Multilingual Turkish Dictionary

تورکجه

تورکجه
كيل بيليجي : تورکجه فارسجا - قشقایی

= كيل بييا جو (kil biya cu)
از بازيهاي دسته جمعي كودكان. (← كيم، كيم بيليجي)

كيل بييا جو : تورکجه فارسجا - قشقایی

نام يكي از بازيهاي دسته جمعي كودكان. (← كيم، كيم بيليجي)

كيل برْد : تورکجه فارسجا - قشقایی

سنگ چين، سنگر. (← كيل3)

كيلي : تورکجه فارسجا - قشقایی

انگُلَك. (← تيلي)

كيليجه : تورکجه فارسجا - قشقایی

دُم، دمچه، دُم كوچك گوسفند. (← كؤل2، كؤله‌جه)

كيلينجار گئدمك : تورکجه فارسجا - قشقایی

با هم دست و پنجه نرم كردن

كيلَك : تورکجه فارسجا - قشقایی

(ف)
هر چيز قاشقي شكل.
چيگيل، چوب چوگاني شكل كه با آن حيوانات را دستگير كنند. گلين گلر قدمي‌اينن، چوْبان گلر كيلَگي‌اينن. (اصل كلمه «گيرك» (وسيلة گرفتن) است.) كيلكله‌مك (kilәklәmәk) = كيلك وورماق (kilәk vurmaq)
كف دست يا تكّه ناني را به صورت قاشق در آوردن و با آن غذا خوردن

كيل-كيل ائدمك : تورکجه فارسجا - قشقایی

به آرامي و آهستگي كار كردن. كيليش-كيليش (kılış-kılış)
آرام آرام، يواش يواش

كيم : تورکجه فارسجا - قشقایی

(1)
چه كسي؟ كيم بيليجي (kim bilici)
در لغت به معني «چه كسي آگاه است و مي‌داند» امّا در اصطلاح نوعي مسابقه و بازي دسته جمعي كودكانه است. كيم‌جاغاز (kimcağaz) = كيم‌جگَز (kimcәgәz)
فلاني، فلان كس. كيمسه (kimsә)
كس، شخص، هر كس، مردم. كيمسه‌جك (kimsәcәk)
چه كسي، كدامين كس.
فلاني، فلان كس. كيمليك (kimlik)
وابسته به چه كسي، ماهيّت، هويّت. كيمي (kimi)
چه كسي را؟ كيمينگ (kiming)
مال چه كسي؟

كيم : تورکجه فارسجا - قشقایی

(2) = كيمي (kimi) = كيمين (kimin)
از پسوندهايي كه معني تشبيه و شباهت را مي‌رساند. حسن كيم = حسن كيمي = حسن كيمين (مانند حسن)

كيم : تورکجه فارسجا - قشقایی

چه كسي؟ (← كيم)

كيمجيك : تورکجه فارسجا - قشقایی

انجير. (فا)

كيمييا : تورکجه فارسجا - قشقایی

كيميا، مادّة خيالي كه قدما معتقد بودند به وسيلة آن مي‌توان مس را به طلا تبديل كرد.
هر چيز كمياب و نادر

كيمّير : تورکجه فارسجا - قشقایی

زشت، ناپسند

كيمخاه : تورکجه فارسجا - قشقایی

نام نوعي پارچة حرير منقّش و رنگارنگ

كيمخاه : تورکجه فارسجا - قشقایی

نوعي پارچة حريري

كين : تورکجه فارسجا - قشقایی

= كينّ (kınn)
كفل، دو ماهيچة كفل.
مقعد. كين-كينّ ائدمك (kın-kınn edmәk)
در يك جا آرام نگرفتن، بي قرار بودن.
بهانه در آوردن و از زير كار در رفتن. كينّه (kınnә)
تپّة دراز و بلند. (به خاطر مشابهت با ماهيچة كفل) كينّين-كينّين (kınnın-kınnın)
حركت كردن و راه رفتن بگونه‌اي كه نشيمنگاه روي زمين كشيده شود

كينْجه : تورکجه فارسجا - قشقایی

كنجه. (← قينج، قينجه)

كينيفْت : تورکجه فارسجا - قشقایی

خسيس و ممسك.
كثيف و پليد.
خيط شده، آبرو باخته، وجهة خود را از دست داده

كينيس : تورکجه فارسجا - قشقایی

خسيس

كينَت : تورکجه فارسجا - قشقایی

اندرون، قلب، باطن. كينَتي دوز دير. (قلبش پاك و بي آلايش است.)

