعل امر از مصدر «دؤكمك» (ريختن) (شش) (← تؤك) دؤكمه-دؤکوش (dökmә-döküş) = دؤكمه-دؤکوم (dökmә-döküm)
ريخت و پاش. دؤکوش (döküş)
عمل ريختن.
ريخت و پاش. دؤکوشـدورمك (döküşdürmәk)
به هم ريختن. دؤکوشمك (döküşmәk)
به هم ريخته شدن. دؤکوك (dökük)
در هم ريخته، آشفته. دؤکولمك (dökülmәk)
ريخته شدن.
آشفته و در هم ريخته شدن. دؤکولمه (dökülmә)
عمل ريخت و پاش. دؤکولو (dökülü)
ريخته شده، در هم ريخته. دؤکوم (döküm)
عمل ريختن. دؤکونه‌ك (dökünәk)
در هم ريخته، آشفته.
علف خشك كه بعد از چرانده شدن بر جاي مانده باشد. (← دؤگ، دؤگونه‌ك) دؤکونْتو (döküntü)
آنچه ريخته شده

دوْكّا : تورکجه فارسجا - قشقایی

:
نام پرنده‌اي است رنگارنگ (به رنگهاي آبي، سياه و سبز) كه كمي بزرگتر از گنجشك است.
نامي براي پسران. (گلّه‌زن)

دوْل : تورکجه فارسجا - قشقایی

(3)
پيچيدگي، مشكل و سختي. ايشيميزه دوْل دوشموش. (در كارمان مشكلي ايجاد شده) (اصل كلمه در تركي قديم «توْل» (پاتابه) است.) دوْلا (dola)
فعل امر از مصدر «دوْلاماق» (پيچاندن) دوْلا-بولا ائدمك (dola-bula edmәk)
پيچاندن، جمع كردن.
به نحوي قال قضيه را كندن. دوْلاشديرماق (dolaşdırmaq)
پيچاندن، در هم پيچاندن.
ژوليده و در هم و بر هم كردن.
منحرف كردن، سر در گُم كردن. دوْلاشديريلماق (dolaşdırılmaq)
پيچانده شدن.
در هم و بغرنج شدن كارها. دوْلاشما (dolaşma)
در گير شدن، به هم چسبيدن.
عمل لكنت، لكنتِ زبان ايجاد شدن. دوْلاشماق (dolaşmaq)
در هم پيچيدن، دور چيزي پيچيدن.
با هم دعوا كردن، با هم گلاويز شدن.
پا پيچ شدن، مزاحم شدن.
به لكنت افتادن.
پيچيده و مشكل شدن امور، به تعويق افتادن كار. دوْلاشيق (dolaşıq)
در هم پيچيده، پيچيده شده.
كار پيچيده و بغرنج.
در حال نزاع و درگيري. دوْلاق (dolaq)
پا پيچ، نوار پارچه‌اي كه به هنگام تركه بازي در اطراف ساق پا پيچانند. دوْلاما (dolama) = دوْلاماج (dolamac) = دوْلاماچ (dolamaç)
پيچ و خم، پوزه، دماغة كوه. دوْلاماق (dolamaq)
پيچ دادن، تاب دادن.
كتك زدن.
منحرف كردن، گول زدن. دوْلام-دوْلاشيق (dolam-dolaşıq)
در هم پيچيده شده.
مشكل و بغرنج. دوْلانديرماق (dolandırmaq)
چرخاندن، گرداندن، تاب دادن.
كتك زدن.
منحرف كردن، گول زدن.
قربان كردن، صدقه دادن.
گرداندن، گردش دادن.
اداره كردن، اجرا كردن امور. دوْلانديريلْماق (dolandırılmaq)
چرخانده شدن، گردانده شدن.
كتك زده شدن.
دور سر چرخانده شدن، صدقه داده شدن. دوْلانما (dolanma)
پوزه، دماغه. دوْلانماق (dolanmaq)
دور زدن، چرخيدن.
گردش كردن.
پيچ خوردن، پيچيدن.
قربان صدقه رفتن.
عوض شدن زمانه، تغيير كردن روزگار. دوْلايى (dolayı)
سينه كش يا دامنة كوه، پيچ خوردگي، سر بالايي يا سرازيري كوه. دوْلما-دوْلاشيق (dolma-dolaşıq)
پيچيده، بغرنج و مشكل

دوْل : تورکجه فارسجا - قشقایی

(2)
زايش دسته جمعي حيوانات. (← دؤل) دوْل تؤكمك (dol tökmәk) = دوْللانماق (dollanmaq) = دوْل دوشمك (dol düşmәk)
هنگام زايش حيوانات فرا رسيدن