كيپ : تورکجه فارسجا - قشقایی

كيپ و انباشته، پر و لبريز، فشرده و محكم.
قالب شده، به هم پيوسته، تنگِ هم، در كنار هم فشرده شده.
خاموش و بدون سر و صدا، لبهاي بسته شده و خاموش، نفس در سينه حبس شده. (اصل كلمه «کوپ» (باد و پر باد) است. ← کوپ) كيپ ائدمك (kip edmәk)
نفس نكشيدن و خاموش نشستن، كمين كردن. كيپلَشديرمك (kiplәşdirmәk)
محكم كردن، جا دادن، در كنار هم فشردن.
پُر كردن، انباشتن. كيپّه-كيپ (kippә-kip)
پُر، انباشته، در هم فشرده، لبريز و سرشار. كيپّ-و-چال (kipp-o-çal)
هنّ و هن، به زحمت نفس كشيدن بر اثر زور زدن و تلاش زياد. كيپّيله‌مك (kippilәmәk)
هن هن كردن، نفس نفس زدن بيمار

كيپ : تورکجه فارسجا - قشقایی

پُر و انباشته.
لبهاي خاموش و به هم بسته شده.
مجازاً به معني نفس، نفسي كه از دهان برآيد. (← كلإپ و كيپ) كيپ ائدمك (kıp edmәk)
خاموش نشستن و كمين كردن. كيپّيلاماق (kıppılamaq)
نفس نفس زدن، هن هن كردن

كيپريك : تورکجه فارسجا - قشقایی

مژه، مژگان. (← کوپ، کوپروک)

كير : تورکجه فارسجا - قشقایی

= كيرّ (kırr)
كناره، گوشه.
پيچ، چين و چروك، چين و شكن، قر، فر. كيرّ اوْلماق (kırr olmaq)
چين افتادن، كرخ شدن. كيرّ ائدمك (kırr edmәk)
در گوشه‌اي منزوي شدن.
چين دادن، پر چين و شكن كردن. كير خوْوس (kır xovs)
در گوشه‌اي خوابيده و مخفي گشته. كير دوشمك (kır düşmәk)
چين افتادن، برآمدگي ايجاد شدن. كير كيپ (kır kıp)
هر گوشه و كناري پُر شده، پُر و انباشته.
كاملاً به هم پيوسته، به هم بسته شده.
كاملاً خاموش. كير-كير (kır-kır)
داراي چين و چروك.
قرقر، سر و صدا، صدايي كه ازچرخش چرخ و امثال آن به گوش رسد. ده‌ييرمان اؤز كير-كيرّينى ائشيتمز. (آسياب صداي قرقر خود را نمي‌شنود.) كيرلى (kırlı)
داراي چين و شكن. كيرمان (kırman)
دوك نخ ريسي، وسيلة چرخاندن و تاب دادن. كيرمان چؤپـو (kırman çöpü)
چوب يا فلز محوري دوك نخ ريسي. كيرمه شاخ (kırmә şax) = كيرنه شاخ (kırnә şax)
حيواني كه شاخ كوچك و تابدار و در هم پيچيده دارد. كيرّ-و-كوْوال (kırr-o-koval)
گوشه و كنار. كيريز (kırız)
كرز، سوخته و مچاله شده.
چين و چروك. كيرّيش (kırrış)
چين خوردگي، چين و چروك. كيرّيشماق (kırrışmaq)
كرخ شدن، چين و چروك افتادن. كيرّيشيق (kırrışıq)
چين و چروك. كيرّيشيقلى (kırrışıqlı)
داراي چين و چروك. كيرّيق (kırrıq)
چين و چروك. كيرّيقديرماك (kırrıqdırmaq)
چين و چروك انداختن.
ترساندن، منزوي كردن. كيرّيقماك (kırrıqmak) = كيرّيماق (kırrımaq)
مخفي و منزوي شدن، كمين كردن.
كرخ و سست شدن بر اثر سرماي شديد. كيرّيك (kırrık)
داراي چين و شكن. كيرّيك-كيرّيك (kırrık-kırrık)
داراي چين و شكنهاي متوالي. كيرّيلماق (kırrılmaq)
در گوشه‌اي پنهان شدن.
چين خوردن.
جمع شدن، در يك جا جمع شدن. كيرينْج (kırınc)
چين و چروك، چين و شكن. كيرينجال (kırıncal)
در گوشه‌اي فشرده شده، انبوه و فشرده.
خرچنگ.
نام گياهي است. كيرينجال گئدمك (kırıncal gedmәk)
با هم دست و پنجه نرم كردن، ناسازگاري كردن. كيرّينماق (kırrınmaq)
در گوشه‌اي مخفي شدن، تمرگيدن. كيروينـج (kırvınc)
داراي پيچ و تاب، نخ خيلي تابيده شده